امروزه در کنار صنایع متداول، صنایعی نظیر صنایع هسته ای یا هوافضا وجود دارند که به دلیل ماهیت خاص خود، با انرژی های بسیار بالا یا مواد شیمیایی بسیار قدرتمند (از لحاظ سمیت، انرژی و یا اثرات زیست محیطی) سر و کار دارند و تجربیات حوادث گذشته در آنها نشان می دهد که رویکردهای متعارف HSE به خصوص ایمنی فردی (Personal Safety) به تنهایی قادر به ایجاد سطحی مناسب از ایمنی نمی باشد. صنایع شیمیایی نیز در زمره این دسته از صنایع پرخطر قرار می گیرند که علاوه بر اقدامات متعارف HSE یک رویکرد سیستماتیک ایمنی اختصاصی را نیز نیاز دارند. به منظور رفع این نیاز، هم نهادهای دولتی نظیر OSHA و EPA و هم نهادهای غیر دولتی مانند CCPS اقدام به طراحی نظام های جامعی تحت عنوان Process Safety Management نموده اند که مدل های پیشنهادی CCPS و OSHA در این میان بیشترین کاربرد را دارند.
با وجود اختلاف هایی جزئی، اغلب نسخه های PSM بر رعایت و اجرای یک سری از اصول یکسان در قالب یک نظام مدیریتی متمرکز تاکید دارند که عبارتند از:
- تعهد مدیریت سازمان به ایمنی فرآیند
- مستندسازی دانش فنی وعملیاتی فرآیند
- یکپارچگی مکانیکی تجهیزات
- مدیریت تغییرات
- مدیریت پیمانکاران
- تدوین و اجرای شیوه های صحیح هدایت عملیات
- آموزش
- پایش و بررسی حوادث
- مدیریت واکنش در شرایط اضطراری
- ممیزی و نظارت بر حسن اجرای سیستم مدیریت ایمنی فرایند
- بهبود مستمر
شایان ذکر است که مدل پیشنهادی CCPS در سال 2007 و همگام با تغییرات صورت گرفته در نگرش های جهانی مدیریتی در بنگاه های تجاری، با محوریت مدیریت ریسک به روز شده و با نام Risk-Based Process Safety انتشار یافته است. در طراحی نظام مدیریت ایمنی فرآیند تلاش شده است که با سایر سیستم های مدیریتی موجود در سازمان ها نظیر نظام های مدیریت کیفیت، OHSAS18001 و خصوصاً TQM قابل انطباق و ادغام بوده و صنایع شیمیایی و فرآیندی از ناسازگاری میان چند سیستم مدیریتی مختلف و متنوع در امان باشند. در کنار نگاه فنی و توجه به تأسیسات و تجهیزات، PSM نیز مانند هر سیستم مدیریتی دیگر، انسان محور است. بدین معنی که تغییر نگرش، رفتار، فرهنگ کاری و سازمانی اساسی ترین گام در جهت رسیدن به بالاترین سطوح ایمنی به شمار می رود. از این روی در PSM اهمیت زیادی به عنصر آموزش به منظور ایجاد «شایستگی» لازم در افراد حایز نقش کلیدی در ایمنی فرآیند داده شده است. در حال حاضر شرکت آفتاب ایمن پرتو عهده دار پروژه طراحی نظام جامع آموزش های PSM برای یکی از مجتمع های معظم بوده که در این پروژه با در نظر گرفتن وظایف هر عنوان شغلی و شایستگی های لازم برای انجام صحیح و ایمن فعالیت های مربوط به آن شغل و نیز میزان ریسک های ایمنی مربوط به شغل، نوع، سطح و میزان دوره های آموزشی (اعم از بلند مدت یا کوتاه مدت، پودمانی، حین کار، داخلی یا خارجی و ...) مشخص می شود. چنانچه سازمان ها نیروی انسانی را اصلی ترین سرمایه های خود بدانند، آنگاه صرف پول و زمان برای ارتقای دانش و مهارت پرسنل نه یک هزینه، بلکه یک سرمایه گذاری بسیار سودآور و برگ برنده در فضای رقابتی امروز خواهد بود.
