فضای محدود یا فضاهای محصور (یا نیمه محصور) از جمله محیط های کاری با ریسک بالا به حساب می آید که در آن احتمال ایجاد جراحات مختلفی وجود دارد.
به طور کلی کار در فضای محدود به محیط شغلی اطلاق میشود که :
- برای وارد شدن و انجام کار بهاندازه کافی بزرگ باشد
- اندازه ورودی یا خروجی آن محدود باشد
- برای انجام کار مداوم طراحی نشده باشد
- از تهویه طبیعی مطلوبی برخوردار نباشد.
به عنوان مثال مجاری فاضلاب، چاه ها، کانال های عبور تأسیسات زیر زمینی، بویلر، کوره، سپتیک تانک، سیلو غلات، ظروف و مخازن و ... فضای محدود به حساب میآیند. غلظت کم اکسیژن، وجود گازهای سمی یا قابل اشتعال، خطرات الکتریکی، شرایط جوی نامناسب، خطرات مکانیکی از مهمترین خطراتی میباشند که کارگران را در این فضاها تهدید مینمایند. بسیاری از گازهای سمی با وزن مخصوص بیش از هوای اتمسفری، تمایل دارند در پایین ترین ارتفاع قابل دسترس تجمع نمایند که از آن جمله می توان به گاز خطرناک سولفید هیدروژن H2S اشاره نمود.
بر اساس قوانین مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه ای (OSH) کشورهای مختلف، کارفرمایان با توجه به مسئولیت خود مبنی بر حفظ ایمنی کارگران موظف هستند خطرات مربوط به فضای محدود را شناسایی و اقدامات ایمنی لازم را قبل از ورود کارگران به فضای محدود اتخاذ نمایند.
تشريح حادثه
در یک شهرک صنعتی گروهی از کارگران پیمانکار به منظور رفع گرفتگی مجرای فاضلاب، بدون هیچگونه هماهنگی اقدام به ورود به داخل مجرا می نمایند که متأسفانه در اثر خفگی جان خود را از دست میدهند.
تجزيه و تحلیل حادثه
علت اولیه حادثه: خفگی در اثر ورود به فضای محدود نا ایمن
علل میانی حادثه :
- عدم ارائه آموزش به کارگران در خصوص مخاطرات ورود به فضای محدود
- عدم وجود هیچگونه سازوکاری بهمنظور صدور مجوز انجام کار در فضای محدود
- عدم تست درصد اکسیژن و سایر گازهای سمی موجود در داخل مجرای فاضلاب
- نبود علائم هشداردهنده کافی در محیط کار
- عدم نظارت سیستم HSE شرکت به وضعیت ایمنی پیمانکاران
علت ریشه ای حادثه: ضعف سیستم مدیریت HSE در شناسایی به موقع مخاطرات، تعریف ساز و کارهای مناسب و آموزش مداوم مخاطرات محیط کار به کارگران
راه کارهای فنی پیشنهادی جهت پیشگیری از تکرار حادثه
- ارائه آموزشهای موردنیاز به کارکنان صنعت بهخصوص تعمیرکاران در خصوص مخاطرات ناشی از ورود به فضای محدود
- تهیه و تدوین دستورالعمل ملاحظات ایمنی در صنایع ای که امکان ورود و کار در فضای محدود دارند
- ارائه آموزش های لازم به کلیه کارکنان و مهندسان در خصوص مخاطرات فضای محدود
- شناسایی ملزومات و تجهیزات مورد نیاز جهت مسدود نمودن ورودی های فضا محدود
- تهیه ملزومات تهویه فضاهای محدود (شامل دمنده، مکنده و لوله های قابل انعطاف )
- فرهنگسازی و اطلاع رسانی عمومی
درس حادثه
کارفرما ملزم است قبل از ورود کارگران به فضای محدود از وضعیت ايمني )درصد اکسیژن، گازهای سمي و ...( اطمینان حاصل نمايد.
