مجموعه فعالیتهایی است که در قالب یک نظام فرهنگی- مدیریتی صورت می گیرد و بر ایجاد و حفظ محیطی سامان یافته ، مرتب، پاکیزه، زیبا و دلپذیر، استاندارد و با انظباط برای کار تأکید می ورزد.
۱– سوا کردن و دور کردن غیر ضروری ها(خانه تکانی) cleaning up– Sortng out سئی ری Seiri
۲- سامان دادن و مرتب کردن Systematic Arrangement- Keep in good order سئی تُ Sitio
۳- سپیدی و پاکیز گی Clean Sweeping – Keep سئی سُ Seiso
۴- سعی در حفظ مطلوب Standardizing سئی کِتسو Seketsu
۵- سازمان یافتگی و انظباط Self discipline – Discipline شیتسوکه Shitsuke
کارشناس ایمنی، بهداشت و محیط زیست باید در مورد 5 اس بداند.
برای زمانی که کارگاه/پروژه/عملیات نیاز به ضبط و ربط داره. چون زود دیر میشه و کارگاه زود بی نظم میشه
۱- سوا کردن و دور کردن غیر ضروری ها :
از دیدگاه ۵s ساماندهی(سوا کردن) به معنای تشخیص ضروری از غیر ضروری است. ساماندهی یعنی قرار دادن اشیا در محل های صحیح و حل کردن مشکلات در سر منشاء آنهاست. در میان اصول ۵s ساماندهی از بالاترین اولویت برخوردار است.
نکات اساسی در سوا کردن و دور کردن غیر ضروری ها :
بررسی های فوق صورت گیرد.
۱ – آیا هیچ غیر ضروری را می بینید که محل کار شما را شلوغ کرده باشد.
۲-آیا کابل یا لوله غیر ضروری است که به حال خود رها شده باشد.
۳- آیا ابزار و یا موادی در کف زمین رها شده اند.
۴- آیا اقلام غیر ضروری دسته بندی شده اند.
۵- آیا تمامی ابزارها بطور صحیح دسته بندی شده اند.
۲-نظم و ترتیب:
نظم وترتیب(مرتب کردن) یعنی قرار دادن اشیا در مکانهای مناسب یا به ترتیب مطلوب وبه نحوی که بتوان از آنها به بهترین وجه استفاده کرد . نظم وترتیب راهی است برای یافتن و به کار بردن اشیای مورد نیاز بدون انجام جستجوهای بیهوده اولین قدم برای برقراری نظم وترتیب در یک کارخانه تعیین محل گذرگاهها و محل قرار گرفتن اشیاست.
نکات اساسی در سامان دادن و مرتب کردن:
۱-وضعیت حال را بررسی کنیم.
۲- تصمیم گرفتن مبنی بر اینکه وسایل را کجا نگهداری کنیم.
۳- نحوه نگهداری قطعات بطوری که بر کیفیت آنها اثر نگذارد.
۴- پایبند بودن به قواعد برای مثال اگر وسایل خاصی سر جای خود نیست آیا کسی آنرا برداشته است.
۳- سپیدی و پاکیزگی:
پاکیزه سازی از دیدگاه ۵s عبارت است: دور ریختن زوائد وپاکیزه کردن اشیاء از آلودگی ها و مواد خارجی.
پاکیزه سازی از دیدگاه ۵s نوعی بازرسی است.
هدف از پاکیزه سازی:
الف- دستیابی به میزان مطلوبی از پاکیزگی
ب- حذف کامل آلودگیها
ج- شناسایی مشکلات جزئی از طریق بازبینی.
نکات اساسی در پاکیزکی:
بازرسی تمام محوطه کارخانه به منظور پیدا کردن منبع گردوغباراعم از کف زمینها- خطو ط نیرو
نظارت و نظافت هر یک از افراد، از وسایلی که با آنها سرو کار دارند.
بازدید و نظارت و نظافت دستگاهها تا عاری از عیب و نقص و یا نشتی باشند.
۴- استاندارد کردن(سعی در حفظ مطلوب):
استاندارد سازی از دیدگاه ۵s عبارت از روشی برای حفظ نتایج حاصل از ساماندهی، نظم وترتیب و پاکیزگی است.
یکی از بخش های مهم این روش توسعه نظام صریح و روشنی است که بتوان به آسانی به عیب و نقص دستگاهها پی برد.
نکات اساسی در استاندارد سازی:
۱- تشخیص دادن نقص کار دستگاهها:
الف- مهمترین نکات را بررسی کنیم.ب- چه چیزی نقص به حساب می آید.ج- آیا می توان یک نقص را تشخیص داد. د- از چه وسایلی باید استفاده کرد.ر- چه نوع اقدامات مورد نیاز باید انجام داد.
۲- مشاهده کردن :
الف- استفاده کردن از برچسب و علائم مشخص کردن محدودیت(اسفاده از گیجهای مناسب- بستن پیچ و مهره ها به طوری که به راحتی به چشم بیاید)ب- افزایش میدان دید (استفاده از پوشش شفاف برای دیدن کار دستگاه در هر وضعیت
۳- نکاتی برای محل کار(بررسی در مورد محل کار):
الف- آیا لباس کثیف و نا مناسب بر تن دارید.ب-آیا مشکل سرو صدا دارید.ج- آیا مشکل گرما و سرما دارید.د-آیا سقف محل کار چکه می کند. ر- محل مناسبی برای غذا خوردن دارید.
۵- آموزش و انظباط:
انضباط در معنای عام عبارت از آموزش وتوانایی بر انجام وظیفه است.
از دیدگاه ۵s انضباط به معنی: الف- ایجاد یا برخورداری از توانایی لازم برای انجام امور به شیوه مطلوب. ب- عادت به انجام هر کار به نحو صحیح(پرورش دادن افراد به یادگیری صحیح). ج- راهی برای تغییر عادتهاست.
بطور کلی می توان گفت انضباط فرآیندی حاصل ازآموزش و تکرار وتمرین است.
نکات اساسی در مورد انظباط:
آیا یک برنامه بازدید روزانه دارید۲٫- آیا لباس مناسبی برتن دارید.۳- آیا کلاه مناسبی داریدو اسم تان روی آن نوشته شده است.۴- آیا گزارشات ،دستور کارها صحیح و به موقع انجام می گیرد.
