هدف و دامنه شمول:
هدف از تدوين اين آئين نامه ايمن سازي محيط كار و محافظت از نيروي انساني و منابع مادي و پيشگيري از حوادث و بيماريهاي ناشي از كار در كليه كارگاه هائي كه عمليات جوشكاري و برشكاري گرم و فرايندهاي مرتبط با آن انجام مي گيرد ،مي باشد .
مقررات اين آئين نامه به استناد ماده 85 قانون كار جمهوري اسلامي ايران تدوين گرديده است.
فصل اول - تعاريف
جوشكاري فلزات : عملياتي است كه بوسيلة عواملي مانند حرارت ، فشار و جريان الكتريسيته سبب ايجاد پيوستگي در فلز و يا فلزات مورد اتصال مي گردد .
قوس الكتريكي : با نزديك كردن دو قطب مثبت و منفي جريان برق ، در لحظة كوتاهي قبل از برخورد ، جرقه اي بوجود مي آيد كه شعلة حاصل از آن جرقة كوتاه را قوس الكتريكي مي نامند .
جوشكاري با قوس الكتريكي : جوشكاري است كه باكمك گرماي ناشي از قوس الكتريكي باعث ذوب و درهم پيوستن و آميخته شدن قطعات فلزي مي گردد .
جوشكاري مقاومتي : جوشكاري با فشار است كه در آن گرماي لازم براي جوشكاري ، توسط مقاومت ناشي از عبور جريان الكتريكي از منطقة جوش بين دو فلز تأمين مي گردد .
جوشكاري گازي : جوشكاري است كه در آن منبع حرارتي لازم جهت ذوب فلز ( فلز پايه يا مفتول پر كننده ) از گرماي ناشي از سوختن يك گاز در مجاورت گاز اكسيژن ، تأمين مي گردد.
برشكاري گرم: اين نوع برشكاري بر اساس بالا بردن دماي فلز تا حد مذاب با ايجاد شعله بوده و سپس توسط فشار گاز اكسيژن ماده مذاب را از محل خود خارج نموده تا ايجاد شيار برش صورت پذيرد.
فصل دوم – مقررات عمومي
ماده 1 : كليه عمليات جوشكاري و برشكاري بايد توسط افراد ماهر صورت پذيرد.
ماده 2: كليه دستگاه ها و تجهيزاتي كه براي جوشكاري و برشكاري بكار برده مي شوند، باید به طور مرتب و بر اساس دستورالعمل هاي كارخانه سازنده مورد بازديد ، آزمايش و دقت سنجي قرار گرفته و در صورت وجود نقص و يا فرسودگي، تعمير و يا از فرآيند كار خارج گردند .
ماده 3 : وضعيت ايستائي دستگاه ها و تجهيزات جوشكاري و برشكاري بايستي به گونه اي باشد كه از هر گونه حركت اتفاقي جلوگيري به عمل آيد.
ماده 4 : مجوز كتبي انجام عمليات جوشكاري و برشكاري بايد توسط كارفرما يا نماينده وي صادر گردد .
ماده 5 : مجوز انجام عمليات جوشكاري و برشكاري بايد حداقل نوع فرايند،مخاطرات شغلي، اقدامات كنترلي و مدت زمان انجام كار را در برگيرد.
ماده 6 : كليه دستگاه ها و تجهيزات جوشكاري و برشكاري بايدبطور كاملاً ايمن نصب وبهره برداري گردد.
ماده 7: كليه دستگاه ها و تجهيزات جوشكاري و برشكاري بايد در مكاني نگهداري و انبار شو ند كه از صدمات فيزيكي و شيميايي محافظت گردد.
ماده 8 : روش انجام عمليات جوشكاري و برشكاري بايد به گونه اي باشد كه علاوه بر فرد جوشكار يا برشكار،خطري براي ساير كارگران و يا افراد متفرقه در بر نداشته باشد.
ماده 9 : ديوارها و سطوح جانبي محل جوشكاري بايد به گونه اي باشد كه بيشترين جذب تشعشعات مضر را داشته باشد.
ماده 10 : نصب پاراوان هاي غير قابل اشتعال و متناسب با نوع كار در محل های جوشكاري و برشكاري براي حفاظت كارگران و افراد متفرقه الزامي است.
ماده 11 : فيلتر و پوشش بيروني در محافظ هاي دستي ، عينك هاي جوشكاري و كلاه با شيلد (سپر) جوشكاري ، بايد در مقابل پاشش مواد جوشكاري ، سايش و خرد شدن موضعي ، مقاوم بوده و از جنس شيشه يا پلاستيك شفاف نسوز باشد.
ماده 12 : كلاه ايمني جوشكار يا برشكار بايد مجهز به سپر جوشكاري باشد بگونه اي كه در هنگام بالا زدن فيلتر جوشكاري چشم ها و صورت كارگران را در برابر پرتاب ذرات سرباره محافظت نمايد.
ماده 13 : شماره تيرگي فيلترهاي مورد استفاده در انواع عمليات جوشكاري و برشكاري بايد متناسب با نوع عمليات و استاندارد باشد.
ماده 14 : عينك ها و ماسك هاي جوشكاري ( محافظ هاي دستي ) بايد به خوبي نگهداري شده و همواره تميز و بدون عيب باشد .
ماده 15 : در هنگام جوشكاري يا برشكاري كه احتمال ريزش جرقه ، سرباره يا مواد مذاب از بالا بر روي بدن وجود دارد، استفاده از پوشش هاي نسوز الزامي است.
ماده 16 : اقدامات كنترلي بايد به نحوي انجام گيرد تا از انتشار آلاينده هاي ناشي از عمليات جوشكاري به ساير قسمت هاي كارگاه جلوگيري به عمل آيد.
ماده 17 : انجام كلية عمليات چربي زدايي يا تميز كاري با هيدروكربن هاي كلردار در كارگاه هاي جوشكاري ، برشكاري و فرآيند هاي مرتبط ممنوع است.
ماده 18 : اگر قطعه كاري با استفاده از حلال ها چربي زدايي شده باشد ،بايد پيش از شروع جوشكاري آن را كاملاً از باقيماندة حلال پاك و خشك نمود.
ماده 19 : جوشكاري و برشكاري در مكان هايي كه مواد يا گازهاي قابل اشتعال يا انفجار وجود دارد، ممنوع است.
ماده 20 : كليه قسمت هايي كه در اثر جوشكاري يا برشكاري احتمال وقوع آتش سوزي در آن ها وجود دارد بايستي از مصالح نسوز ساخته شده و يا با استفاده از روش هاي مناسب از ايجاد حريق جلوگيري به عمل آيد.
ماده 21 : هرگونه درز يا شكاف ، حفره و پنجره هاي باز و يا شکسته در كف و ديواره هاي محل جوشكاري يا برشكاري بايد بطور مناسب پوشيده يا بسته گردند تا خطر ريزش يا پاشش ذرات ناشي از جوشكاري و برشكاري به طبقات زيرين و يا واحدهاي مجاور از بين برود .
ماده 22 : قبل از شروع عمليات جوشكاري و برشكار ي در فضاهاي بسته و محدود بايد از تهوية مناسب محيط كار اطمينان حاصل نمود .
ماده 23 : در هنگام جوشكاري و برشكاري كه تأمين سيستم تهويه مناسب امكانپذير نمي باشد، استفاده از تجهيزات مستقل تنفسي الزامي است.
ماده 24 : سيلندرهاي گاز و دستگاه هاي جوشكاري و برشكاري بايستي همواره خارج از فضاهاي بسته و محدود مستقر گردد .
ماده 25 : لوله هاي مورد استفاده براي تهویه گازهاي خروجي ناشي از جوشكاري و برشكاري در فضاهاي بسته و محدود بايد از مواد غير قابل اشتعال ساخته شده باشد.
ماده 26 : جوشكاري و برشكاري مخازن سربسته و يا حاوي مواد قابل اشتعال و انفجار ممنوع است.
ماده 27 : جوشكاري و برشكاري مخازني كه قبل حاوي مواد قابل اشتعال و انفجار بوده و يا محتويات قبلي آن مشخص نمي باشد، بدون رعايت اصول ايمني و استانداردهاي مربوطه ممنوع است.
ماده 28 : كلية دستگاه ها و تجهيزات جوشكاري و برشكاري بايد داراي لوح مشخصات فني باشد .
ماده 29 : در پايان هر شيفت كاري عمليات جوشكاري و برشكاري ، بايداطراف محل كار بازرسي و فقط پس از اطمينان از عدم وجود جرقه ،شعله و يا سرباره داغ محل كار را ترك نمود.
ماده 30 : تماس رو غن ، گريس و مواد قا بل اش تعال و انفجار با كليه دستگاه ها و تجهيزات جوشكاري و برشكاري گازي ممنوع مي باشد .
ماده 31 : استفاده از گاز اكسيژن به عنوان جايگزين هواي فشرده ممنوع است.
ماده 32 : استفاده از شعله جهت انجام آزمايش نشتي گازهادر سيلندرها و متعلقات آن ممنوع است.
ماده 33 : براي روشن نمودن مشعل جوشكاري و برشكاري بايد از فندك مخصوص آن استفاده نمود.
ماده 34 : در پايان كارو مواقعي كه عمليات جوشكاري و برشكاري انجام نمي گيرد بايد دستگاه ها از منابع اصلي برق يا گاز جدا گردد.
ماده 35 : كليه محل هاي اتصال از سيلندر گاز تا مشعل ر ا بايد قبل از روشن نمودن مشعل به روش هاي ايمن و توسط كارگران ماهر مورد آزمايش نشتي قرار داد .
ماده 36 : شيلنگ و اتصالات رابط بايد استاندارد بوده و فاقد نشتي،پوسيدگي و يا هر نوع نقص ديگري باشد .
ماده 37 : اتصالات و مهره هاي اتصال بايد قبل از استفاده مورد بررسي قرار گيرند و در صورت وجود هر گونه عيب يا نشتي، تعويض گردند .
ماده 38 : پر كردن سيلندرهاي اكسيژن و انواع گازها بايد توسط مراكز مجاز ومعتبر صورت پذيرد.
ماده 39 : سيلندرهاي اكسيژن و انواع گازها بايد بصورت ادواري و بر اساس آئين نامه هاي حفاظتي و استانداردهاي ملي توسط كارفرما مورد بازديد و آزمايش قرار گيرد.
ماده 40 : كارخانجات و توليدكنندگان سيلندرهاي گاز و همچنين صنايع سيلندر پركني مكلف به درج نام شيميايي و نام تجاري گاز بر روي بدنه سيلندر مي باشند ، و استفاده از سيلندرهاي گاز كه نام شيميائي و نام تجاري محتويات آن بر روي سيلندر درج نشده باشد، ممنوع است.
ماده 41 : استفاده از سيلندرهاي گاز و مولده اي گاز استيلن كه داراي آسيب ديدگي يا خوردگي بوده و يا در معرض آتش سوزي قرار داشته اند، ممنوع است.
ماده 42 : سيلندرهاي گاز نبايد در معرض صدمات فيزيكي، شيميايي و تابش مستقيم نور خورشيد و شرايط نامساعد جوي قرار گيرند.
ماده 43 :سيلندرهاي گاز بايد بطور قائم و مطمئن در جاي خود محكم گردند تا از افتادن احتمالي
آن ها جلوگيري شود .
ماده 44 : سيلندرهاي گاز بايد دور از مواد قابل اشتعال و انفجار نگهداري و استفاده گردد.
ماده 45 : نگهداري سيلندر اكسيژن در مكان توليد گاز استيلن ممنوع مي باشد
ماده 46 : استفاده از اتصالات غير استاندارد، تبديل ها، وسايل غير ايمن و تنگ ها اكيداً ممنوع است.
ماده 47 : جابجايي سيلندرهاي گاز با اهرم كردن شير يا سرپوش حفاظتي آن ممنوع مي باشد.
ماده 48 : سيلندر گاز پر يا خالي نبايد بعنوان غلطك يا تكيه گاه استفاده گردد .
ماده 49 : سرپوش حفاظتي سيلندرها ي گاز بايد در جاي خود به طور محكم قرار گيرد مگر در مواردي كه سيلندر گاز در حال استفاده مي باشد.
ماده 50 : به منظور جلوگيري از بروز صدمات فيزيكي در هنگام جابجائي انواع سيلندر هاي گاز ، استفاده از يك محفظه مناسب و ايمن الزامي است.
ماده 51 : هنگامي كه لازم است سيلندرها به همراه رگلاتورهاي متصل به آن جابجا شوند ، بايد پس از بستن شير و قراردادن بر روي وسيله ايمن نسبت به جابجايي آنها اقدام نمود.
ماده 52 : استفاده از سيلندر گاز بدون رگلاتور استاندارد ممنوع است.
ماده 53 : گرم كردن كپسول و شير گاز مخزن استيلن توسط شعله ممنوع است و در صورت نياز، اين كار بايستي توسط آب گرم صورت گيرد.
ماده 54 : رنگ شيلنگ ها بايد مطابق با استاندارد شماره 3792 و رنگ بدنه سيلندرها ي گاز بايد براساس استاندارد شماره 712 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران باشد.
ماده 55 : بهره برداري از سيلندرهاي گاز فقط به صورت ايستاده مجاز است و به هيچ عنوان نبايد در حالت افقي يا وارونه از گاز داخل آن براي عمليات جوشكاري و برشكاري استفاده نمود.
ماده 56 : قرار دادن اشياء بر روي انواع سيلندرهاي گاز ممنوع است.
ماده 57 : قبل از جدا كردن رگلاتور از سيلندر گاز، بايد شير سيلندر گاز به طور كامل بسته شود.
ماده 58 : سيلندرها ي گاز بايد دور از عمليات جوشك اري و برشكاري قرار گيرند تا شعله ، سرباره داغ و جرقه به آن ها نرسد، در غير اين صورت مي بايست از موانع ضد آتش استفاده نمود .
ماده 59 : استفاده از سيلندرهاي گاز به عنوان بخشي از مدار الكتريكي جوشكاري قوس الكتريكي ممنوع است.
ماده 60 : در مكان هايي كه گاز از ط ريق سيستم لوله كشي تأمين مي گردد ، جنس لوله ها و كلية تجهيزات مرتبط بايد متناسب با نوع گاز و ايمن باشد، استفاده از رنگ ها و علائم هشدار دهنده براي مشخص شدن نوع گازلوله كشي ها الزامي است.
ماده 61 : سيلندر هاي گاز پر و خالي و همچنين سيلندر انواع گاز ها بايد جدا از يكديگر و در محل ايمن نگهداري شوند.
ماده 62 : محل نگهداري و ذخيره سازي سيلندرهاي گاز مي بايست ضد آتش و مجهز به سيستم تهويه ايمن باشد.
ماده 63 : استفاده از اتصالات مسي در عمليات جوشكاري و برشكاري با گاز استيلن ممنوع است.
ماده 64 : هر يك از لوله هايي كه گاز را از مولد يا سيلندر به مشعل هاي جوشكاري و برشكاري انتقال مي دهد بايد مجهز به شير يك طرفة فشاري باشد.
ماده 65 : در مكان هاي مرطوب كه عمليات جوشكاري و برشكاري با قوس الكتريكي انجام مي گيرد، استفاده از دستكش ، لباس و كفش عايق الكتريسيته و ديگر وسايل حفاظت فردي متناسب با نوع كار الزامي مي باشد.
ماده 66 : در موقعيت هايي كه احتمال تماس بدن جوشكار با هادي هاي برق دار وجود د ارد، بايد
اجزاي هادي عايق بندي گردد.
ماده 67 : در فرآيندهايي نظير جوشكاري و برشكار ي قوس پلاسما كه از ولتاژ هاي بالا استفاده مي شود، استفاده از عايق بندي مناسب و همچنين نصب علائم و تابلوهاي هشدار دهنده و آموزش افراد الزامي مي باشد.
ماده 68 : كلية تجهيزات جوشكاري و برشكاري قوس الكتريكي و مقاومتي ثابت يا سيار و همچنين قطعات كار بايد متصل به سيستم اتصال به زمين مؤثر باشد.
ماده 69 : كلية قسمت هاي برق دار دستگاههاي ج وشكاري و برشكاري قوس الكتريكي و مقاومتي و تابلوهاي برق آنها بايد به منظور جلوگيري از تماس تصادفي، محافظت گردد.
ماده 70 : مقدار جريان مورد استفاده در دستگاههاي جوشكاري و برشكاري قوس الكتريكي بايد متناسب با نوع كار انتخاب گردد.
ماده 71 : كابل هاي جوشكاري و برشكاري قوس الكتريكي بايد از نوع انعطاف پذير و متناسب با نوع كار باشد.
ماده 72 : قبل از آغاز جوشكاري و برشكاري بايد از ايمن بودن كليه اتصالات و تجهيزات اطمينان حاصل نمود.
ماده 73 : استفاده از هر نوع هادي به جز كابل جوشكاري براي تكميل مدار جوشكاري ممنوع است .
ماده 74 : در مكان هايي كه تعدادي دستگاه جوش يا برش قوس الكتريكي در كنار هم مورد استفاده قرار مي گيرند ، بايستي تمهيدات لازم براي پيشگيري از خطرات برقگرفتگي و آتش سوزي مد نظر قرار گيرد.
ماده 75 : در هنگام جوشكاري و برشكاري بايد از نشت روغن ، سوخت و آب سيستم خنك كننده موتورهاي جوشكاري و برشكاري و همچنين انتشار گازهاي حفاظت كننده قوس جوش جلوگيري بعمل آيد.
ماده 76 : قبل از جابجايي دستگاه هاي جوشكاري و برشكاري قوس الكتريكي بايد نسبت به قطع كردن منبع برق آن ها اقدام نمود .
ماده 77 : جايگاه هاي كار فلزي در هنگام عمليات جوشكاري و برشكاري قوس الكتريكي ، مي بايست نسبت به زمين عايق گرديده و يا به سيستم اتصال به زمين مؤثر، مجهز گردند.
ماده 78 :گيره هاي الكترود بايد مجهز به صفحات يا سپرهاي حفاظتي باشد تا دست کارگر را در مقابل حرارت حاصله از قوس الكتريكي حفظ نمايد.
ماده 79 : هنگام تعويض الكترودهاي جوشكاري رعايت اصول ايمني الزامي است.
ماده 80 : پيچاندن كابل جوشكاري به دور اعضاء بدن ممنوع است.
ماده 81 : براي انجام عمليات جوشكاري يا برشكاري در ارتفاع ، رعايت اصول ايمني به منظور جلوگيري از برق گرفتگي و همچنين سقوط افراد و اشياء الزامي است.
ماده 82 : تجهيرات جوشكاري و برشكاري كه در فضاي باز مورد استفاده قرار مي گيرند ، بايد از شرايط نامساعد جوي به طور ايمن محافظت گردند .
ماده 83 : كلية تجهيزات جوشكاري مقاومتي بايد به نحوي باشند كه از عملكرد تصادفي آنها جلوگيري گردد
.
ماده 84 : نصب تجهيزات ايمني براي جلوگيري از آسيب ديدن اعضاء بدن كه در داخل منطقه عمل جوشكاري قرار دارند الزامي است.
ماده 85 : دستگيره ها و سوئيچ ها بايد در فاصله اي ايمن تعبيه شوند تا امكان آسيب ديدن دست ها در منطقه عمليات جوشكاري مقاومتي وجود نداشته باشد .
ماده 86 : كليه تجهیزات جوشكاري مقاومتي كه به شكل معلق (آويزان) و يا اشكال مشابه استفاده مي شوند بايد به سيستم هاي نگهدارنده مناسب تجهيز گردد.
ماده 87 : كليه دستگاه هاي جوشكاري مقاومتي بايد مجهز به يك يا چند كليد توقف اضطراري در مكان هاي مناسب و قابل دسترس باشد.
ماده 88 : تمام نقاط قابل دسترس قسمت هاي برق دار دستگاه هاي جوش مقاومتي بايد به حفاظ هاي مناسب تجهيز گردد.
ماده 89 :كارفرما مكلف است ضمن تعيين محدوده فعاليت كارگران مشمول اين آئين نامه و ايجاد شرايط ايمن ، بر استفاده صحيح ايشان از ابزار آلات ، دستگاه ها و تجهيزات مربوطه نظارت هاي لازم را بعمل آورد.
ماده 90 :كليه وارد كنندگان ،توليدكنندگان، فروشندگان ، عرضه كنندگان و بهره برداري كنندگان از ابزار آلات ، دستگاه ها و تجهيزات جوشكاري و برشكاري گرم مكلف به رعايت استاندارد توليد و موارد ايمني و حفاظتي در دستگاه هاي مربوطه باشند.
ماده 91 : مسئوليت رعايت مقررات اين آئين نامه بر عهده كارفرماي كارگاه بوده و در صورت وقوع هرگونه حادثه به دليل عدم توجه كارفرما به الزامات قانوني مكلف به جبران كليه خسارات وارده به زيان ديدگان مي باشد
آیین نامه ایمنی جوشکاری و برشکاری گرم.pdf
