در این مطلب به بررسی تعاریف مختلف ریسک می پردازیم که برای کارشناسان ایمنی، HSE و بهداشت حرفه ای بسیار مفید و کاربردی می باشد.
ارزیابی ریسک Risk Assessment: ارزیابی ریسک مرحله ای از فرآیند مدیریت ریسک است که معیارهای قضاوت برای رسیدن به سطح ریسک مشخص می گردد. فرآیندی است که نتایج تجزیه و تحلیل ریسک (یعنی ریسک های برآورد شده) را با رتبه بندی و یا مقایسه آنها با مقادیر هدف برای تصمیم گیری بکار می برد.
ارزیابی ریسک نشان می دهد که: ریسک های شناسائی شده قابل قبول هستند یا نه
حذف ریسک Risk Elimination: معمولا گزینه اول پیشنهادی حذف ریسک می باشد. تا آسیبی ایجاد نگردد. متاسفانه، حذف ریسک همیشه انکان پذیر نیست. به بیان دیگر همه ریسک ها را نمی توان حذف کرد.
اصلاح ریسک Risk Modification: برخی خطرات با کاهش ریسک ذاتی قابل اصلاح هستند. برای نمونه، می توان به ایزوله کردن کمپرسوری که سر و صدای زیاد ایجاد می کند اشاره کرد. روش دیگر در اصلاح ریسک به کار بردن اقدامات کنترلی با استفاده از مقررات، آئین نامه ها، روش های اجرائی و قوانین امکان پذیر است.
آموزش، تعلیم و نظارت همه جانبه از روش های ارزشمند اصلاح ریسک هستند
تحمل ریسک RiskTolerance:
مدیران بایستی نسبت به قابل تحمل شدن ریسک، تصمیم بگیرند. گاهی اوقات ما ریسک را اصلاح می کنیم به طوری که به کمتر از حد قابل تحمل می رسد و گاهی اوقات به سادگی نمی توانیم ریسک را در حد قابل تحمل، اصلاح کنیم.
انتقال ریسک: حتی با بکارگیری بهترین اقدامات جهت اصلاح ریسک در سازمان، در می یابیم که هنوز با ریسک مالی قابل توجهی مواجه هستیم. بیمه یک روش انتقال برخی ریسک هاست. روش دیگر انتقال ریسک استفاده از قراردادهای پیمانکاری، استفاده از کارگران فصلی و روزمزد است. بعنوان مثال می توان به اتومبیل های کرایه ای اشاره کرد.
مدیریت ریسک Risk Management: برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل فعالیت ها و دارائی های سازمان به نحوی که اثرات سوء بر عملکرد و اقتصاد آن در اثر حوادث به حداقل برسد. هر گونه اقدام در راستای کاهش ریسک مدیریت ریسک گفته می شود. ریسک ها را نمی توان به طور کامل حذف کرد اما می توان آنها را به حد قابل قبول یا حد قابل تحمل کاه داد.
پس هدف مدیریت ریسک ایجاد یک چهارچوب نظام مند و مستمر به منظور شناسائی، ارزیابی، حذف، کنترل، پیشگیری، کاهشو ابلاغ ریسک است. در فرآیند مدیریت ریسک تصمیمات بر اساس مقایسه نتایج حاصل از ارزیابی ریسک با معیار هدف و عئاملی نظیر قضاوت فنی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اتخاذ می شود.
ریسک فردی Individual Risk: ریسک فردی که در معرض فعالیت خطرناکی باشد. برای نمونه ریسک سالیانه مرگ ناشی از سیگار برای فرد سیگاری مرگ یک نفر از 330 نفر در سال است یا 3 ضربدر 0/001 مرگ/سال/فرد است.
ریسک اجتماعی Societal Risk: ریسک تحمیلی به گروه اجتماعی که در معرض فعالیت خطرناک باشند. ریسک اجتماعی مجموع ریسک فردی برای افراد در مجاورت ریسک است.
ریسک مزمن Chronic Risk: نوع ریسک زیست محیطی ناشی از انتشار مواد به داخل آب، خاک و هوا است. اثرات دراز مدت مزمن نظیر شرایط سرطان زائی
ریسک حاد Acute Risk: نوعا، اثر کوتاه مدت یا سریع مواحهه با آتش، انفجار یا مواد شیمیائی با مسمومیت بالا. حاد برابر است با اثرات کوتاه مدت نظیر سوختگی یا مرگ.
ریسک اموال Property Risk: آسیب به اموال بطور معمول به دو دسته تقسیم می شوند:
- ریسک در محل به تجهیزات
- ریسک خارج از محل به محیط اطراف
ریسک اختیاری Voluntary Risk: ریسکی که خود فرد آن را برای مواجهه انتخاب می کند، نظیر صخره نوردی، اسکی، مسایقه موتور سواری، چتربازی، آتشنشانان و پلیس
ریسک غیر اختیاری Involuntary Risk: ریسکی که یا فرد یا جامعه بدون کنترل از سوی خود یا بدون دانش یا توافق آنها در معرض آن هستند. نظیر اثرات انفجار یا انتشار مواد از یک کارخانه مواد شیمیایی برای همسایگان.
یست محیطی Environmental Risk: ریسک که به محیط زیست بر می گردد و استفاده از آن برای انسان و محیط زیست خطرناک است.
