استرس شغلی

۱۱ دی ۱۳۹۹ مطالب مفید بهداشت حرفه ای ، مدیریت ، استرس ، استرس شغلی ، stress

شاید برای خیلی از شما استرس شغلی پیش آمده باشد، حرف های رییس، نکند دیر برسم، خواب های کاری و . . . در این مقاله به بررسی استرس شغلی خواهیم پرداخت.

استرس چیست؟
استرس شغلی چیست؟
علایم و اثرات استرس بر روی فرد و كار او كدامند؟
برای رهایی از استرس شغلی چه باید كرد؟

مقدمه:

امروزه استرس به یكی از رایجترین و پرهزینه‌ترین مشكلات محیط‌های كاری تبدیل شده است. شاید خالی از لطف نباشد كه قبل از وارد شدن به بحث بدانیم:

بر اساس تحقیقات معلوم شده كه 75 تا 90 درصد بیماری افرادی كه به پزشكان مراجعه میكنند به علت استرس میباشد.
بر اساس تحقیقات موسسه Northwestern National Life یك چهارم افراد از شغل خود راضی نیستند.
بر اساس تحقیقات دانشگاه پریستون مشخص شده كه سه چهارم افراد عقیده دارند كه شغل‌های نسل امروز استرس‌زاتر از شغل‌های نسل قبلی است.
بر اساس تحقیقات St. Paul Fire and Marine Insurance مشخص شده كه استرس‌های مرتبط با شغل بسیار جدیتر از عوامل استرس‌زای دیگر مثل مشكلات خانوادگی و مالی میباشد.
سازمان (OSHA Occupational Safety and Health Administration) تخمین زده كه استرس با كاهش بهره‌وری، افزایش غیبت از كار و غرامت پرداختی به كارگران، سالیانه بیش از 300 میلیارد دلاربه اقتصاد كشور امریكا ضرر میزند.

در این مقاله سعی داریم به بررسی عوامل استرس‌زای مرتبط با شغل پرداخته و در نهایت راه كارهایی برای مقابله با آن ارایه دهیم.

استرس (stress) چیست؟

استرس یا فشار روانی به معنای فشار یا نیرویی است كه از انواع عوامل درونی و بیرونی بر فرد وارد شده و بر رفتار او تاثیر میگذارد. به عبارت دیگر گونه‌ای ناهنجاری رفتاری است كه به هنگام قرار گرفتن شخص در شرایطی ناشناخته یا نامطلوب به وجود میآید. در تعریفی دیگر استرس را عكس‌العمل بدن ما نسبت به هر اتفاقی در محیط اطراف مینامند.

استرس شغلی ( Job stress) چیست؟

به كارگیری فرد دركاری كه با تواناییها و اطلاعات او همخوانی ندارد و یا تغییر در فعالیت كاری او میتواند باعث ایجاد استرس شود. به طور كلی استرس شغلی نوعی استرس است كه با محیط كاری یا عوامل مرتبط با محیط كاری فرد ارتباط دارد.

عوامل ایجاد استرس كدامند؟

عوامل زیادی در كار میتواند باعث ایجاد استرس در فرد شود. در زیر ما برای اینكه راحت‌تر به بررسی این عوامل بپردازیم آنها را به سه دسته تقسیم میكنیم (لازم به ذكر است كه برخی از این عوامل ممكن است از هر سه دیدگاه قابل بررسی باشد)

عوامل مرتبط با شغل

نوبت كاری، نداشتن امنیت شغلی، ساعات كاری زیاد، حجم كار زیاد با محدودیت زمانی، دستمزد ناكافی، خطرناك بودن شغل، یكنواختی كار، عوامل زیان‌آور محیط كار (مثل سرما، گرما، نور كم، سرو صدا و ..)

عوامل مرتبط با فرد

نامشخص بودن نقش فرد در سازمان، ناتوانی در انجام كار، عدم استفاده از تواناییها و مهارت‌های فرد در شغل، روابط با همكاران و مسوولین، ترفیع یا توبیخ، عدم توانایی در كنترل چیزهایی كه برای فرد مهم است، احساس تحت فشار بودن، بیماری و ...

عوامل مرتبط با مدیریت

تبعیض در محیط كار، واگذاری كاربه فرد بدون دادن آموزش‌های لازم، سبك مدیریت، پرداخت دستمزد پایین، ساختار سازمان و...

بر اساس تحقیقات(IAPA Industrial Accident Prevention Association) دو عامل داشتن كار با محدودیت زمانی و عدم توانایی در كنترل چیزهایی كه برای فرد مهم است، بیشترین تاثیر رادر ایجاد استرس در فرد دارد.

اثرات استرس ((Affect Of Stress

واكنش اولیه بدن در برخورد یك عامل استرس‌زای كوتاه مدت، مثلا یك درگیری، عبارتست از افزایش ضربان قلب و سرعت تنفس و همچنین ترشح هورمون آدرنالین به درون خون برای ایجاد انرژی لازم برای مواجهه بااین شرایط. هر كدام از ما روش‌های خاص خودمان را برای مقابله با استرس داریم، ولی گاهی عوامل استرس‌زا بیش از حد توان ماست یا به صورت پشت سر هم و همیشگی تكرار میشود كه ممكن است ما نتوانیم با آن تطابق پیدا كنیم. در این موارد استرس میتواند خطرناك باشد و اثراتی را بر روی كار و زندگی ما بگذارد كه گاهی جبران ناپذیر است. اثرات ناشی از استرس را میتوان به دو دسته زیر تقسیم كرد.

1- اثرات استرس بر روی شخص

وقتی كه دوره استرس كوتاه مدت باشد بدن از عهده آن بر میآید و استرس نمیتواند صدمات فیزیكی و روحی جدی بر فرد وارد كند ولی اگر استرس‌ها حالت مزمن و تكرار شونده پیدا كنند و اجازه ندهند كه بدن به حالت آرامش و ثبات خود بازگردد میتواند بر روی بدن انسان آثار سویی داشته باشد كه با ایجاد خستگی و كاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن شروع شده و باعث افزایش ریسك بروز حوادث و افزایش بیماریها میشود. بطور كلی عوارض حاصل از استرس را بر روی انسان میتوان به سه دسته تقسیم‌بندی نمود.

الف) فیزیكی: خستگی، سردرد، میگرن، افزایش تعرق، بیخوابی، افزایش ضربان قلب، بیماریهای قلبی، افزایش فشار خون، تغییر اشتها، اضطراب، آلرژی، انواع سرطان‌ها

ب) روحی و روانی: زود رنجی، بیعلاقگی به كار، افسردگی، كاهش تمركز، كاهش خلاقیت و ابتكار و ...

ج) رفتاری: ناشكیبایی و بیقراری، زود عصبانی شدن، كاهش كارایی و افزایش مصرف دخانیات، الكل و مواد مخدر

2- اثرات استرس بر روی كار فرد

استرس باعث فشارهای روانی بسیاری بر روی فرد میشود كه این فشارها به شكل‌های مختلف در رفتار فرد در محیط كاری خود را نشان میدهد. برخی از این رفتارها عبارتند از:

زود رنجی یا پرخاشگری در برخورد با همكاران و یا مراجعین
بیتفاوتی و بیعلاقگی به آراستگی ظاهر خود و دیگران
بیتفاوتی نسبت به كار
عدم توانایی تمركز برروی كار و ناتوانی در تصمیم‌گیری
كاهش خلاقیت
فقدان اعتماد به نفس
خستگی مفرط، ناراحتی و احساس گناه
افزایش اشتباهات
ناتوانی در تحمل اطرافیان و تمایل به انزوا

همه این عوامل در نهایت منجر به كاهش بهره‌وری و افزایش ضایعات میشود و از طرف دیگر این افراد به علت ناتوانی در كنترل احساسات، ناتوانی در تصمیم‌گیری صحیح و دیگر موارد ذكر شده، استعداد فوق‌العاده در ایجاد حادثه برای خود و دیگران پیدا میكنند.

برای مقابله با استرس چه باید كرد

یكی از مهمترین نكات در مورد مقابله با استرس این است كه ابتدا ما منبع تولید استرس را در محیط كار خود شناسایی كنیم؛ البته عامل استرس‌زا برای یك شخص ممكن است برای افراد دیگر اینگونه نباشد. این بدین معنی است كه شخصیت و مكانیزم كنار آمدن با شرایط هر كس مختص خودش است. دانستن اینكه منبع ایجاد استرس چیست میتواند در تعیین اینكه چه چیزی باید در محیط كار تغییر كند و یا چه مهارت‌هایی باید برای غلبه بر آن آموخته شود بسیار موثر باشد. برای اینكه یك فرد بتواند استرس محیط كاری خود را حذف كند نیاز به یك سری آموزش‌ها و تغییرات و حمایت‌ها دارد كه ما در اینجا در سه دسته به بررسی این نكات میپردازیم.

1- یادگیری مهارت‌های جدید

یاد بگیریم كه همیشه نیمه پر لیوان را ببینیم و به اصطلاح مثبت اندیش باشیم.
مدیریت زمان را بیاموزیم به این ترتیب از این كه دچار محدودیت زمان شویم جلوگیری میكنیم
برای كمك خواستن از دیگران خجالت نكشید
با به روز كردن مهارت‌های خود تغییرات شغلی را پیش‌بینی كنیم.

2- تغییر در شیوه زندگی