با سلام و احترام خدمت شما همیاران HSE
در این مطلب قصد داریم به موضوع علامات، اخطارها و استاندارهای ایمنی در جوشكاری و برشكاری قوس الكتریكی بپردازیم. این فعالیت ها در هر عملیات، پروژه و شرکتی انجام می شود و نظارت کارشناسان HSE، ایمنی، بهداشت حرفه ای و . . . بر این گونه فعالیت ها مهم و ضروری می باشد.
امیر رضا سهراب، كارشناس ارشد متالورژی شركت سایپا
مهرداد محمدی اشلقی، كارشناس مهندسی جوش شركت سایپا
دراین مقاله اصول عمومی ایمنی در جوشكاری و برشكاری قوسی الكتریكی و همچنین خطرات جوشكاری و برشكاری قوسی بهمراه علائم و اخطارها و همچنین جدول انتخاب محافظ چشم (لنزماسك جوشكاری) بهمراه استاندارهای ایمنی درجوشكاری ارائه شده است.
صنعت جوشكاری با توجه به ماهیت آن دارای خطرات محسوس و نامحسوس می باشد كه می تواند سلامتی و ایمنی اشخاص را با خطر مواجهه سازد. خطراتی كه می تواند بصورت آنی شخص را تهدید كند مانند شوك الكتریكی و یا خطراتی كه به مرور زمان متوجه شخص می باشد مانند قرار گرفتن در معرض بخارات عناصری مثل كادمیم، كروم، كبالت، مس، آلومینیوم و ...
همچنین باید قبل از شروع كار با هر دستگاه جوشكاری و یا برشكاری راهنمای استفاده از دستگاه بطور كامل مورد مطالعه قرارگیرد و موارد توصیه شده در زمینه ایمنی و خطرات ناشی از عدم رعایت نكات ایمنی شخص و دستگاه مورد توجه قرار گیرد.
خطرات جوشكاری قوس الكتریكی
شوك الكتریكی از الكترودهای جوشكاری و سیم های انبر و دستگاه جوشكاری ایجاد می شود و می تواند سبب مرگ اشخاص گردد.
- از دستكش های خشك و عایق استفاده نمایید و بدون دستكش هرگز الكترود را لمس نكنید از تماس با قسمت های الكتریكی جدا خودداری كنید.
- از جریان متناوب (AC) برای جوشكاری در فضاهای نمناك، خیس و محصور استفاده نكنید.
- با عایق كردن خودتان نسبت به زمین و قطعه كار از وارد شدن شوك الكتریكی به خودتان جلوگیری بعمل آورید. از مواد عایق خشك و مقاوم به آتش سوزی می توان استفاده كرد و در صورت امكان از زیراندازهای لاستیكی، چوب خشك مانند تخته چندلا و یا هر چیز عایقی كه مانع تماس بدنتان با سطح كار و یا زمین شود می توان استفاده كرد.
- قبل از به دوشاخه زدن دستگاه از خاموش بودن آن اطمینان حاصل كنید. فیوزهای خراب دستگاه را تعویض نمایید دائما كابل برق ورودی دستگاه را چك كنید تا اگر پاره و یا لخت شده باشد تعویض نمائید از اتصال سیم ارت به زمین اطمینان حاصل نمایید.
- اشعه قوس الكتریكی می تواند موجب ایجاد سوختگی پوست و چشم شود لذا استفاده از كلاه ایمنی با شیشه سالم و مناسب توصیه می شود.
- از كلاه جوشكاری و عینك ایمنی با حفاظت جانبی استفاده نمایید. از محافظ گوش برای جوشكاری های كه دارای صدای ناهنجار می باشد استفاده نمائید. دكمه یقه پیراهن خود را ببندید و از لباس هایی كه بدن را بطور كامل حفاظت می كنند استفاده نمایید. از لباس های محافظی استفاده كنید كه از مواد اولیه بر پایه نفت ساخته نشده مثل چرم.
- بخار متساعد شده از جوشكاری برای سلامتی فرد مضر می باشد.
- سرتان را از محدوده بخارات خارج كنید و بخار حاصله را استنشاق نكنید. از تهویه مناسب برای خارج كردن این دودها و بخارات استفاده نمایید از اگزوزهای خروجی و مكنده مناسب در محل كار خود استفاده نمایید. فن ها برای مكش این بخارات بهترین وسیله می باشد.
- جوشكاری می تواند سبب آتش سوزی و انفجار شود.
- از جوشكاری در نزدیكی مواد قابل اشتعال خودداری بعمل آورید مواد مذكور حداقل باید 11 متر از محل جوشكاری فاصله داشته باشد و یا اینكه با پوشاننده های خاص (رجوع به استاندارد NFPA 51B ) پوشیده شوند.
- جرقه های جوشكاری می توانند عامل بروز آتش سوزی باشند وجود تجهیزات اطفای حریق مانند كپسول در محل ضروری می باشد تا درصورت بروز حریق از آن استفاده شود.
- از جوشكاری بشكه ها، تانكرها و هرگونه محفظه دربسته ای كه قبلا مورد تخلیه و بازرسی قرار نگرفته، جدا پرهیز كنید (رجوع به استاندارد AWS F 4.1)
خطرات برشكاری قوس الكتریكی پلاسما
- قوس پلاسما می تواند سبب جراحت و سوختگی شود.
- قبل از جدا كردن مشعل (تورچ)، دستگاه را باید خاموش كرد.
- دستهای خود را از نزدیك كردن به مسیر برشكاری برای نگه داشتن قطعات دور كنید.
- قطعات در حال برشكاری را بدون دستكش لمس نكنید.
بخارات خطرناك در پروسه جوشكاری
بخارات متصاعد شده از جوشكاری فلزات اثرات زیانباری برای سلامت شخص جوشكار دارد در مورد فلز آلومنیوم می توان گفت قرار گرفتن در معرض بخارات آلومنیوم باعث بروز مشكلات ریوی می شود و همچنین استنشاق بخارات باریم منجر به بروز بیماری ریوی باریتوسیس می شود برلیم بعنوان یك عنصر آلیاژی با سایر فلزات تركیب می شود كه بخارات آن بسیار خطرناك و باید جوشكاری آن با احتیاط انجام شود بگونه ای كه فلز و قطعه كار باید در محیط بی اثر كه بدون منفذ باشد و جوشكار خارج آن محیط باشد.
كادمیم نیز بعنوان عنصر آلیاژی می باشد كه با سایر فلزات تركیب می شود بخارات حاصله از جوشكاری این تركیب بسیار خطرناك بوده و شخص جوشكار را با مشكلات شدید ریوی مواجه می كند. اكسید كروم نیز می تواند باعث بروز بخارات سمی شود كه اغلب بعنوان اسید كروم شناخته می شود كه این بخارات باعث بروز مشكلات شدید پوستی و برونشیت و سایر مشكلات می شود.
بخارات كبالت و مس نیز می تواند مشكل ساز شود.
محافظت از چشم در مقابل اشعه ناشی از جوشكاری
یكی از صدمات مهم و شایع در هنگام جوشكاری، صدمات وارده به چشم در اثر عدم استفاده از ماسك جوشكاری و یا انتخاب نامناسب لنز ماسك ها است. در جدول زیر نحوه انتخاب مناسب لنز ماسك براساس جریان برق و سایز الكترود توضیح داده شده است.
راهنمای انتخاب نوع لنز ماسك جوشكاری برحسب فرایند جوشكاری مطابق استاندارد ANSI Z49.1
شماره حفاظت پیشنهادی | كمترین مقدار حفاظت | جریان جوشكاری A)) | سایز الكترود In . (mm) | فرایندها |
- 10 12 14 | 7 8 10 11 | كمتر از 60 60-160 160-250 250-550 | كمتراز 3/32 (2.5) 3/32-5/32 (2.5-4) 5/32-1/4(4-6.4) بیشتر از 1/4 (6.4) | جوشكاری قوس الكتریكی با الكترود روكش دار |
- 11 12 14 | 7 10 10 10 | كمتر از 60 60-160 160-250 250-550 |
| جوشكاری قوس الكتریكی با گاز محافظ و جوشكاری قوس الكتریكی با سیم تو پودری |
10 12 14 | 8 8 10 | كمتر از 50 50-150 150-500 |
| جوشكاری قوس الكتریكی تحت پوشش گاز محافظ باالكترود تنگستنی |
12 14 | 10 11 | كمتر از 500 500-1000 | سبك سنگین | هوا برش |
6 تا 8 10 12 14 | 6 8 10 11 | كمتر از 20 20-100 100-400 400-800 |
| جوشكاری پلاسما |
4 5 6 8 9 12 14 | 4 5 6 8 8 9 10 | كمتر از 20 20-40 40-60 60-80 80-300 300-400 400-800 |
| برشكاری پلاسما |
3 یا 4 | - | - |
| تورچ بریزینگ
|
2 | - | - |
| تورچ سلدرینگ |
14 | - | - |
| جوشكاری قوسی كربنی |
|
| ضخامت ورق |
| |
mm | in | |||
4 یا 5 5 یا 6 8 یا 6 |
| كمتر از 3.2 3.2 تا 12.7 بیشتر از 12.7 | كمتر از 1/8 1/8 تا 1/2 بیشتر از 1/2 | جوشكاری اكسی استیلن سبك متوسط سنگین |
3 یا 4 4 یا 5 6 یا 5 |
| كمتر از 25 150تا 25 بیشتر از 150 | كمتر از 1 6 تا 1 بیشتر از 6 | برشكاری اكسیژن سبك متوسط سنگین |
همین حالا برای بازرسی تست جوش اقدام کنید
منابع:
1- ANSI Z49.1 , Safety in Welding, Cutting .
2- AWS F4.1 Recommended Safe Practices for the preparation for Welding and Cutting of Containers and Piping .
3- NFPA 70 Standard for Electrical Safety in the Workplace
4- CGA Pamphlet- P Safe Handling of Compressed Gases in Cylinders .
5- CSA Standard W117.2-01. Safety in Welding, Cutting & Allied Processes
6- ANSI Z87.1 Practice for occupational and educational Eye And Face Protection .
7- CSA Standard W117.2-01. Safety in Welding, Cutting & Allied Processes .
8- NFPA 51B Standard for Fire Prevention During Welding, Cutting, and Other Hot Work .
9- OSHA Occupational Safety and Health standards for general industry Title29,CFR, part 1910 and part 1926
10- ACGIH The American Conference of Governmental Industrial Hygienists
