هدف:
به منظور تأمين و ارتقاء سطح ايمني و حفاظت نيروي كار و همچنين صيانت نيروي انساني و منابع مادي كشور و ايمن سازي محيط كارگاهها و پيشگيري از حوادث منجر به صدمات جاني و خسارات مالي مقررات اين آئين نامه به استناد ماده ٨٥ قانون كار جمهوري اسلامي ايران تدوين گرديده است.
فصل اول: تعاريف
ليفتراك
ماشيني است داراي يك دكل، شاخك و ملحقات كه با توجه به نوع فعاليت براي حمل و نقل، جابجائي و انبارنمودن بارها در اشكال و ظرفيت هاي مختلف طراحي و ساخته ميشود و متناسب با نوع كار و محيط از سوخت هاي فسيلي، گاز يا برق استفاده ميكند.
ظرفيت
حداكثر بار مجاز ايمن كه توسط ليفتراك جابه جا مي شود و بوسيله كارخانه سازنده بر روي پلاك مشخصات ماشين درج شده است.
ملحقات ليفتراك
كليه تجهيزاتي كه توسط شركت سازنده ليفتراك، مطابق با استانداردهاي لازم براي حمل و جابجائي بارهاي خاص به دكل يا شاخك ليفتراك اضافه مي شود.
تجهيزات كنترلي
تجهيزاتي نظير گيج ها، كنترل كننده ها و نشانگر سرعت كه بوسيله آنها وضعيت و عملكرد ليفتراك تحت كنترل در مي آيد.
فصل دوم: مقررات عمومي
ماده ١: رانندگان ليفتراك بايد آموزش هاي لازم درخصوص نحوه صحيح كار و عملكرد ايمن ليفتراك را فراگرفته و همچنين داراي گواهينامه ويژه ليفتراك باشند.
ماده ٢ رانندگان ليفتراك موظفند به هنگام كار از وسايل حفاظت فردي متناسب با نوع كار استفاده نمايند.
ماده ٣ سوارنمودن و انتقال كارگران و ديگر افراد متفرقه توسط ليفتراك ممنوع است.
ماده ٤ در هنگام رانندگي با ليفتراك استفاده از كمربند ايمني الزامي است.
ماده ٥ در صورتي كه ليفتراك يا بار آن به هر علت دچار عدم تعادل يا واژگوني گردد، راننده نبايد تا رفع كامل خطر از داخل كابين خارج شود.
ماده ٦ چيدمان محصولات و مواد در طول مسير و تقاطع كارگاهها بايد بگونه اي باشد كه راننده از ديد كافي برخوردار گردد.
ماده ٧ محدوده عمليات و تردد ليفتراك در كارگاه بايد به طور واضح و مشخص علامت گذاري گردد.
ماده ٨ تردد كارگران و افراد متفرقه در محدوده حركت ليفتراك ممنوع است.
ماده ٩ كارفرما مكلف است با ايجاد نقاط و خطوط رنگ آميزي شده، محل هاي عبور و مرور كارگران و افراد متفرقه را مشخص نمايد.
ماده ١٠ محدوديت سرعت حركت ليفتراك در تمامي مسيرها بايد مشخص و بر روي تابلوهاي راهنما و هشداردهنده نمايش داده شود.
ماده ١١ درب هاي خروجي، كانال ها، موانع، حفاظ ها و ستون هاي موجود در محوطه كارگاه كه در مسير تردد ليفتراك ها مي باشند، بايد بگونه اي رنگ آميزي شوند كه به سهولت قابل رويت باشند.
ماده ١٢ رنگ بدنه ليفتراك بايد كاملاً مشخص و متمايز از رنگ محيط باشد.
ماده ١٣ رانندگان ليفتراك مكلفند ضمن رعايت قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي از مسيرهاي مشخص شده تردد نمايند.
ماده ١٤ توقف ليفتراك در مقابل تاسيسات مربوط به گاز، برق، آتشنشاني، پله هاي اضطراري، آسانسور و تجهيزات امدادي ممنوع است.
ماده ١٥ حركت ليفتراك فقط در صورتي مجاز است كه شاخكهاي آن در پايين ترين حد ممكن قرار گرفته باشد.
ماده ١٦ رانندگان ليفتراك در هنگام رانندگي بايستي از انجام اعمالي نظير خوردن، آشاميدن، استعمال دخانيات، صحبت با تلفن همراه و استفاده از داروهاي خواب آور و هرگونه شوخي و اعمال غير ايمن كه باعث عدم تمركز مي گردد، خودداري نمايند.
ماده ١٧ محدوده عمليات ليفتراك بايدكاملاً صاف، مسطح و داراي استحكام كافي و عاري از هرگونه لغزندگي باشد.
ماده ١٨ استفاده از ليفتراك و ملحقات آن براي حمل و جابجائي بار با ظرفيت بيش از حد مجاز ايمن ممنوع است.
ماده ١٩ كارفرما مكلف به استفاده از ليفتراك و ملحقات سالم، ايمن و متناسب با شرايط محيط كارگاه و نوع بار مي باشد.
ماده ٢٠ در حمل و نقل و جابجائي بارهائي كه راننده از ديد كافي برخوردار نمي باشد، انتخاب روش هاي ايمن براي جابجائي بار الزامي است.
ماده ٢١ حمل و جابجائي بارهاي با طول زياد و يا داراي نوسان بايد در پائين ترين حدممكن و با رعايت كليه مسائل ايمني صورت پذيرد.
ماده ٢٢ جابجائي و حمل بار در صورتي كه باعث عدم تعادل بار ليفتراك گردد ممنوع است.
ماده ٢٣ سوار نمودن افراد يا اضافه كردن وزنه در عقب ليفتراك براي ايجاد تعادل ممنوع است.
ماده ٢٤ ترمز ناگهاني ليفتراك براي تخليه بار اكيدا ممنوع است.
ماده ٢٥ براي جابجايي بار، نبايد آنرا با شاخك ليفتراك به جلو هل داد.
ماده ٢٦ استفاده از دو يا چند ليفتراك براي حمل يك بار و يا افزايش ارتفاع عملكرد ممنوع است.
ماده ٢٧ راننده ليفتراك بايد درخصوص نحوه استفاده از ملحقات، آموزشهاي لازم را ديده و مستندات آن در پرونده وي ثبت و نگهداري گردد.
ماده ٢٨ راننده ليفتراك بايد آگاهيهاي لازم درخصوص نوع، حجم، وزن، مركز ثقل و روش صحيح حمل بار را كسب نموده و از ايمن بودن مسيرهاي تردد اطمينان حاصل نمايد.
ماده ٢٩ بازديد كليه قسمت هاي ليفتراك و ملحقات آن قبل از شروع هر شيفت كاري توسط راننده الزامي است.
ماده ٣٠ بازرسي فني كليه قسمت هاي ليفتراك و ملحقات آن بعد از هرگونه تعميرات و طي دوره هاي زماني مطابق دستورالعمل هاي شركت سازنده الزامي بوده و نتايج آن بايد در پرونده ليفتراك ثبت و نگهداري شود.
ماده ٣١ هر ليفتراك بايد داراي يك پرونده كه حاوي دستورالعمل هاي شركت سازنده و همچنين سوابق بازرسي هاي فني، تعميرات و روش هاي نگهداري است، باشد.
ماده ٣٢ استفاده از ليفتراك و اجزاء آن بعنوان نردبان و يا جايگاه كار كارگران اكيدًا ممنوع است.
ماده ٣٣ حمل افراد توسط شاخك هاي ليفتراك يا پالت ممنوع است.
ماده ٣٤ ليفتراك بايد مجهز به اطاقك ايمن راننده، كمربند ايمني، چراغ هشداردهنده، آژير، بوق دنده عقب، آينه هاي بغل و تجهيزات كنترلي باشد و همچنين براي كار در تاريكي به چراغهاي مناسب جلو و عقب با نور كافي تجهيز گردد.
ماده ٣٥ تردد و فعاليت ليفتراك ها در نزديكي خطوط برق فشار قوي فقط با رعايت مقررات مربوط به حريم خطوط انتقال و توزيع نيروي برق مجاز است.
ماده ٣٦ راننده ليفتراك بايد از رانندگي با دستها و كف شهاي خيس، روغني و يا آغشته به مواد لغزنده خودداري نمايد.
ماده ٣٧ اعضاي بدن راننده و يا ديگر كارگران تحت هيچ عنوان نبايد در بين قطعات متحرك ليفتراك قرار گيرد.
فصل سوم: مقررات اختصاصي
ماده ٣٨ قراردادن شاخك ها بر روي زمين، كشيدن ترمز دستي، خاموش نمودن موتور و كليد قطع كن و خارج كردن كليد از سوئيچ قبل از ترك ليفتراك الزامي است.
ماده ٣٩ حمل ليفتراك به طبقات بايد توسط بالابر مخصوص حمل بار كه متناسب با وزن و حجم ليفتراك است صورت پذيرد، در اين حالت خاموش نمودن موتور، پائين كشيدن شاخك ها و كشيدن ترمزدستي الزامي است.
ماده ٤٠ براي جابجائي بارهاي ناهمگن مشخص نمودن مركز ثقل الزامي است و بايد اين مركز ثقل در وسط شاخك ها قرار گيرد.
ماده ٤١ انجام كليه امور تعميراتي و همچنين جوشكاري بر روي بدنه، شاخك ها و ملحقات ليفتراك به منظور از بين بردن تركها و فرسودگي هاي سطحي ممنوع بوده و درصورت نياز اين امر فقط با نظارت شركت سازنده مجاز است.
ماده ٤٢ به منظور جابجايي بارهائي كه از ايستائي كاملي بر روي شاخكهاي ليفتراك برخوردار نيستند بايد از پال تهاي متناسب با نوع، جنس و حجم آن استفاده نمود.
ماده ٤٣ ايجاد زاويه منفي دكل براي جلوگيري از سقوط بار از روي شاخكهاي ليفتراك الزامي است.
ماده ٤٤ قرارگيري نوك شاخكها بر روي زمين براي تخليه بار الزامي است.
ماده ٤٥ در موقع حركت يا روشن بودن ليفتراك بجز راننده، كسي حق حضور بر روي بدنه يا داخل اطاقك را ندارد.
ماده ٤٦ حضور، تردد و انجام هرگونه عمليات اجرائي و تعميراتي در زير شاخك ها يا ملحقات ليفتراك ممنوع است.
ماده ٤٧ در فضاهاي بسته كه فاقد سيستم تهويه مناسب است، استفاده از ليفترا كهاي با موتور احتراقي ممنوع بوده و بايد از ليفتراك هاي برقي استفاده گردد.
ماده ٤٨ در زمان تعويض يا شارژ سيلندر گاز ليفتراك و همچنين تعويض و بازديد باطري ليفتراك برقي كارگران مسئول مربوطه بايد به وسايل حفاظت فردي متناسب با نوع كار مجهز باشند.
ماده ٤٩ شارژ باطري ليفتراك هاي برقي بايد در حضور مسئول مربوطه انجام گيرد.
ماده ٥٠ صندلي ليفتراك بايد داراي شرايط ارگونومي مناسب بوده و به طور پيوسته مورد بررسي قرار گرفته و در صورت مشاهده هرگونه عيب و نقص، تعمير يا تعويض گردد.
ماده ٥١ سقف و بدنه كابين ليفتراك بايد از استحكام كافي برخوردار بوده و با توجه به نوع كار و شرايط محيطي، ايمني راننده را تامين نمايد.
ماده ٥٢ براي حمل پاتي لهاي مذاب بايد از ليفتراك هايي كه به اين منظور طراحي و ساخته شد هاند، استفاده نمود.
ماده ٥٣ توقف ليفتراك هاي گازي در مجاورت شعله هاي باز، راه پله، ورودي زير زمين، كفشوي فاضلاب، چاله سرويس و كليه اماكني كه احتمال تجمع گازهاي ناشي از نشت گاز سيلندر ليفتراك را دارند، ممنوع است.
ماده ٥٤ شير گاز سيلندر ليفتراك گازي در زمان خاموش بودن بايد بسته باشد.
ماده ٥٥ به منظور پيشگيري از خطر انفجار و اشتعال، تعويض كپسول هاي گاز بايد باموتورخاموش و در خارج از محيط سربسته كارگاهي و با نظارت سرپرست كارگاه و بارعايت كليه مقررات ايمني صورت پذيرد.
ماده ٥٦ هنگام حمل و جابجائي بارها در سرازيري، راننده ليفتراك فقط مجاز به حركت با دنده عقب مي باشد.
فصل چهارم: ساير مقررات
ماده ٥٧ نصب لوح فلزي حاوي مشخصات فني بر روي بدنه ليفتراك الزامي است.
ماده ٥٨ رعايت دستورالعمل هاي شركت سازنده براي كليه عمليات بهره برداري و تعميرات ليفتراك الزامي است.
ماده ٥٩ بارهايي كه احتمال ريزش، لغزش و يا سرخوردن آنها وجود دارد، بايد بطور اطمينان بخشي مهار و سپس حمل گردند.
ماده ٦٠ قراردادن بارها بر روي يكديگر و يا داخل قفس هها بايد متناسب با ظرفيت بار و استقامت آنها باشد.
ماده ٦١ اخذ تائيديه بازرسي فني و ساليانه ليفتراك ها از شركت سازنده و يا مراكز رسمي و معتبر مورد تاييد وزارت كار و امور اجتماعي الزامي است.
ماده ٦٢ استفاده از شعله باز براي نشت يابي گاز در ليفتراك هاي گازي اكيداً ممنوع است.
ماده ٦٣ با عنايت به ماده ٨٨ قانون كار جمهوري اسلامي ايران؛ كليه واردكنندگان، توليدكنندگان، فروشندگان، عرضه كنندگان و بهره برداري كنندگان از ماشين هاي ليفتراك مكلف به رعايت استاندارد توليد و موارد حفاظتي و ايمني كه در كتابچه اطلاعات فني لحاظ مي شود، مي باشند.
ماده ٦٤ مسئوليت رعايت مقررات اين آئين نامه بر عهده كارفرماي كارگاه بوده و در صورت وقوع هرگونه حادثه به دليل عدم توجه به كارفرما به الزامات قانوني، مكلف به جبران كليه خسارات وارده به زيان ديدگان مي باشد.
آیین نامه ایمنی ماشین های لیفتراک .pdf
