به استناد مواد (۸۵) و (۸۶) قانون کار جمهوری اسلامی ایران، با هدف ایمن سازی و پیشگیری از حوادث ناشی از کار، "آیین نامه ایمنی در تونل سازی" که در جلسه مورخ ۱۳۹۹/۰۵/۲۰ "شورای عالی حفاظت فنی" تدوین و توسط آن شورا پیشنهاد شده است، به شرح زیر تصویب می گردد.
"آیین نامه ایمنی در تونل سازی"
فصل اول ـ کلیات
ماده۱ـ هدف و دامنه کاربرد: این آییننامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار، به منظور صیانت از منابع انسانی و مادی کشور و پیشگیری از حوادث ناشی از کار در کارگاههای تونلسازی به غیراز معادن تدوین شده است.
ماده۲ـ تعاریف: در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح ذیل به کار می روند:
الف) شخص دارای صلاحیت[۱]: منظور شخص آموزش دیده با مهارت فنی، تجربه و توانایی لازم به منظور شناسایی، ارزیابی و کنترل مخاطرات عملیاتی در محیط کار است که حسب مورد، وظایفی شامل پایش هوا، بررسی وجود آلاینده ها، پایداری و استحکام زمین، تجهیزات و ماشین آلات و همچنین شناسایی موارد نقص احتمالی و رفع آن ها را عهدهدار است و توسط کارفرما بکار گرفته می شود.
ب) مسئول ایمنی: فردی است که وظیفه نظارت و هماهنگی امور مرتبط با ایمنی و حفاظت فنی حین عملیات اجرایی را عهدهدار است.
پ) چاه[۲]: گذرگاهی است برای دسترسی و ارتباط از سطح زمین به مکانی معین زیر سطح زمین، که با زاویه بیش از ۱۸ درجه نسبت به افق حفر میشود.
ت) تونل: حفاری در زیر سطح زمین که به صورت افقی یا تقریباً افقی انجام می شود.
ث) شرایط اضطراری: وضعیت غیرقابل انتظار و بدون برنامه ریزی با منشأ طبیعی یا انسانی نظیر سیلاب، زلزله، انفجار، آتش سوزی، نشت گاز، ریزش، رهایش گاز و نظایر آن ها است که می تواند باعث بروز خسارات جانی و مالی گردد.
ج) سولفید هیدروژن: گازی سمی و آتشزا است که در صورت تجمع بیش از حد آن در یک ناحیه و تجاوز از حد پایین اشتعال یا انفجار می تواند منجر به آتشسوزی شود.
چ) گازمتان: گازی بی رنگ، بی بو و قابل اشتعال که ماده اصلی تشکیل دهنده گاز طبیعی است و به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می گیرد.
ح) گاز منوکسیدکربن: گازی است که بر اثر سوختن ناقص کربن به وجود می آید و سمی ، بی رنگ، بی بو و از هوا کمی سنگین تر است.
خ) حد پایین انفجار[۳]: کمترین غلظت درصد از یک گاز یا بخار که در صورت تماس یا مواجهه با منبع ایجاد احتراق (مثل جرقه، شعله روباز یا گرما) منفجر شده یا مشتعل می شو د.
د) پذیرگاه: محل توقف، بارگیری و تخلیه واگن ها و انجام وظایف مختلف زیر زمینی که معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم یا چاه مایل در زیر زمین احداث می شود.
ذ) عملیات امدادو نجات: به مجموعه اقدامات و فعالیت ها در حین حادثه با هدف امدادرسانی برای رهاسازی و نجات مجروحان و مصدومان گرفتار در صحنه آسیب گفته می شود.
ر) حدود مجاز مواجهه شغلی: مقادیر مجاز قابل قبول عوامل مخاطره آمیز شغلی است که میزان آلایندهها و عوامل زیانآور با آن سنجیده میشود.
فصل دوم ـ مقررات عمومی
ماده۳ـ کارفرما مکلف است، تدابیر و اقدامات احتیاطی لازم بر اساس فرآیند مدیریت ریسک مشتمل بر موارد زیر را در عملیات تونل سازی پیش بینی و اجرا نماید:
الف) شناسایی مخاطرات ایمنی و حفاظت فنی
ب) کنترل و پایش هوای محیطی
پ) تهویه ت) وسایل ارتباطی
ث) کنترل سیلاب
ج) تجهیزات مکانیکی و الکتریکی
چ) تجهیزات حفاظت فردی
ح) استفاده از مواد منفجره
خ) پیشگیری و حفاظت در برابر حریق د) روشنایی ذ) تهیه دستورالعمل اجرایی واکنش در شرایط اضطراری ر) تهیه برنامه عملیاتی شیوه تخلیه و شمارش دقیق اشخاص و کنترل سامانه های ورود و خروج ز) کنترل و پایداری تونل ژ) پیشبینی تمهیدات لازم به منظور اجرای دستورالعمل و اصول ایمنی توسط کارگران س) سایر موارد مرتبط با ماهیت فعالیت. تبصره ـ به کارگیری نیروی انسانی در کارگاه تونل سازی پیش از برخورداری از آموزش ایمنی متناسب با نوع کار ممنوع است و کارفرما مکلف است از طریق مراجع دارای صلاحیت نسبت به آموزش کارگران خود اقدام نماید. ماده۴ـ تأمین راه دسترسی ایمن برای ورود و خروج کارگران در تمام جبهه های کاری و ایستگاه های عملیاتی با رعایت اصول پیشگیری از جمله برخورد ماشین آلات و تجهیزات متحرک با کارگران الزامی است. ماده۵ ـ کلیه مسیرهای دسترسی و ورودی های غیرمجاز در عملیات تونل سازی به زیر سطح زمین باید به طریق ایمن مسدود و با علائم هشداردهنده مشخص شوند. ماده۶ ـ کارفرما باید مستندات مربوط به مطالعات زمینشناسی، مسیرهای تأسیسات مدفون، لایه های هیدروکربن در منطقه احداث تونل برای شناسایی مخاطرات از جمله سفرههای آب زیر زمینی و میزان تصاعد گاز های قابل اشتعال، انفجار و سمی ثبت و نگهداری نماید. ماده۷ـ برای تردد ایمن کارگران و انتقال تجهیزات از طریق مبادی ورودی و دهانه های باز، ضروری است مسیرهای دسترسی به حفاظ، نرده و یا دیوار تجهیز شوند و در صورت نیاز مسیرهای عبوری با روش بتون پاشی تحکیم شوند. فصل سوم ـ اطلاع رسانی و ارتباطات ماده۸ ـ کارفرما یا نماینده قانونی وی مکلف است نسبت به بکارگیری شخص دارای صلاحیت به منظور ثبت اطلاعات مدیریت مخاطرات عملیاتی غیرمعمول (شامل خرابی تجهیزات عملیاتی، رانش و سستی بستر عملیات، رانش و ریزش از ناحیه دیواره ها و سقف تونل، سیل، آتش سوزی، انفجار، نشت گاز، خرابی سامانه تهویه، نقص فنی ماشینآلات عملیاتی و نظایر آن ها) که بر فعالیت ایمن کارگران موثر است، اقدام نماید. این فرد باید مراتب را به صورت مستند در اختیار سرپرست نوبت کاری (شیفت کاری) بعدی و مسئول ایمنی، قرار دهد. تبصره ـ کارفرما باید هشدارهای ایمنی لازم را به روش مناسب به اطلاع کارگران هر شیفت برساند. ماده۹ـ پیش بینی و تأمین سامانه ارتباطی مطمئن و مناسب در طول عملیات تونل سازی و در شرایط اضطراری توسط کارفرما الزامی است؛ همچنین قبل از شروع هر نوبت کاری، باید از صحت عملکرد وسایل ارتباطی اطمینان حاصل شود. تبصره۱ـ مرکز کنترل سامانه ارتباطی باید دارای منبع تغذیه مستقل از سایر منابع تغذیه کارگاه بوده و در شرایط بحرانی قادر به ارائه سرویس باشد. تبصره۲ـ در صورت عدم امکان برقراری ارتباط از طریق سامانه صوتی، کارفرما مکلف است نسبت به تأمین تجهیزات جایگزین و استقرار یک شخص دارای صلاحیت در طول مدت عملیات صرفاً برای برقراری ارتباط اقدام نماید. ماده۱۰ـ کارفرمای اصلی باید شیوه مناسب و مطمئن ارتباطی میان پیمانکاران فعال در محیط کار یا کارگاه را به منظور تبادل اطلاعات مربوط به رویدادهای موثر بر ایمنی کارگران بکار گیرد. ماده۱۱ـ آب راه های با شیب تند و دهانه های باز باید به صورت محکم و مطمئن پوشانده، محصور و با علایم هشدار دهنده قابل مشاهده و خوانا، مشخص شوند. فصل چهارم ـ تهویه ماده۱۲ـ تأمین هوای کافی و سالم در کلیه جبهه کارهای زیر سطح زمین برای پیشگیری از تجمع ذرات گرد و غبار، فیوم، دمه یا گازهای خطرناک الزامی است. ماده۱۳ـ استفاده از روش تهویه مکانیکی برای عملیات تونل سازی الزامی است، مگراین که کارفرما با ارائه نقشه ها و محاسبات تهویه مورد تأیید مراجع دارای صلاحیت نشان دهد که تهویه طبیعی در تمام فصول سال برای تأمین حجم و جریان هوای مورد نیاز، کافی است. ماده۱۴ـ در صورت استفاده از روش تهویه مکانیکی، باید سامانه تهویه تونل از قابلیت معکوس کردن جهت جریان مکانیکی هوا، در شرایط لازم برخوردار باشد. ماده۱۵ـ حداقل هوای سالم مورد نیاز در زیر سطح زمین برای هر کارگر شاغل ۶متر مکعب بر دقیقه است؛ سرعت خطی جریان هوا در تونل یا چاه، مناطق عملیاتی و حفاری که تولید آلاینده در اتمسفر داخل چاه یا تونل می کند، باید حداقل ۹/۱۵ (نه و پانزده صدم) متر در دقیقه باشد. ماده۱۶ـ سامانه تهویه باید قابلیت انتقال فیوم و دود حاصل از انفجار را به خارج از محیط کار و فضای باز داشته و درهای تهویه باید در هنگام استفاده، بدون در نظر گرفتن جهت جریان هوا بسته شوند. ماده۱۷ـ بکارگیری تمهیدات لازم برای جلوگیری از ایجاد گرد و غبار در ضمن حفاری با ماشینآلات و همچنین در زمان بارگیری و حمل و نقل ضروری است. ماده۱۸ـ استفاده از سامانه تهویه موقت تا زمان نصب سامانه تهویه دائمی، برای حفاری زیر زمینی الزامی است؛ این سامانه باید کلیه شرایط مورد نیاز برای اجرای حفاری را مطابق با استانداردها و مشخصات فنی، عمومی و نظر مهندس ناظر دارا باشد. ماده۱۹ـ در حفاری زیرزمینی برای به حداقل رساندن گرد و غبار، باید چال زنی به روش تر انجام گیرد. ماده۲۰ـ دود و گرد و غبار ناشی از عملیات انفجار باید از نزدیکترین فاصله ممکن به جبهه کار به بیرون تونل هدایت شود، این فاصله نباید بیش از ۳۰ متر باشد. ماده۲۱ـ سامانه تهویه باید دود و گرد و غبار ناشی از عملیات انفجار و فعالیتهای اجرایی را به نحوی انتقال دهد که مجدداً به داخل تونل و کارگاههای مجاور وارد نشود. ماده۲۲ـ کلیه دستگاهها و مجاری تهویه باید در وضعیت مطلوب نگهداری و از هرگونه آسیبدیدگی حفاظت شود و در صورت خرابی سریعاً تعمیر گردد . ماده۲۳ـ سامانه تهویه هوا در عملیات احداث تونل های گازدار باید خصوصیات زیر را دارا باشد: الف) مقاومت در برابر حریق، ب) مجهز به سامانه اتصال به زمین و تجهیزات جانبی متناسب با طبقه بندی محیطهای قابل اشتعال و انفجار و سایر موارد مرتبط. فصل پنجم ـ پایش هوای تونل ماده۲۴ـ شخص دارای صلاحیت باید نسبت به تعیین شیوه پایش مستمر و کنترل کیفیت هوای تونل به منظور تعیین عدم تجاوز از حدود مجاز تعیین شده، میزان گازهای متصاعد از موتورهای دیزلی، سوخت مصرفی، حجم و جریان هوا، جوشکاری، برشکاری و فعالیت های فیزیکی نیروی کار و دیگر موارد مشابه از حدود مجاز شغلی ملی در زیر سطح زمین اقدام نماید. شخص دارای صلاحیت موظف به ثبت و نگهداری مستندات مرتبط در محل کار است. ماده۲۵ـ میزان گازهای آلاینده در هوای تونل (مونوکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، سولفید هیدروژن و دیگر گازهای سمی، گرد و غبار، بخارات و فیوم ها) نباید از مقادیر حدود مجاز مواجهه شغلی ملی تجاوز نماید. ماده۲۶ـ میزان اکسیژن موجود در هوای تونل باید در محدوده ۱۹/۵ (نوزده و نیم) تا ۲۲ (بیست و دو) درصد باشد و سنجش میزان اکسیژن هوا، باید قبل ازسنجش میزان سایر آلاینده های هوای محیط کار انجام شود. ماده۲۷ـ اندازه گیری میزان گاز متان و سایر گازهای قابل اشتعال و انفجار در مسیرهای حفاری که بر اساس مطالعات زمینشناسی (موضوع ماده ۶ این آییننامه)، ریسک متصاعد شدن گازهای مذکورکم است، باید پیش از ورود کارگران به تونل در هر نوبت کاری و حداقل یک بار در بین نوبت های کاری و همچنین در هنگام عملیات گرم از فاصله ۳۰ سانتیمتری از زیر سقف جبهه کار، کف یا دیوارها در طول تونل الزامی است. تبصره۱ـ در صورت وجود رگههای منشاء تولید گاز متان یا گازهای قابل اشتعال در مسیر حفاری، اندازه گیری گاز مذکور باید به صورت مداوم و مستمر انجام پذیرد. تبصره۲ـ در صورت ثبت حداقل دو مورد گاز قابل اشتعال و یا انفجار حین اندازه گیری گاز متان در مسیر حفاری، سنجش گاز باید به صورت مستمر انجام پذیرد. ماده۲۸ـ در صورت تجاوز میزان گاز متان یا سایر گازهای قابل اشتعال و انفجار از حدود مجاز در حفریات زیر سطح زمین یا در هوای برگشتی از تونل باید بلافاصله جریان برق تمام تجهیزات به جز دستگاه های پمپاژ و تهویه تونل قطع شده و کلیه کارگران به جز کارگران مورد نیاز برای رفع خطر در شرایط اضطراری، به مکانی امن روی سطح زمین هدایت شوند. ماده۲۹ـ انجام هر گونه عملیات جوشکاری، برشکاری یا سایر کارهای گرم در داخل تونل مشروط به اندازه گیری میزان گازهای قابل اشتعال (متناسب با طبقهبندی محیطهای قابل اشتعال و انفجار) و در غلظت کمتر از ۱۰ درصد از حدود مجاز پایین انفجار مجاز است. ماده۳۰ـ استفاده از تجهیزات و ماشین آلات موتوری با سامانه احتراق غیردیزلی در تونل های دارای گاز قابل اشتعال و انفجار ممنوع است. ماده۳۱ـ استفاده از شعله باز و ورود منابع با پتانسیل ایجاد جرقه مانند کبریت، فندک و موارد مشابه به تونل های دارای گاز و ذرات قابل اشتعال و انفجار ممنوع است و کارفرما مکلف به انجام اقدامات نظارتی و کنترلی لازم در این خصوص است. ماده۳۲ـ هنگام استفاده از ماشین آلات مکانیزه حفاری پیوسته[۴] ( TBM )، پایش مداوم گازهای قابل اشتعال باید با استفاده از آشکارسازهای سطحی نصب شده در بالا و جلوی قسمت صفحه حفار ماشین انجام پذیرد. ماده۳۳ـ در صورت پایش هوا در داخل تونل و کشف گاز سمی و قابل اشتعال سولفید هیدروژن، شخص دارای صلاحیت باید اقدامات زیر را برای کنترل محیط کار به منظور پیشگیری از آتشسوزی و خفگی افراد انجام دهد: الف) پایش هوای محیطی در زمان شروع و میان هر نوبت کاری براساس حدود مجاز مواجهه شغلی به طور معمول انجام شود. ب) پایش متوالی هوا در جبهههای کاری در صورت تجاوز میزان غلظت گاز به بیش از ppm[۵] ۵، با دستگاه مجهز به نشانگر در ابتدا، میان و انتهای شیفت انجام گیرد. پ) در صورت تجاوز غلظت گاز سولفید هیدروژن به بیش از ppm ۱۰ باید نمونه گیری به صورت مداوم انجام پذیرد و به کارگران اطلاع داده شود. ت) در صورت افزایش غلظت گاز سولفید هیدروژن به بیش از ppm ۲۰ باید ضمن اعلام هشدار صوتی و بصری حسب مورد، باید اقدامات اضافی شامل (استفاده از تجهیزات تنفسی، افزایش حجم تهویه، تخلیه افراد) صورت گیرد. ماده۳۴ـ در صورت افزایش غلظت گاز متان و یا سایر گازهای قابل اشتعال یا انفجار به بیش از حد پایین انفجار در زیر سطح زمین یا در مسیر برگشت جریان هوا، شخص دارای صلاحیت باید اقدامات زیر را انجام دهد: الف) افزایش دبی جریان هوا ب) کنترل و پایش مداوم غلظت گاز متان و سایر گازهای قابل اشتعال یا انفجار پ) در صورت افزایش غلظت گاز متان و سایر گازهای قابل اشتعال یا انفجار به میزان ۱۰ درصد بیش از حد پایین انفجار انجام کارهای گرم در نزدیکی یا مجاورت گازهای مذکور باید سریعاً متوقف شود. ت) هنگامی که میزان غلظت گاز متان یا سایر گازهای قابل انفجار یا اشتعال به بیش از ۲۰ درصد از حد پایین انفجار برسد، کارگران باید سریعاً به خارج تونل هدایت شوند. ث) در صورت افزایش غلظت گاز متان یا سایر گازهای قابل انفجار یا اشتعال به بیش از ۲۰ درصد از حد پایین انفجار باید تمام سامانه های برق رسانی به تجهیزات و روشنایی به جز تجهیزات تهویه هوا متوقف شود. تبصره ـ ورود مجدد کارگران به داخل تونل، منوط به دستیابی به میزان کمتر از ۲۰ درصد حد پایین انفجار گازهای قابل انفجار است. ماده۳۵ـ هنگام توقف عملیات تونل سازی به دلیل افزایش مقادیر خطرناک گاز متان یا سایر گازهای قابل اشتعال و انفجار، ورود مجدد کارگران به داخل تونل و راه اندازی تجهیزات و ماشین آلات، منوط به اندازه گیری و تعیین میزان مجدد گازها توسط شخص دارای صلاحیت و اخذ مجوز مکتوب مبنی بر تأمین شرایط ایمن کارگاه خواهد بود. ماده۳۶ـ در تونل های با جو قابل انفجار، نظارت و پایش مستمر هوای محیطی با رعایت موارد زیر الزامی است: الف) تجهیزات پایش خودکار گاز قابل انفجار در هنگام استفاده از ماشین آلات حفاری در قسمت های بالای ریل و در مسیر هوای برگشتی تونل باید پیش بینی شود. ب) سامانه پایش مداوم هوای داخل تونل باید دارای تجهیزات هشداردهنده شنیداری بوده و به استثنای تجهیزات پمپاژ و تهویه هوا امکان قطع جریان برق در جبهه کار، متاثر از عملیات زیر سطح زمین را داشته باشد. پ) سنجش میزان گازهای داخل تونل به صورت مداوم در طی فرآیند عملیات گرم (برشکاری و جوشکاری) یا سایر موارد مشابه الزامی است. ت) پس از عملیات حفاری و انفجار و پیش از ورود کارگران باید میزان گاز سمی و قابل اشتعال و انفجار دوباره اندازهگیری شود. ماده۳۷ـ سنجش های کیفی و کمی هوای محیط کار شامل نوع گازها و میزان آن، محل آزمون، تاریخ و ساعت انجام آزمون و همچنین مدت زمان نظارت باید ثبت شده و هنگام بازرسی از کارگاه در دسترس باشد. ماده۳۸ـ تمامی مستندات این فصل باید دارای محتویات زیر بوده و در کارگاه ثبت و نگهداری شود: الف) تاریخ انجام آزمون و نوع آن، ب) تأییدیه شخص دارای صلاحیت پ) نتایج آزمون ت) نشانی محل دقیق آزمون. فصل ششم ـ روشنایی ماده۳۹ـ کارفرما باید نسبت به پیشبینی تأمین حداقل روشنایی لازم در تونل مطابق با مقادیر زیر اقدام نماید و در صورت نیاز، کارگران شاغل در زیر سطح زمین را به تجهیزات روشنایی فردی مجهز نماید. الف) مناطق ساخت و ساز عمومی در کارگاه، محیطهای سرپوشیده درون تونل شامل انبارها، راهروها و راه های خروجی و چاه قائم برابر ۵۴ لوکس. ب) منطقه بتونریزی، دپوی نخاله، راه های دسترسی محدود، سکوهای بارگیری، جایگاه های سوختگیری و تعمیرگاه ها برابر ۳۳ لوکس. پ) جبهه کار حین عملیات تونل سازی حداقل ۱۰۷ لوکس. ماده۴۰ـ مسیر سامانه روشنایی تونل و نحوه نصب آن باید به گونهای پیشبینی شود که در معرض آسیب دیدگی و قطع مدار قرار نگیرد. ماده۴۱ـ لامپها نباید در محلهایی نصب شوند که احتمال برخورد افراد و ماشین آلات به آن ها وجود داشته باشد . ماده۴۲ـ استفاده از تجهیزات روشنایی قابل حمل ایمن در عملیات انفجار در جبهه کار منوط به رعایت حداقل فاصله ۱۵ متری از مواد منفجره مجاز است. ماده۴۳ـ پیشبینی سامانه روشنایی متناسب با طبقهبندی شرایط محیط کار برای فضاهای زیرزمینی الزامی است. ماده۴۴ـ شدت روشنایی در کلیه نقاط فضاهای زیرزمینی نباید کمتر از ۵ شمع (یا ۵۴ لوکس) باشد. ماده۴۵ـ علائم هشدار دهنده باید همواره در معرض روشنایی قرار داشته باشند. فصل هفتم ـ پشیگیری و کنترل آتش سوزی ماده۴۶ـ ایجاد شعله های باز و روشن کردن آتش در عملیات تونل سازی ممنوع است. تبصره ـ در صورت ضرورت انجام عملیات گرم (جوشکاری، برشکاری و سایر عملیات گرم) کسب مجوز لازم از کارفرما و شخص دارای صلاحیت الزامی است. ماده۴۷ـ نصب علائم هشداری قابل رؤیت با ممنوعیت استعمال دخانیات و ایجاد شعله های باز آتش در مناطق دارای خطر انفجار و آتش سوزی الزامی است. ماده۴۸ـ هرگونه حمل، ذخیره و استفاده از بنزین در زیر زمین ممنوع است و ذخیره سازی سوخت دیزل برای تجهیزات و ماشین آلات موتوری زیر سطح زمین حداکثر برای یک ساعت مصرف، مجاز است. ماده۴۹ـ لولهکشی انتقال سوخت دیزل از سطح زمین به زیر سطح زمین فقط با رعایت شرایط زیر مجاز است: الف) حداکثر ظرفیت تانکر یا مخزن مستقر در سطح زمین برای تأمین تجهیزات با مقدار سوخت مورد نیاز برای ۲۴ ساعت کار باشد. ب) اتصال مخزن سطحی به نازل باید به وسیله یک لوله یا شیلنگ استاندارد، مجهز به شیر انجام شود، پ) لوله ارتباطی به غیراز زمان انتقال سوخت باید همواره خالی باشد. ت) لوله های انتقال سوخت در چاه از آسیب و صدمه محافظت شوند. ماده۵۰ ـ نگهداری روغن، گریس و سوخت دیزل در زیر زمین باید در ظروف محکم و دربسته و در مناطق مقاوم در برابر آتش با رعایت فاصله حداقل ۹۰ متر از مخازن قابل انفجار زیر زمینی و ۳۰ متر از پذیرگاه چاه صورت پذیرد. ماده۵۱ ـ محوطه و جایگاه ذخیره سوخت باید با خاک ریز یا آببند به نحوی مطمین محصور و محدود شود تا در صورت ریزش یا نشت سوخت مانع از انتشار آن گردد. ماده۵۲ ـ مواد قابل اشتعال موجود در سطح زمین باید در فاصله بیش از ۳۰ متری از راه دسترسی به زیر زمین ذخیره شوند؛ در صورت عدم امکان تأمین این فاصله باید از یک مانع مقاوم با مقاومت حداقل یک ساعت در برابر آتش، به عنوان حائل استفاده شود. ماده۵۳ ـ مایعات هیدرولیک مورد استفاده در ماشین آلات و تجهیزات زیر سطح زمین باید در مقابل آتش مقاوم (نقطه اشتعال زیاد) باشند. ماده۵۴ ـ کپسول های آتش نشانی پودر خشک شیمیایی یا سایر خاموش کننده های معادل باید بر اساس مستندات شناسایی خطر و ارزیابی ریسک محیط کار، در مسیر نوار نقاله نصب و آماده به کار باشند. ماده۵۵ ـ تأمین روشنایی در محل نگهداری و ذخیره روغن، گریس یا سوخت دیزل تنها با استفاده از تجهیزات برقی محافظت شده و با رعایت فاصله حداقل ۸ متر از این مناطق مجاز است. ماده۵۶ ـ تمام سازه هایی که در زیر سطح زمین یا در فاصله ۳۰ متری از دهانه ورودی زیر سطح زمین واقع است، باید از موادی ساخته شوند که حداقل یک ساعت در برابر آتش سوزی مقاومت داشته باشند. ماده۵۷ ـ هر گونه نگهداری و ذخیره سازی، جابجایی و بکارگیری مواد منفجره در تونل سازی باید مطابق با ضوابط و مقررات ملی مرتبط با ایمنی و دستورالعمل های تولیدکننده مواد منفجره انجام شود. ماده۵۸ ـ برای برداشت سنگ و مواد حاصل از آتشباری که احتمال وجود مواد منفجره عمل نکرده در آن وجود دارد؛ باید کارگران با موانع ایمن از اثرات انفجار ناخواسته محافظت شوند. تبصره ـ در صورت احتمال وقوع حادثه در اثر وجود مواد منفجره عمل نکرده، باید هر گونه عملیات اجرایی در منطقه تحت تاثیر تا حصول اطمینان از ایمنی، متوقف شود. ماده۵۹ ـ پیش از شروع عملیات انفجار باید تمهیدات ایمنی لازم از قبیل آژیر اعلام خطر و مسدود کردن محدودههای تحت تاثیر انجام شود. فصل هشتم ـ عملیات کار گرم ماده۶۰ ـ رعایت اصول زیر در عملیات کار گرم (جوش کاری، برش کاری و سایر کار گرم) الزامی است: الف) ذخیره سازی سیلندر اکسیژن و سوخت گاز بیش از مصرف یک دوره ۲۴ ساعته برای انجام جوشکاری، برشکاری یا سایر عملیات گرم در زیرسطح زمین ممنوع است. ب) نصب موانع مقاوم در برابر آتش، پیرامون موقعیت جوشکاری، برشکاری یا دیگر عملیات گرم در داخل حفریات زیر زمینی ضروری است. ماده۶۱ـ استفاده از گاز استیلن،گاز مایع و متیل استیلن پروپادین ( C۶H۸ ) در عملیات گرم (جوشکاری، برشکاری و سایر عملیات گرم) زیر سطح زمین در شرایط خاص با مجوز مکتوب کارفرما و شخص دارای صلاحیت و با رعایت الزامات ایمنی و مقررات این آییننامه امکانپذیر است. فصل نهم ـ تحکیم و نگهداری مناطق زیرزمینی ماده۶۲ـ شخص دارای صلاحیت باید قبل از شروع هر نوبت کاری نسبت به بررسی میزان پایداری و استحکام خاک در نواحی سقف و دیوارههای جبهه کار اقدام نماید. تبصره ـ رعایت اقدامات حفاظتی هنگام بررسی این مناطق به منظور حفاظت شخص دارای صلاحیت در برابر ریزش سنگهای لق و بسترهای خاک قابل رانش الزامی است. ماده۶۳ـ تحکیم بسترهای ناپایدار خاک توسط سازههای نگهبان و پشتیبان در داخل تونل برای پیشگیری از رانش و ریزش خاک الزامی است. ماده۶۴ ـ بررسی عملکرد ایمن سامانه نگهداری و پیچسنگها با توجه به شرایط زمین و فاصله از منابع ناپایداری به صورت مستمر توسط شخص دارای صلاحیت با آچارهای مخصوص (دارای گشتاورسنج) الزامی است. ماده۶۵ ـ حفاظت کارگران برای جلوگیری از خطر ریزش و رانش زمین هنگام نصب سامانه های تحکیم و نگهداری الزامی است. ماده۶۶ ـ مجموعه سامانه نگهداری باید به گونه ای نصب شود که تکیه گاه نگهدارنده ها به قدر کافی مقاوم بوده تا از لنگر وارده ناشی از فشار زمین جلوگیری کرده و از محل خود خارج نشود؛ پیش بینی نصب سریع مهارهای جانبی بین تجهیزات نگهداری مجاور برای اطمینان از مقاومت و پایداری بیشتر ضروری است. ماده۶۷ ـ زمینهای تخریب شده یا رانشی که باعث ایجاد شرایط خطرناک می شوند باید به سرعت، به سامانه نگهدارنده مجهز شده و در صورت خرابی سامانه یا نقص فنی آن، اصلاح، ترمیم یا تعویض شوند. هنگام تعویض سامانه نگهدارنده، قبل از برداشتن سامانه های آسیب دیده، باید نگهدارنده های جدید نصب شوند. ماده۶۸ ـ نصب سپر حفاظتی یا هر نوع سازه نگهبان و پشتیبان حفاظتی برای تأمین ایمنی مسیر تردد کارگران در نواحی ناپایدار و یا در هنگام عملیات تعمیر و نگهداری، پیش از شروع عملیات الزامی است. ماده۶۹ ـ کارفرما باید نسبت به بررسی میزان پایداری بستر خاک به منظور جلوگیری از ناپایداری محتمل بر فرو نشست ناشی از شسته شدن خاک بر اثر آبهای روان سطحی یا زیر سطحی اقدام به پر نمودن بخش های نشست کرده بستر خاک نماید؛ یا با ایجاد موانعی در مسیر آب های روان سطحی یا زیر سطحی، مانع از رسیدن آب به مناطق خطرناک شده و با نصب علائم هشداردهنده دیداری و شنیداری از ورود افراد به داخل منطقه خطر جلوگیری بعمل آورد. ماده۷۰ـ قسمتی از پیچ سنگها که بیرون از سنگ باقی میماند و همچنین مهره ها و واشرها باید پس از نصب و کشش پیچ سنگها، با یک ترکیب محافظ پوشش داده شود. ماده۷۱ـ در صورت ضعف میل مهار یا پیچ سنگ برای تحکیم تونل، باید با حفر چال جدید در کنار مهار پیشین، نسبت به نصب میل مهار اضافی و ایمنسازی محیطی اقدام نمود. ماده۷۲ـ پیچ سنگ باید به مدت ۴۸ ساعت پس از نصب، در مقابل هرگونه ضربه و فشار محافظت شود . ماده۷۳ـ کلیه میل مهارهای موجود در محدوده ۱۰ متری از موضع انفجار، پس از سپری شدن ۴ ساعت از عملیات انفجار در تونل باید به منظور شناسایی ضرورت تحکیم مجدد تحت آزمایش کشش یا پیچش قرار گیرند . فصل دهم ـ چاه ماده۷۴ـ محل های تردد کارگران در دهانه ورودی چاله ها و چاه با عمق بیش از ۱/۲ متر (یک متر و بیست سانتیمتر) باید توسط یک پوشش فولادی، لوله بتونی، الوار، سنگ سخت یا سایر مواد مناسب مستحکم، مقاوم سازی و مسدود شوند. ماده۷۵ـ تمام طول مسیر حفاری چاه غیراز بخش های عبوری از سنگ سخت و پایدار باید به خوبی مهاربندی شده و حفظ و نگهداری شود. زمانی که چاه از میان سنگ سخت و مقاوم عبور می کند و احتمال برش خاک و سنگ محتمل است؛ مهاربندی باید حداقل به طول ۱/۵ متر (یک متر و پنجاه سانتی متر) داخل سنگ سخت برای تأمین پایداری، ادامه داشته باشد. ماده۷۶ـ نصب پوشش حفاظتی مناسب و مهاربندی اطراف چاه به طول تقریبی یک متر بالاتر از سطح دهانه چاه الزامی است. تبصره ـ چنانچه ارتفاع پوشش حفاظتی دور دهانه چاه به ۰/۳ متر (۳۰ سانتیمتر) کاهش یابد، باید یک نرده حفاظتی استاندارد با تأمین پاخور ۰/۳ متری (۳۰ سانتیمتر) در محیط اطراف دهانه چاه نصب شود و با استفاده از شیب بندی در اطراف دهانه ورودی چاه، از ورود مایعات به داخل دهانه جلوگیری بعمل آید. ماده۷۷ـ کارفرما مکلف به بکارگیری شخص دارای صلاحیت به منظور اطمینان از استحکام دیواره، نردبان، الوار، بلوک یا گوه های ناپایدار پس از اتمام عملیات آتشباری در چاه است و شخص مذکور در صورت مشاهده نقص باید در اسرع وقت نسبت به اطلاع رسانی به واحد تعمیرات جهت رفع نقص، قبل از ورود کارگران اقدام نماید. ماده۷۸ـ پیش از شروع انفجار به منظور جلوگیری از برقگرفتگی باید سیم های انتقال جریان انفجار از خطوط برق، لوله ها، ریل ها و دیگر مواد رسانا مجزا شوند. فصل یازدهم ـ حفاری ماده۷۹ـ قبل از استفاده از تجهیزات حفاری، اپراتور دستگاه به عنوان شخص دارای صلاحیت باید نسبت به بررسی و رفع نواقص فنی و ایمنی احتمالی آن ها اقدام نماید. ماده۸۰ ـ پیش از اقدام به حفاری باید محل حفاری در خصوص خطرات احتمالی بررسی و شناسایی شود. ماده۸۱ـ جابجایی و انتقال ماشین حفاری به محل دیگر منوط به تثبیت ایمن بوم و دکل حفاری و کلیه ابزارها و تجهیزات مجاز است. ماده۸۲ ـ استقرار کارگران در زیر بازو و سبد جامبو دریل در هنگام کار ممنوع است. ماده۸۳ ـ قبل از اقدام به حفاری باید از بسته شدن کامل سر مته روی راد حفاری[۶] (میله حفاری) اطمینان حاصل نمود. ماده۸۴ـ تعبیه ظروف یا قفسه های ایمن برای نگهداری سرمته روی ماشین جامبو دریل[۷] (ماشین چالزنی تونلی) الزامی است. ماده۸۵ ـ حفاری توسط جامبو دریل فقط پس از تثبیت و مهار به وسیله جک های آن مجاز است. ماده۸۶ ـ به منظور دسترسی به جایگاه اپراتور ماشین جامبو دریل با ارتفاع بیش از ۳متر، تعبیه یک راه پله ایمن با پهنای حداقل ۴۵ سانتی متر برای تردد اپراتور الزامی است. ماده۸۷ ـ استقرار و سوار شدن افراد متفرقه بر روی دستگاه حفاری ممنوع است. ماده۸۸ ـ تعمیر ماشین حفاری فقط در حالت توقف کامل دستگاه مجاز است. ماده۸۹ ـ تردد و کار روی سطوح دستگاه حفاری جامبو باید به نحوی انجام پذیرد که مانع از لغزش و سقوط اشخاص از روی عرشه جامبو دریل گردد. ماده۹۰ـ اهرم های سرکج مخصوص لق گیری سنگ باید در محل استقرار در دسترس بوده و در شرایط ایمن نگهداری شوند. ماده۹۱ـ در صورت استفاده از تجهیزات باربرداری مکانیکی قدرتی برای برداشت سنگ حاصل از آتشباری که احتمال وجود مواد منفجره عمل نکرده در آن است؛ کارگران درون چاه باید با موانع مناسب از بروز احتمال انفجار ناخواسته حفاظت شوند. ماده۹۲ـ نصب علایم هشداردهنده و احتیاطی مبنی بر اعلام «کانال تهویه هوا» که توسط آب یا سنگ و خاک پوشانده شده است، الزامی است. ماده۹۳ـ حفر چال مجدد در ته چال باقی مانده از انفجار قبل ممنوع است. فصل دوازدهم ـ کشنده ها ماده۹۴ـ عامل انجام کار (اپراتور) در تجهیزات کشنده به عنوان شخص دارای صلاحیت، باید تجهیزات موتوری مذکور را قبل از شروع هر شیفت کاری و بعد از تعمیرات، به منظور اطمینان از صحت عملکرد آن ها مورد بررسی قرار دهد. ماده۹۵ـ نقص های فنی تجهیزات عملیاتی که بر ایمنی محیط کار مؤثر است باید قبل از راه اندازی ماشین رفع شوند. ماده۹۶ـ تجهیزات حمل و نقل قدرتی مورد استفاده در عملیات تونلسازی باید از سامانه توقف مناسب و ایمن برخوردار باشند. ماده۹۷ـ تجهیزات کشنده متحرک قدرتی نظیر قطارها، باید از تجهیزات هشداردهنده فعال مناسب برای هشدار به کارگران برخوردار باشند. ماده۹۸ـ اپراتور باید علایم هشداردهنده شنیداری خودرو را قبل و هنگام حرکت تجهیزات کنترل نماید. ماده۹۹ـ نصب تجهیزات روشنایی مناسب در ابتدا و انتهای وسیله نقلیه الزامی بوده و عامل انجام کار مکلف است از صحت و سلامت سامانه روشنایی ماشین و کشنده خود مطمئن باشد. ماده۱۰۰ـ تجهیز نوار نقاله شیب دار به ترمز یا ابزار بازدارنده از حرکت معکوس الزامی است. ماده۱۰۱ـ سوارشدن کارگران بر نوار نقاله ممنوع است، مگر این که آن وسیله به طور خاص برای حمل و نقل اشخاص طراحی شده باشد. ماده۱۰۲ـ جابجایی افراد فقط با بالابر مخصوص حمل نفر مجاز است. ماده۱۰۳ـ سوار شدن کارگران بر تجهیزات حمل و نقل تونلی بدون صندلی سرنشین که وی را از ضربه، برخورد با تجهیزات و سطوح دیگر محافظت کند، ممنوع است. ماده۱۰۴ـ رها نمودن تجهیزات کشنده در حالت روشن ممنوع است و هنگام توقف وسایل کشنده باید کلید اصلی در وضعیت خاموش و دنده در حالت خلاص و ترمزهای وسیله کشنده فعال شوند و احتیاط های لازم برای جلوگیری از حرکت آن در وضعیت توقف و خاموش انجام گیرد. ماده۱۰۵ـ در صورت استفاده از مسیر ریلی به منظور مدار بازگشت کالسکه[۸]، هردو ریل راه آهن باید در هر مفصل متصل شده و در فواصل ۶۰ متری به یکدیگر مرتبط گردند. ماده۱۰۶ـ هنگام تخلیه دستی ماشین ها، آن ها باید به متعلقاتی از قبیل زنجیرهای قلاب دار، مسدودکننده ها، یا دیگر وسایل قفل کننده یا نگهدارنده برای جلوگیری از واژگونی ماشین مجهز باشند. ماده۱۰۷ـ مهار ایمن تجهیزات و بار هنگام حمل با ماشینآلات به منظور ممانعت از لغزش و واژگونی الزامی است. ماده۱۰۸ـ تجهیزات متحرک نظیر تجهیزات ریلی و بالارونده، برای اتصال دستی به یکدیگر یا انجام کار باید متوقف شوند. ماده۱۰۹ـ استقرار کارگران بین تجهیزات در حال حرکت یا در حال کار ممنوع است. ماده۱۱۰ـ تعمیر، نگهداری و سرویس قسمت های گردنده و در حال چرخش ماشین یا لوکوموتیو در هنگام کار دستگاه ممنوع است. ماده۱۱۱ـ در شرایطی که لوکوموتیو در شیب (بیش از یک درصد) در حال حرکت است، باید علاوه بر اتصال دهنده های اصلی واگن ها، از زنجیرها و سایر اتصالات ایمن کمکی نیز استفاده شود. ماده۱۱۲ـ برای جلوگیری از حرکت ناخواسته لوکوموتیو روی ریل باید تجهیز ریلی در وضعیت پارک قرار گرفته و با ترمزهای مناسب تثبیت شوند. ماده۱۱۳ـ مسدود کننده یا تجهیزات متوقف کننده معادل آن باید در انتهای مسیرهای بدون استفاده قرار گیرند. فصل سیزدهم ـ ایمنی برق ماده۱۱۴ـ خطوط تأمین برق باید از مسیرهای جریان آب، تلفن، کانال های تهویه هوا یا سایر مواد هادی و رسانا که باعث خرابی منابع تغذیه می شوند، مجزا و عایق بندی شوند. ماده۱۱۵ـ استفاده از ترانسفورماتور روغنی مشروط به محصور نمودن در محفظه مقاوم در برابر حریق و عایق بندی آن در برابر آب بلامانع است. فصل چهاردهم ـ جرثقیل و بالابرها ماده۱۱۶ـ جابجایی مواد، ابزار و لوازم در داخل قفس[۹] (محفظه بالابر) در داخل چاه ها باید به نحوی انجام پذیرد که با پایداری و ثبات کامل انجام گیرد و مانع از سقوط آن ها به داخل چاه شود. ماده۱۱۷ـ نصب چراغ گردان هشدار دهنده مناسب، برای هشدار به کارگران در ابتدا و انتهای چاه در هنگام انتقال بار ضروری است. ماده۱۱۸ـ قبل از شروع هر گونه عملیات تعمیر و نگهداری در چاه باید اپراتور و سایر افراد در محیط کارگاه از عملیات مطلع شده و اقدامات ایمنی انجام گیرد. ماده۱۱۹ـ نصب علائم هشدار دهنده مناسب در دهانه ورودی چاه و پذیرگاه زیرسطح زمین در هنگام کار الزامی است. ماده۱۲۰ـ اتصال بین کابل بالابر و قفس یا کابین باید از نوع سیم بکسل و سازگار با سامانه بالابر باشد. ماده۱۲۱ـ اتصالات بار و کابین به سیم بکسل (کابل فولادی) بالابر باید طوری ساخته شده باشد که نیروی کششی بالابر، ارتعاش، عدم تعادل، نیروی بالابر یا ضربه به اتصال، باعث رها شدن و قطع اتصال نگردد. تبصره ـ استفاده از ضامن یا شیطانک قلاب، برای تأمین اتصال مورد نظر ذکر شده در این ماده مجاز نیست. ماده۱۲۲ـ جرثقیل باید به یک کلید کنترل محدود کننده برای جلوگیری از بارگیری بیش از حد مجاز و مسافت جابجایی در نوک بازو مجهز شده باشد. تبصره ـ کلیدهای محدودکننده فقط برای محدود کردن بار در هنگام نقص عملکرد پیشبینی شده است و نباید به عنوان جایگزین سایر کنترل های عملیاتی استفاده شوند. ماده۱۲۳ـ در بالابرهایی که به طور مشترک برای حمل نفر و بار استفاده می شوند، باید میزان سرعت حمل نفر و مواد به تفکیک و به وضوح مشخص باشند. ماده۱۲۴ـ حمل بار و اپراتور به طور همزمان در داخل قفس فقط با تثبیت کامل بار و امکان کنترل حرکت بالابر از داخل کابین مجاز است. ماده۱۲۵ـ سرعت آسانسور حمل بار نباید از حد مجاز طراحی تجاوز نماید. ماده۱۲۶ـ در صورت استفاده از شیشه در آسانسور باید شیشه از نوع نشکن یا حفاظت شده باشد. ماده۱۲۷ـ هر بالابر باید به حداقل یک کپسول اطفای حریق از نوع پودر خشک شیمیایی مجهز باشد. ماده۱۲۸ـ کنترل های عملیاتی بالابر باید در دسترس اپراتور قرارداشته و امکان توقف سامانه در شرایط عادی و اضطراری فراهم باشد. ماده۱۲۹ـ استفاده از کلیدهای محدود کننده دامنه جابجایی بار در مسیر حرکت به عنوان کلید فرمان ممنوع است. ماده۱۳۰ـ پیش بینی امکان برقراری ارتباط صوتی ایمن و مناسب در هر ایستگاه الزامی است. ماده۱۳۱ـ ضریب اطمینان یا فاکتور ایمنی سیم بکسل باید حداقل ۶ برابر حداکثر ظرفیت مجاز بالابر در نظر گرفته شود. ماده۱۳۲ـ بازرسی چشمی ابزار و تجهیزات باید توسط اپراتور به صورت هفتگی انجام گیرد. ماده۱۳۳ـ به منظور اطمینان از عملکرد صحیح و شرایط ایمن تجهیزات و ملحقات بالابر باید پس از نصب و اتمام فرآیند مونتاژ دستگاه، بازرسی و تست بار بر اساس ۱۰۰درصد نرخ ظرفیت دستگاه انجام پذیرد. ماده۱۳۴ـ تست بار و بازرسی شرایط ایمن تجهیزات و ملحقات بالابر در مواقع ذیل الزامی است: الف) در زمان نصب به استناد ماده ۸۹ قانون کار، ب) در حین بهره برداری، پس از هر گونه تعمیر و یا تغییرات موثر بر ساختار و سازه بالابر، پ) تست سالانه در حین بهره برداری، ت) پس از عملکرد تجهیزات ایمنی در شرایط اضطراری. ماده۱۳۵ـ کارفرما باید نسبت به ثبت و نگهداری گواهی نامه ایمنی ادواری بالابر مشتمل بر مفاد زیر اقدام نماید: الف)تاریخ تست بار و بازرسی از بالابر، ب) امضای شخص دارای صلاحیت برای انجام تست و بازرسی، پ) شماره سریال با سایر مشخصات فنی بالابر، ت) نگهداری گواهی نامه ایمنی و سلامت دستگاه در پرونده مخصوص دستگاه. ماده۱۳۶ـ قبل از راه اندازی عملیاتی بالابر حمل نفر و یا مواد و پس از هر گونه تعمیرات باید تست راهاندازی انجام پذیرد. ماده۱۳۷ـ سامانه درام بالابر باید حداقل به دو متوقفکننده مکانیکی و الکتریکی با توانایی توقف بالابر پس از طی مسیر حداکثر ۱/۵ متر (یک متر و پنجاه سانتیمتر) مجهز باشد. ماده۱۳۸ـ تمام جوانب کابین حمل کارگران باید به وسیله توری مقاوم با اندازه چشمی ۱۳ میلیمتری تا ارتفاع ۱/۸۵ متر (یک متر و هشتاد و پنج سانتی متر) محصور شده باشد. ماده۱۳۹ـ استفاده از بالابر به عنوان جایگاه کار در ارتفاع، مشروط به عدم جابجایی آن و حفاظ گذاری تا ارتفاع یک متر مجاز است. ماده۱۴۰ـ کابین بالابرهای حمل نفر باید به سپر حفاظتی از جنس ورق فولادی با ضخامت حداقل ۴/۵ (چهار و نیم) میلی متر یا مواد معادل با مقاومت مشابه و همچنین قفل مکانیکی درب کابین، مجهز باشد. ماده۱۴۱ـ پوشش سپر بالابرهای حمل نفر باید شیبدار و جهت شیب آن به سمت خارج پیشبینی گردد، به نحوی که امکان خروج اضطراری با فشار آن به سمت بالا برای کارگر فراهم شود. ماده۱۴۲ـ ابعاد سپر حفاظتی باید از سقوط اجسام از اطراف چاه جلوگیری و از شخص محافظت نماید. ماده۱۴۳ـ کنترل های بالابر برای انجام فرآیندهای عملیاتی باید به آسانی در دسترس اپراتور باشد تا وی بتواند سریعاً در شرایط اضطراری نسبت به قطع سامانه اقدام نماید. فصل پانزدهم ـ امداد و نجات ماده۱۴۴ـ پیش بینی و تهیه برنامه عملیاتی امداد و نجات در شرایط اضطراری و ثبت و نگهداری مستندات آن در کارگاه توسط کارفرما الزامی است. ماده۱۴۵ـ حضور دایم حداقل یک کارگر خارج از تونل به منظور کنترل و شمارش دقیق ورود و خروج اشخاص و ثبت اسامی و اطلاع رسانی سریع به تیم امداد و نجات در شرایط اضطراری الزامی است و ارجاع هر گونه کار متفرقه به وی ممنوع است. ماده۱۴۶ـ کارگاه های با اشتغال تا ۲۵ نفر کارگر در داخل تونل، باید یک تیم ۵ نفری امداد و نجات موظف، دارای صلاحیت از مراجع قانونی داشته باشند؛ در صورت افزایش تعداد کارگران شاغل در داخل تونل، به ازای هر ۲۵ نفر شاغل در زیر سطح زمین حداقل یک تیم ۵ نفری غیرموظف به تیم قبلی اضافه خواهد شد؛ تیم های مذکور باید در فاصله زمانی حداکثر ۳۰ دقیقه از جبهه کار، مستقر شوند. تبصره۱ـ کارفرما مکلف است، نسبت به تدوین برنامه عملیاتی امداد و نجات و آموزش اعضای تیم با اصول مبارزه با حریق، مخاطرات ریزش احتمالی تونل، استفاده از دستگاه تنفسی و تجهیزات مرتبط اقدام نماید. تبصره۲ـ صلاحیت افراد تیم امداد و نجات باید توسط مراجع دارای صلاحیت به صورت سالانه مورد ارزیابی و تأیید قرارگیرد. ماده۱۴۷ـ حفظ آمادگی اعضای تیم امداد و نجات از طریق برگزاری تمرینات منظم فصلی الزامی است و بررسی صحت عملکرد تجهیزات امداد و نجات بر اساس استاندارد معتبر و در نبود آن الزامات سازنده باید توسط کارفرما انجام پذیرد و گزارشات و مستندات اقدامات مذکور باید در محل کارگاه ثبت و نگهداری شود. این آیین نامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، مشتمل بر ۱۵ فصل ۱۴۷ ماده و ۱۵ تبصره در یکصد و شصت و دومین جلسه شورای عالی حفاظت فنی در تاریخ ۱۳۹۹/۰۵/۲۰ تدوین و به استناد تبصره نخست ماده ۸۶ قانون کار، در تاریخ ۱۳۹۹/۰۸/۲۶ به تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده است. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ محمد شریعتمداری ۱ - Competent person ۲ - Shaft ۳ - Lower Explosive Limit ۱ - Tunnel Boring Machine ۲ - Part Per Million ۱ - Rod ۲ - Jumbo Drill ۳ - Trolley ۱ - Cage
