برگه ایمنی مواد شیمیایی : اکثر موادی که در آزمایشگاه مورد استفاده قرار میگرد به صورت بالقوه دارای خطر می باشند . این خطر زمانی که ماده شیمایی ما در مجاورت گرمای زیاد یا تحت فشار و یا در حین ترکیب شدن با مواد دیگر باشد بیشتر نیز خواهد شد.
برای شناسایی میزان خطر و نوع مواجهه با مواد شیمیایی 2 مولفه وجود دارد که عبارت است از برگه اطلاعات احتیاطی یا همان SDS و مورد دوم اقدام به چک کردن برچسب های ماده شیمیایی.
هرماده شیمیایی در آزمایشگاه باید برگه اطلاعات احتیاطی (SDS) را دارا باشد که در بیشتر مواد توسط کارخانه سازنده تهیه می شود . که البته رسما به عنوان برگه اطلاعات احتیاطی مواد (MSDS) نامیده می شود .
برگه SDS شامل اطلاعات دقیق و کارآمدی در مورد خصوصیات ماده شیمیایی و خطر ها و اقدام های ضروری در مواقع خطر می باشد . در وحله اول از محل قرارگیری برگه SDS در آزمایشگاه با خبر شوید و قبل از شروع به کار با ماده شیمیایی مورد نظر آن را مطالعه کنید
همچنین GHS مخفف Globally Harmonized System از دسته بندی لیبل های شیمیایی می باشد. این سیستم جدید یک شاخص بین المللی را برای برگه های SDS تعیین می کند
همانطور که در بالا اشاره شده SDS در قالب GHS دارای شانزده بخش زیر است :
1- شناسایی (IDENTIFICATION) : شامل مشخصات محصول، نام تولید یا توزیع کننده ، آدرس، شماره تلفن، شماره تلفن اضطراری، کاربرد پیشنهادی، محدودیتهای استفاده.
2- شناسایی خطرات (HAZARD IDENTIFICATION): شامل کلیه خطرات مرتبط با ماده شیمیایی، اجزای الزامی برچسب.
3- ترکیب/ اطلاعات در مورد مواد تشکیل دهنده (COMPOSITION): شامل اطلاعات راجع به مواد تشکیل دهنده ماده شیمایی، دعاوی محرمانه تجارت
4- اقدامات کمک های اولیه (FIST –AID): شامل علائم/ اثرات مهم حاد/ مزمن و درمان مورد نیاز
5- اقدامات اطفاء حریق (FIRE-FIGHTING): تکنیک های مناسب اطفاء ، تجهیزات و خطرات ناشی از حرق ماده شیمیایی را فهرست می کند .
6- اقدامات در صورت نشت تصادفی (ACCIDENTAL RELEASE): رویه های اضطراری، تجهیزات حفاظتی، روشهای مناسب محدودسازی و پاکسازی را فهرست می کند.
7- جابجایی و نگهداری (HANDLING & STORAGE): فهرستی از جابجایی و نگهداری ایمن و ناسازگاری ماده شیمایی ارائه می کند.
8- کنترل مواجهه و حفاظت فردی (EXPOSURE CONTROLS & PERSONAL PROTECTION) : فهرستی از پی.ای.ال ها (حدود مواجهه مجاز ) OSHA ،TLV ها (مقادیر حد آستانه) ؛ کنترلهای مهندسی مناسب و پی.پی. ای تجهیزات حفاظت فردی ارائه می دهد.
9- ویژگی های فیزیکی و شیمیایی (PHYSICAL& CHEMICAL PROPERTIES): مشخصات ماده شیمیایی را ارائه می کند.
10- پایداری و واکنش پذیری (stability & reactivity) : فهرستی از پایداری و واکنشهای خطرناک محتمل را ارائه می کند.
11- اطلاعات سم شناسی (toxicological): شامل مسیرهای مواجهه، علائم مربوط به هر مسیر مواجهه، اثرات حاد و مزمن و مقادیر عددی سمیت می شود.
12- اطلاعات بوم شناختی (اکولوژیکی) (ECOLOGICAL)* : اطلاعات مرتبط با اثرات ماده بر محیط زیست
13- ملاحظات دفع*(DISPOSAL): نحوه دور انداختن
14- اطلاعات حمل و نقل* (TRANSPORT) : حمل و نقل
15- اطلاعات قانونی* (REGULATORY) : الزامات قانونی
16- سایر اطلاعات: شامل تاریخ آماده سازی یا آخرین بازنگری است.
توجه: از آنجایی که سایر آژانس ها این اطلاعات را وضع کردند، OSHA بخش های 12 الی 15 را اجباری نمی داند(29 CFR 1910.1200(g)(2)).
برگه SDS اطلاعات زیادی را در رابطه با اینکه چطور با ایمنی کامل از مواد شیمیایی در آزمایشگاه استفاده کنید فراهم می کند . البته راه دیگری نیز برای یادگیری در رابطه با یک ماده شیمیایی وجود دارد و آن هم مطالعه لیبل روی ماده است.
قانون جدید GHS الزام آور کرده است که لیبل هر ماده شیمیایی شامل : نام ماده، ایمنی در یک کلمه مانند: خطر، احتیاط،و… مشخصات فیزیکی، خطرات سلامت و زیست محیطی باشد. نمادهای ایمنی به صورت تصویری، اقدامات اولیه درمانی و مشخصات تماس با سازنده را شامل می شود.
نمادهای ایمنی تصویری به صورت یک نشانه با پس زمینه سفید و خط قرمز به دور آن مشخص می شود.
هر کدام از این نمادها مشخصه یک خطر خاص است. خطر سلامتی، آتش زا بودن، مسمومیت، خطر گاز فشرده، خطر آسیب به چشم و پوست، قابلیت انفجار. خطر اکسند( اکسنده ها موادی هستند که در صورت آزاد سازی اکسیژن ایجاد حریق می کنند.)، خطر برای محیط زیست و خطر سم خطرناک.
فرق MSDS با SDS چیست؟
اولین اخطار و بحث در رابطه با مواد شیمیایی در مصر باستان یافت شده است و مربوط به این دوران می باشد. که اطلاعاتی در زمینه اجزای تشکیل دهنده ماده و چگونگی استفاده ایمن آنها ارائه شده بود.
- قرن نوزدهم آغاز ثبت ویژگی های شیمیایی، اقدامات ایمنی پیشگیرانه و درمعرض قرار دادن اطلاعات به مشتریان بود.
- در دهه های ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰ در زمینه مواد شیمیایی مجموعه ای از برگه ها در اختیار قرار گرفت.
- به کار گیری و استفاده از MSDS برای اولین بار در صنعت دریا نوردی به تصویب رسید.
- در سال ۱۹۸۳ به کار گیری OSHA برای تمامی سازندگان اجباری شد.
- در سال ۱۹۸۷ به کارگیری OSHA برای تمامی کارفرمایان اجباری شد.
MSDS شامل چند بخش است؟
این اطلاعات شامل ۹ بخش است که ممکن است عناوین یکسانی نداشته باشند و اطلاعات ممکن است به روش مختلف و با عنوان تقریبا متفاوتی ارائه شوند.
تفاوت برگه اطلاعات ایمنی مواد با SDS؟
بین این دو اختلاف زیادی وجود ندارد و شرایط عمومی برای برگه های اطلاعات ایمنی فراهم آورده اند.
- یک SDS می تواند یک MSDS باشد.
- ولی MSDS نمی تواند SDS باشد.
- معمولا MSDS ها دارای ۹ بخش هستند ولی SDS ها دارای ۱۶ بخش اند.
برای اینکه SDS با GHS سازگار باشد باید دارای شانزده سر فصل باشد.
