ارزیابی ریسك به روش آنالیز ایمنی شغلی

۰۸ مهر ۱۳۹۹ مطالب مفید ایمنی ، HSE ، ارزیابی ریسک ، ویلیام فاین ، JSA ، hse ، jsa ، ایمنی شغلی

سعید افشار، كارشناس بهداشت حرفه ای

ارزیابی ریسک:

ارزیابی ریسک یک آزمایش دقیق از چگونگی ایجاد آسیب به افراد و خسارت به اموال و دارایی ها می باشد. بنابراین در ارزیابی ریسک می توان نتیجه گرفت که آیا اقدامات کنترلی انجام شده اند یا فعالیت های بیشتری برای پیشگیری از آسیب و صدمه وجود دارد؟ به عنوان مثال الکتریسیته می تواند جان انسان ها را بگیرد. اما ریسک این کار (گرفتن جان انسان ها) در یک محیط اداری بسیار غیرقابل دسترس است به شرطی که سیم ها و اجزای برق دار به طور کافی عایق بندی شده و جعبه ها و تابلوهای تجهیزات برقی اتصال به زمین شده باشد.

چگونگی ارزیابی ریسک:

ارزیابی ریسک دارای 5 مرحله به شرح زیر می باشد:

1- شناسایی خطرات

2- تعیین اینکه چه کسی و چگونه صدمه خواهد دید.

3- برآورد ریسک خطرات و تعیین اینکه آیا احتیاط های در نظر گرفته شده کافی است یا نیاز به احتیاط های بیشتر دارد؟

4- ثبت دقیق یافته ها

5- مرور ارزیابی صورت گرفته شده و در صورت لزوم بازنگری و تجدید نظر آنها

روش طبقه‎بندی خطر

گام اول: تعیین احتمال وقوع

امكان وقوع حادثه وجود دارد؟

	ضوابط	شرح
قریب به یقین	انتظار میرود در اكثر شرایط روی دهد.	در صورت وقوع حادثه مشكل جدی وجود دارد.
احتمالا	احتمالا در اكثر مواقع روی می دهد.
ممكن	ممكن است در برخی زمانها روی دهد.
بعید	ممكن است در برخی زمانها روی دهد.
نادر	ممكن است در موارد نادر روی دهد.	رویداد عملا غیر ممكن است.

گام دوم: تعیین نتیجه

نتیجه وقوع حادثه چه خواهد شد؟

طبقه بندی	شرح جزئیات
ناچیز	بدون آسیب
كوچك	تنها كمك های اولیه درمان
متوسط	كمك های اولیه در مراكز درمانی
عمده	صدمات گسترده،از دست دادن تولید
فاجعه بار	مرگ

گام سوم: تعیین نمره خطر

	نتیجه
احتمال	ناچیز	كم	متوسط	عمده	فاجعه بار
قریب به یقین	3H	3H	4A	4A	4A
احتمالا	2M	3H	3H	4A	4A
ممكن	1L	2M	3H	4A	4A
بعید	1L	1L	2M	3H	4A
نادر	1L	1L	2M	3H	3H

گام چهارم: ثبت نمره خطر

نمره	اقدام
4A	اقدام كاملا فوری لازم است.
3H	اقدام فوری لازم است.
2M	نیاز به تصمیم گیری در سطوح بالا را دارد.
1L	در حال حاضر هیچگونه اقدامی لازم نیست.

آنالیز ایمنی شغلی¹

JSA یا آنالیز ایمنی شغلی یكی از روش های مدیریت ایمنی است كه می توان برای تعریف و كنترل خطرات در ارتباط با برخی فرآیندها بكاربرد. JSA اصطلاحی است كه همراه با آنالیز خطرات شغلی (JHA) و ارزیابی ریسك به كار می رود.

نام های دیگر JSA

Job Hazard Analysis :JHA

Safe Job Analysis :SJA

Task Hazard Analysis :THA

هدف از آن توضیح دادن چگونگی اجرای تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی و چگونگی استفاده از آن به عنوان ابزاری موثر برای آموزش ایمنی کارکنان و فرایند پیشگیری از صدمه و بیماری کارکنان است.

یک تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی باید برای کلیه وظایف عادی روزانه من جمله مراقبت و نگهداری، نگهبانی و حمل و نقل اجرا شود. مشاغلی که ممکن است کارگران در معرض خطرات فیزیکی و شیمیایی قرار بدهند باید اول مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرند.

کارهای غیر روتین (غیر روزانه) را باید بر اساس اطلاعات زیر مورد ارزیابی قرار داد: فراوانی و تعداد دفعات تکرارشان و شدت خطرات بالقوه ای که نیاز به اجرای تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی دارند.

سرپرست (بازرس) مسئول موارد زیر است:

- انتخاب مشاغل به منظور تجزیه و تحلیل

- برگزاری آموزش تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی برای کارگران

- تجدید نظر درباره تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی در مواقع ضروری

JSA با خلاصه ای از روند كار شروع می شود. خطرات مربوط به هر فرآیند شناسایی می شوند، سپس اقدامات لازم در جهت از بین بردن، كنترل و یا كاهش هر خطر انجام می پذیرد. با این معنی هر مرحله از فرآیند، تجزیه و تحلیل شده و روش های ایمن آن تعیین می شود.

زمان مورد نیاز جهت انجام JSA

برخی از تجزیه و تحلیل های خطر باید قبل از هر كاری صورت پذیرد. برخی وظایف معمول و خطرات و كنترل ها به خوبی درك شوند. برای انجام وظایف معمول با استفاده از روش استاندارد، مجموعه ای از دستورات كنترل خطرات شناخته شده است. برای انجام وظایف پیچیده، غیر معمول و مشكل نیاز به تعامل بسیاری از افراد سیستم و یا شامل ابزار و روش های جدید می باشد.

نحوه انجام JSA

JSA به صورت نرمال و عمومی شامل موارد زیر می شود:

1. پیش نیاز آنالیز ایمنی شغلی

2. تفکیک یک شغل به مراحل مختلف

3. تشخیصخطرات، موقعیتهای خطرناک، کارهای خطرناک انجام شده در هر مرحله از کار

4. تعیین ابزار و کنترلهای لازم برای قسمتهای که خطر آن شناسایی شده است

5. خلاصه کردن و پیگیری نتایج حاصل شده

JSA یا JHA توسسط یك كارگروه انجام می پذیرد. گاهی اوقات لازم است JSA توسط افرادی بررسی شود كه خطرات را شناسایی كرده باشند. به این جهت كه اطمینان حاصل شود كنترل همه خطرات در زمان ارزیابی وجود

خواهد داشت. رایج ترین جدول بكار رفته از 3 ستون تشكیل شده است (برخی شركت ها به جهت تنوع فرآیندها و وظایف از 5 یا 6 ستون استفاده می كنند.) سر فصل هر ستون عبارتند از:

1- نوع فعالیت

2- نوع خطر

3- روش های كنترلی

خطر عبارتست از عاملی كه می تواند سبب صدمه به پرسنل، اموال و یا محیط زیست شوند. (در برخی شركت ها شامل از دست دادن تولید و یا خرابی نیز تعریف شده است.)

كارگروه تشكیل شده ابتدا باید مراحل انجام فرآیند را جز به جز تجزیه كرده سپس برای هر مرحله خطرات را شناسایی نمایند. در نهایت روش های كنترلی را برای خطرات شناسایی شده پیشنهاد و اجرا نمایند.

برخی مواقع ستونی با نام «سطح خطر» به جدول JSA اضافه می شود كه به صورت «احتمال x خطر» تعریف می شود. سطح خطر قبل و بعد از اعمال روش های كنترلی ارزیابی می گردد.

یكی دیگر از ستون های قابل استفاده در فرم های JSA ستونی با نام «نام مسئول» می باشد. دراین ستون در واقع نام شخصی كه مسئول اجرای روش های كنترلی در آن فرآیند خاص است نوشته می شود.

پس از انجام مراحل بالا فرم JSA تكمیل می شود. كارگروه پس از تكمیل فرم، موظف به نظارت بر اجرای روش های كنترلی ذكر شده بوده و باید بر در دسترس بودن كلیه تجهیزات و لوازم حفاظت فردی در هنگام اجرای روش های كنترلی اطمینان حاصل نماید.

نمونه از جدول آنالیز ایمنی شغلی