فصل اول: تعاريف
بندر:
به محلي اطلاق مي شود كه شامل كليه محوطه ها ،حوضچه ها ،كانال هاي دسترسي و لنگرگاه بوده و امور مربوط به تخليه و بارگيري،ساخت و تعميرات شناورهاي باري ،مسافري ،تفريحي و صيادي در آن انجام مي پذيرد.
اسكله :
سازه دريايي است براي پهلو دهي و مهار واحدهاي شناور و به منظور انجام خدمات بندري و تخليه و بارگيري.
كار در بندر:
كليه فعاليت هايي كه د رناحيه بندر انجام مي پذيرد.
شناور:
هر نوع وسيله نقليه آبي كه قابليت حمل بار ، مسافرو خدمات رساني را داشته باشد، شناور گويند،شناورها را مي توان بسته به نوع و نحوه كاربرد آن ها طبقه بندي كرد.
راهنما:
فردي ذيصلاح كه از ناحيه بندر براي مشاوره در هدايت كشتي از لنگرگاه به اسكله و بر عكس به كشتي ملحق مي شود.
تجهيزات نجات غريق:
اين وسايل براي نجات افراد درون آب مورد استفاده قرار مي گيرد و عبارتند از قايق نجات ،جليقه نجات ،حلقه نجات و ...
رمپ:
راهي است كه در محل تقاطع هاي غير هم سطح از يك مسير منشعب به مسير ديگر متصل مي شود.
كانتينر:
محفظه اي است معمولا فلزي و به شكل مكعب مستطيل براي تسهيل حمل كالا كه در صورت لزوم پلمپ شده و در اختيار حمل كننده قرار مي گيرد.
يدك كش:
واحدي شناور با قدرت موتور زياد است كه در انجام امور خدماتي ،پهلو دهي ، جداسازي و يا اطفاء حريق كشتي در بندرو ساير موارد از آن استفاده مي شود.
وسايل حمل و نقل و جابجايي بار:
شامل كليه وسايل ثابت يا متحرك نظير جرثقيل ،ليفتراك و ... كه در ساحل و يا عرشه كشتي به منظور تعليق ،بالا بردن و پايين آوردن بارها و يا جابجايي آنها از يك محل به محل ديگر در حالت تعليق يا ثابت بكار برده مي شود.
فصل دوم : مقررات عمومي
ماده 1- كارفرما مكلف است نسبت به شناسايي و ارزيابي شرايط محيط كار بندر اقدام نموده و تدابير كنترلي مناسب را در جهت حذف مخاطرات احتمالي بعمل آورد.
ماده 2- در محل بندر بايد فضاي كافي براي توقف كاميونها و تريلرها به منظورتخليه و بارگيري كالا و تردد افراد وجود داشته باشد.
ماده 3- هرگونه تغيير در تجهيزات، دستگاه ها و ماشين آلات به گونه اي كه آن را ازحالت استاندارد يا طراحي اصلي كارخانه سازنده خارج نمايد ،ممنوع است.
ماده 4- كليه تجهيزات، دستگاهها و ماشين آلات بايد طبق زمان بندي مشخص و برنامه ريزي شده و بر اساس دستور العمل هاي كارخانه سازنده و استانداردهاي مورد تاييد ، مورد بازرسي فني قرار گرفته و در صورت وجود نقص يا فرسودگي، تعمير يا از فرايند كار خارج گرديده و اسناد بازرسي فني مستند و نگهداري شود.
ماده 5- كليه تجهيزات، دستگاهها و ماشين آلات بايد بطور كاملا ايمن و براساس دستور العمل هاي كارخانه سازنده و آيين نامه ها و مقررات حفاظت فني ، نصب،نگهداري و بهره برداري گردد.
ماده 6 - استفاده از تجهيزات، دستگاهها و ماشين آلات معيوب و غير ايمن براي حمل و نقل و جابجايي بار ممنوع است.
ماده 7 - تمامي وسايل وتجهيزات تخليه و بارگيري (سيم بكسل ها ، زنجيرها ، قلاب ها ،طنابها و مانند آن) بايد كاملا سالم بوده و بصورت دوره اي و قبل از هر بار استفاده مورد بررسي وبازبيني قرار گرفته و نتايج حاصله در پرونده مخصوص ضبط و نگهداري شود.
ماده 8 - كليه تجهيزات،دستگاهها و ماشين آلاتي كه غير ايمن هستند بايد از چرخه عملياتي خارج شده و علامت مشخص و مناسب "خارج از سرويس " روي آن نصب گردد.
ماده 9 - كارفرما مكلف است ضمن تعيين محدوده فعاليت كارگران مشمول اين آيين نامه و ايجاد شرايط ايمن بر استفاده صحيح آنها از ابزار آلات ،دستگاه ها و تجهيزات مربوطه نظارت هاي لازم را بعمل آورد.
ماده 10- مسيرهاي تردد كليه وسايط نقليه،ماشين آلات و افراد بايد بر اساس قوانين راهنمايي و رانندگي و مقررات ايمني مشخص گردد.
ماده 11- مسير هاي تردد در بندر بايد صاف و بدون حفره ، موانع غير ضروري ، سطوح برجسته و غير لغزنده باشد.
ماده 12- معابر ، پياده روها و خطوط ريلي بايد به گونه اي باشد كه ازايجاد هرگونه تقاطع خطرناك جلوگيري شود.
ماده 13- تجهيزات حفاظت فردي متناسب با نوع كار بايد توسط كارفرما تهيه ودر شرايط مناسب نگهداري و در اختيار تمامي كارگران قرار داده شود.
ماده 14- كارفرما مكلف است كاربرد صحيح و مراقبت از وسايل حفاظت فردي را به كارگران آموزش داده و بر استفاده صحيح كارگران از وسايل مذكور نظارت كامل داشته باشد.
ماده 15- تمامي مكان هاي موجود در بندر كه امكان سقوط افراد وجود دارد، بايد داراي حفاظ ايمن باشد.
تبصره– در جاهايي كه امكان استفاده از حفاظ هاي ثابت نيست مانند نرده ها يا پلكانهايي كه در كنار آب قرار دارند ويا در كناره گذرگاهها بايد از حفاظ هاي متحرك استفاده نمود.
ماده 16- در هنگام تخليه وبارگيري بايد ورود افراد متفرقه به منطقه عملياتي ممنوع گردد.
ماده 17- انجام عمليات تخليه وبارگيري در بندر در شرايط نامناسب و غير متعارف جوي (بر اساس مقررات و استانداردهاي سازمان بنادر و دريانوردي ) ممنوع است.
ماده 18- كارفرما مكلف است نسبت به انتخاب كليه شاغلان در بندر ، توان جسمي متناسب با نوع كار را مد نظر قرار داده و تمامي معاينات و آزمايشات پزشكي مرتبط با آنها را مطابق با ماده 92 قانون كار انجام دهد.
ماده 19- در هنگام بلند كردن ،پايين آوردن و در طول مسير حركت بار بايد از قرار گرفتن و حضور افراد در زير آن جلوگيري گردد.
ماده 20 - كليه عمليات تخليه و بارگيري از شناورها در طول مدت زمان انجام كار بايد زير نظر يك فرد ذيصلاح (مورد تاييد سازمان بنادر و دريانوردي)حاضر در محل انجام پذيرد.
ماده 21- در تمامي مكانهايي كه عمليات تخليه وبارگيري انجام مي شود، بايدروشنايي مناسب فراهم گردد.
ماده 22- در محل هايي كه عمليات تخليه وبارگيري انجام مي شود بايد وسايل اعلام و اطفاء حريق كافي ومتناسب با نوع كالا، موجود و در دسترس باشد.
ماده 23- پالت هاي حمل كالا وديگر وسايل مشابه براي نگهداري وحمل بار بايد داراي ساختار متناسب ،سالم وبا استحكام كافي براي استفاده ايمن از آنها باشند.
ماده 24- بالا وپايين بردن بار تنها زماني مجاز است كه به نحو ايمن( مطابق با آيين نامه وسايل حمل و نقل و جابجا كردن مواد و اشياءدر كارگاهها ) به تجهيزات بالابر متصل شده باشد.
ماده 25- هرگونه كالاي خطرناك بايد بر طبق موازين حفاظتي وايمني مندرج در دستورالعمل ها و الزامات ملي و بين المللي بسته بندي ، علامت گذاري ، برچسب زني شده باشد و بر اين اساس تخليه ،بارگيري، حمل وانبار شود.
ماده 26- راه هاي دسترسي در مناطق عملياتي بايد به گونه اي باشند كه هيچ گونه بار معلق يا آويزان از روي آنها عبور نكند.
ماده 27- كاربران كليه وسايل حمل و نقل و جابجايي بار بايد دستگاههاي مورد استفاده را پيش از آغاز بكار مورد بازرسي فني قرار داده و ازصحت عملكرد آن اطمينان حاصل نمايند.
ماده 28- اشخاص حقيقي و حقوقي كه در زمينه اجرا ، نظارت و امور بندري مشغول بكار مي باشند يا وسايل وتجهيزات مورد نياز بندر را تامين مي كنند بايد محيط كار ، ماشين آلات ولوازم را در شرايط ايمن تهيه ونگهداري كرده واطلاعات لازم و به روز در خصوص استفاده ونحوه عملكرد ايمن تجهيزات را تهيه و به كارفرما ارائه نمايند.
ماده 29- كارفرما بايد برنامه هاي آموزشي لازم ايمني وحفاظتي متناسب با نوع كار را براي تمامي كارگران خود برگزار نمايد.
ماده 30- ورود افراد غير مجاز به كليه محوطه هاي عملياتي در بندر ممنوع است.
ماده 31- در هنگام نشت و انتشار مشتقات نفتي و مواد شيميايي بر روي آسفالت و كليه محوطه ها و اماكن بندري بايد بلافاصله نسبت به تميز كردن آن اقدام نمود.
ماده 32- در مكانهايي كه از نردبان هاي دائمي استفاده مي شود، آخرين پله نردبان بايديك متر پايين تر از پايين ترين سطح آب بوده وقسمت بالاي نردبان كه در ديواره اسكله فرو رفته هرگز نبايد توسط لبه ديواره ساحلي مسدود گردد.
ماده 33- كارفرما مكلف است تجهيزات نجات غريق به تعداد كافي تهيه و نگهداري نمايد.
ماده 34- در نزديك ترين فاصله ممكن به محل نصب نردبانهاي دائمي و پلكان هاي ورودي به شناور ،وجود حلقه نجات با طناب الزامي است.
ماده 35- مسير تردد مسافران بايد از تمامي معابر موجود در بندر جدا باشد.
ماده 36- پله هاي دسترسي شناورها بايد توسط نرده هاي ثابت حفاظ گذاري شده وداراي روشنايي كافي باشد.
ماده 37- سطح پلكانها نبايد ليز ولغزنده باشد.
ماده 38- تمامي نردبانهاي دائمي بايد داراي دستگيره هاي ثابت نصب شده بر روي اسكله باشد.
ماده 39- استفاده از نردبانهاي طنابي بجز شناورها در كليه اماكن بندري ممنوع است.
ماده 40- رعايت تمامي مقررات آيين نامه هاي حفاظتي "وسايل حمل و نقل و جابجا كردن مواد و اشياء در كارگاهها "و "ايمني ليفتراك" در خصوص وسايل وتجهيزات حمل ونقل كالا در بندر الزامي است.
ماده 41- استفاده از تجهيزات مناسب مهار بار (ورقه هاي فلزي نگهدارنده ،سيم بكسل ها ،زنجيرها،قلاب ها ،طناب ها و مانند آن) در كليه كفي هاي كشنده حامل بار الزامي است.
ماده 42- كليه دستگاهها،تجهيزات،ماشين آلات و كالاهاي قابل غلتيدن بايد هميشه در سطوح هموار نگهداري شده و اقدامات ايمني جهت مهار آنها بعمل آيد.
ماده 43- در مكانهايي كه تسمه نقاله ها از بالاي محل تردد مي گذرد تعبيه حفاظ هاي ايمن به منظور جلوگيري از سقوط بار الزامي است.
ماده 44- تسمه ها ونوار نقاله هاي محصور كه مواد با قابليت اشتعال وانفجار را انتقال مي دهند بايد داراي تهويه موثر باشند.
ماده 45-طراحي ، ساخت ، نصب ،نگهداري و حفاظت از تمامي تجهيزات ومدارات الكتريكي بايد مطابق با استانداردهاي دريايي و آيين نامه تأسيسات الكتريكي در كارگاه ها باشد.
ماده 46- تمام تجهيزات و دستگاههاي الكتريكي موجود در بندر بايد داراي سيستم اتصال به زمين موثر باشند.
ماده 47- بالا رفتن از تسمه نقاله ها و واگن هاي حمل بار و تردد كارگران برروي آنها بايد ممنوع گردد.
ماده 48- محموله هايي كه به طور موقت بر روي اسكله قرار داده مي شود ،بايد از لبه اسکله حداقل یک و نیم متر فاصله داشته باشد .
ماده 49- حضور كارگران درون واگن هاي روباز كه مواد انبار شده در آن توسط وسايل بالابر مغناطيسي در حال جابجايي هستند، ممنوع است.
ماده 50- كالاها بايد طوري در داخل انبار ها قرار داده شوند كه عبور ومرور كارگران و در صورت اقتضاء وسايل نقليه به راحتي ممكن باشد و ضمنا مواد مذكور بايد طوري چيده شوند كه خطر سقوط و بروز سوانح وجود نداشته باشد.
ماده 51- – كليه معابر بايد مجهز به سيستم هاي روشنايي اضطراري آماده به كارباشند .
ماده 52- حداكثر ظرفيت مجاز بالابر بايد بطور مشخص و خوانا روي دستگاه حك شده باشد.
ماده 53- قلاب هاي دستگاههاي بالابر بايد مجهز به شيطانك و ساير وسايل حفاظتي بوده و بر حسب نوع كالا به شكلي باشد كه مانع جدا شدن اتفاقي بار گردد.
ماده 54- در صورتي كه وسايل بستن بار در مجاورت لبه هاي تيز بار قرار مي گيرند بايستي از بالشتك هاي مناسب براي قرار گيري بين لبه تيز بار و وسايل مزبور استفاده نمود.
فصل سوم : مقررات اختصاصي
ماده 55- ايجاد معبر ايمن براي تردد به داخل شناورها الزامي است.
ماده 56- سطح معبر رمپ بايد به گونه اي طراحي وساخته شود كه داراي اصطكاك مناسب براي هرگونه شرايط بهره برداري باشد.
ماده 57- براي جلوگيري از جدا شدن رمپ شناور از رمپ اسكله استفاده از جايگاه مهار مطمئن الزامي است.
ماده 58- انبارش، جابجايي وانتقال كليه كالاها و كانتينرها در محوطه بندر وهمچنين انبارها بايد با رعايت كامل آيين نامه ها و مقررات ايمني وحفاظت فني صورت پذيرد.
ماده 59- كليه ماشين آلات تخليه ،بارگيري و حمل كالا و كانتينر بايد با سرعت مطمئنه و ايمن(بر اساس مقررات راهنمايي و رانندگي) تردد نمايند.
ماده 60- براي دسترسي به كانتينرهايي كه در رديف هاي بالا قرار دارند بايد از نردبان ويا سكوهاي مناسب و ايمن تردد نمايند.
تبصره- بالا رفتن از در كانتينر براي دسترسي به كانتينرهايي كه در رديف بالا قرار گرفته اند ممنوع است
ماده 61- كانتينرها بايد سالم بوده واز نظر وجود مواد باقيمانده كاملا پاك شده باشند.
ماده 62- بار درون كانتينر بايد به صورت يكنواخت توزيع شده ونبايد بيش از 60 درصد بار در يك سمت طول كانتينر قرار گيرد.
ماده 63- هنگام نظافت وتميز كردن كانتينرها بايد در آنها كاملا باز باشد.
ماده 64- چنانچه كار بربالاي كانتينر اجتناب ناپذير باشد بايد از تجهيزات حفاظتي مناسب براي جلوگيري از سقوط استفاده نمود.
ماده 65- كار بر بالاي كانتينرها به هنگام شرايط جوي غير متعارف ممنوع است.
ماده 66- راهنما در هنگام انجام كليه مراحل عمليات راهنمايي شناورها بايد داراي تجهيزات حفاظت فردي لازم بويژه جليقه نجات باشد.
ماده 67- انتقال راهنما از بندر به شناور و بالعكس ، بايد به وسيله قايق مجهز به كليه لوازم ايمني مناسب صورت پذيرد.
ماده 68- عمليات الحاق راهنما به كشتي بايد تنها از طريق پله راهنما صورت پذيرد.
ماده 69- كاپيتان كشتي موظف به رعايت تمامي موارد ايمني وحفاظتي الحاق راهنما به كشتي مي باشد.
ماده 70- جرثقيل كشتي بايد داراي آژير اعلام خطر حمل بار بيش از حد مجاز باشد.
ماده 71- كاپيتان كشتي مكلف به نظارت برانجام صحيح بارگيري وتخليه كشتي مي باشد.
ماده 72- كارگراني كه درخن كشتي مشغول بكار هستند، ملزم به استفاده از تجهيزات حفاظت فردي متناسب با كار مي باشند.
ماده 73- دسترسي به انبار يا عرشه كشتي بايد توسط يك راه پله ثابت يا در صورت عدم امكان يك نردبان ثابت با گيره هاي مخصوص جاي پا در ديوار ويا گودي براي جاي پابا ابعاد مناسب واستحكام كافي صورت پذيرد.
ماده 74- راه هاي دسترسي به انبار كشتي بايد جدا از دريچه هاي آدم رو باشد.
ماده 75- كليه تجهيزات مربوط به مهار شناور و درپوش تمامي دريچه هاي ورودي بايداز ساختار سالم واستحكام كافي برخوردار باشند.
ماده 76- پوشش دريچه هاي ورودي كه با استفاده از بالابر باز مي گردند بايد مجهز به اتصالات قابل دسترسي ومناسب براي محكم كردن تسمه ها يا ديگر وسايل بالا بر باشند.
ماده 77- تمامي دهانه هاي باز روي شناور ويا برروي عرشه كه امكان سقوط كارگران وجود دارد بايد حفاظ گذاري مطمئن و ايمن داشته باشند.
ماده 78- انبار كشتي بايدداراي سيستم تهويه مناسب وموثر باشد.
ماده 79- راه هاي دسترسي به كشتي بايد با استفاده از توريهاي سالم، به نحو ايمن نصب شده باشد تا از سقوط كارگران به آب از محل فاصله بين پهلوي كشتي واسكله جلوگيري شود.
ماده 80- صفحات اتصال مورد استفاده در سكوهاي حمل وپلكان متحرك وكشتي هاي حمل مسافر وخودرو بايد با روش هاي ايمن مورد استفاده قرار گيرند.
ماده 81- تمامي دريچه هاي آدم رو واقع بر روي عرشه شناور كه حفاظ پيراموني ، ارتفاع واستحكام مناسب ندارند بايد به روشهاي ايمن محصور وپوشانده شوند.
ماده 82- تمام سکوهای مهار (دلفین ها – Dolphins) بايد داراي يك نردبان كه يك سر آن در آب قرار گرفته ، باشند.
ماده 83- محل تيرهاي مهاربر روي كشتي و اسكله (BOLARDS) باید تمیز و بدون هیچ مانع و زائده ای باشد.
ماده 84- كارگراني كه در امر مهار شناور اشتغال دارند بايد آموزش هاي لازم ومتناسب با كار را در اين خصوص ديده باشند.
ماده 85- در صورت تحت فشار قرار گرفتن طناب مهار كشتي كليه افراد بايد از محدوده خطر پاره شدن طناب دور شوند.
ماده 86- استفاده از جرثقيل كشتي براي جابجايي واگن هاي بارمستقربر روي اسكله ممنوع است.
ماده 87- راه هاي داخلي كشتي ودستيابي به بخش هاي مختلف آن بايد ايمن باشد.
ماده 88- لبه بيروني تمامي عرشه هاي مرتفعي كه كارگران بندر ممكن است در آنجا مشغول بكار باشند بايد مجهز به حفاظ ايمن باشد.
ماده 89- بار انبارها و عرشه كشتي بايدطوري بسته بندي ومهار گردد كه از ريزش ناگهاني آن بر روي كارگران بندر جلوگيري شود.
ماده 90- كليه كانتينرها ، پالت ها وتجهيزات مشابه مورد استفاده براي حمل ونقل ، جابجايي يا ذخيره سازي مواد بايد فاقد لبه هاي تيز ، برآمدگي يا سطوح زبر وخشن باشند.
فصل چهارم : مقررات متفرقه
ماده 91- اعمال نا ايمن ،غير مرتبط با كار ،خود سرانه و شوخي به هنگام كار در بنادر ممنوع است.
ماده 92- كليه قسمت هاي انتقال دهنده نيرو و مواد و همچنين قسمت هايي كه امكان ايجاد حادثه براي كارگر و افراد داشته باشد، بايد داراي حفاظ ايمن و موثر باشد.
ماده 93- استفاده از علايم و نشانه هاي ايمني مطابق با آيين نامه علايم و نشانه هاي ايمني در محوطه بنادر الزامي است.
ماده 94- استفاده از علايم شب نما در مكان هاي تاريك و كم نور بندر الزامي است.
ماده 95- محل ونوع تجهيزات اطفاء حريق بايد مطابق با آيين نامه " پيشگيري و مبارزه با آتش سوزي "تعيين گردد.
ماده 96- كليه اطاقك هاي يخچالي بايد مجهز به آژير خطر بوده ودر آنها از داخل يخچال قابل باز شدن باشد.
ماده 97- استعمال دخانيات ،روشن كردن و همراه داشتن كبريت،فندك و هرگونه اشياءمولد شعله و جرقه در كليه نقاطي كه در آنها مواد قابل اشتعال و انفجار نگهداري و بكار برده مي شود ممنوع است.
ماده 98 - بنادر بايد داراي وسايل و تجهيزات كافي پيشگيري و مبارزه با آتش سوزي بوده و در تمام ساعات شبانه روز اشخاصي را كه از تعليمات لازم بهره مندهستند وبه طريقه استفاده از وسايل و تجهيزات مربوطه آشنا مي باشند را در اختيار داشته باشند.
ماده 99- در انبارها ،ساختمان ها و تاسيسات بايد با توجه به وسعت آنها از تجهيزات كشف، اعلام و اطفاء حريق استفاده گردد.
ماده 100- مشتقات نفتي و مواد شيميايي قابل اشتعال و انفجار بايددر مكانهاي خاص و دوراز حرارت ،جرقه ،تابش مستقيم نور خورشيد و در محل هايي كه احتمال وقوع آتش سوزي ندارد، نگهداري شود.
ماده 101- انبار نمودن و چيدمان مواد قابل اشتعال در مجاورت مواد با قابليت اشتعال سريع ممنوع است.
ماده102 - در بنادر بايد از وسايل گرمايشي مناسب و ايمن براي گرم نمودن فضا استفاده نمود.
ماده 103- با عنايت به ماده 88 قانون جمهوري اسلامي ايران،كليه وارد كنندگان ،توليد كنندگان ،فروشندگان ،عرضه كنندگان و بهره برداري كنندگان تجهيزات،دستگاهها و ماشين آلات در بنادر مكلف به رعايت استانداردها و موارد حفاظت و ايمني مي باشند.
ماده 104- مسئوليت رعايت مقررات اين آئين نامه بر عهده كارفرما بوده و در صورت وقوع هر گونه حادثه ناشي از كار به دليل عدم توجه وي به الزامات قانوني مطابق مواد 175 و 176 قانون كار عمل شده و نامبرده مكلف به جبران خسارت وارده به زيان ديدگان مي باشد.
