امروزه با توجه به پيشرفت تكنولوژي و افزایش توليد لوازم الكترونيكي و از طرفی عمر كوتاه این تجهيزات سبب شده است تا پديده اي به نام زباله هاي الكترونيكي و از طرفی چالشهای مدیریت پسماند الکترونیکی شكل گيرد.
ضايعات الكترونيكي در حال حاضر بالاترین رشد را در در قرن حاضر دارد و بيشتر كشورهاي صنعتي با اين مساله درگیر مي باشند. افزایش پسماندهای الکترونیکی صنایع از مهمترین مسائل زیست محیطی در دو دهه اخیر بوده است.
پسماندهای الکترونیکی و ترکیباتی مانند فلزات سنگین سمی کادمیوم و سرب و فلزاتی با ارزش و قابل بازیافت طلا و مس در اولویت مدیریتی قرار دارند.
از جمله ضایعات الکترونیکی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اسباب بازی ها
- تلویزیون
- کامپیوتر
- تجهیزات ارتباطی
- دستگاه های برودتی
- روشنایی ها و لامپ ها
علت تفکیک پسماندهای الکتریکی
- کاهش منابع
- نگرانی های اخلاقی
- نگرانی های بهداشت و محیط زیست
- استراتژی ها و سیاست گذاری های دفع پسماندهای الکتریکی
آلودگی های ناشی از محل دفن
با توجه به ظرفیت بالای زباله های الکترونیک به علت استفاده از فلزات سنگینی مانند جیوه، کادمیوم، سرب، نیکل، آرسنیک و… در آن ها ، با دفع غیر علمی زباله های الکترونیکی، این فلزات سنگین و خطرناک وارد خاک های سطحی و آب های زیرزمینی می شود و به تبع علت ایجاد زمینه بروز بسیاری از نارسایی ها و بیماری ها و آلودگی های زیست محیطی می شود. با توجه به اینکه بسیاری از قطعات دستگاههای رایانه ای “الكترومگنتیک” هستند اگر به صورت درست و کارشناسانه دفع نشوند با تشعشعاتی که از خود بروز می دهند سلامتی انسانها را با خطر جدی روبرو خواهند کرد.
فلزات موجود در پسماندهای الکترونیکی
بیشتر آلودگی زیست محیطی ناشی از مدیریت نادرست پسماندها میباشند باعث نفوذ فلزات سنگین به خاک و آب های سطحی می‌شوند البته آب های زیرزمینی چیست به مرور با توجه به آلودگی آب های سطحی نیز آلوده خواهند شد و در صورت سوزاندن این پسماندها باعث ایجاد دیوکسین ها، فوران ها، جیوه آزاد و … می‌شود.
همه فلزات با توجه به ظرفیت آنها قابلیت حل شدن در آب را دارند به همین دلیل به سادگی وارد محیط زیست و چرخه های آن می شود فلزات در پسماندهای الکترونیکی به دو دسته فلزات غیر سمی مانند آلومینیوم روی آهن و فلزات سمی مانند سرب ، کادمیوم ،کروم ، جیوه و … تقسیم می‌شوند.
بازیافت پسماندهای الکترونیکی
یکی از فناوری های به روز دنیا که به عنوان روش مورد قبول متخصصین جهت بازیافت پسماندهای الکترونیکی می باشد استفاده از تجزیه بیولوژیکی است که در این روش از میکروارگانیسم ها جهت بازیافت فلزات سنگین استفاده می شود که در مقابل دیگر روش ها از هزینه و آلودگی کمتری همراه است.
لازم به ذکر می‌دانیم لامپهای فلورسنت ، لامپهای کم مصرف وباتری ها به طور کلی جهت ساخت آنها از عنصر جیوه استفاده شده است . این عنصر با پتانسیل سمیت بالاا هم به صورت محلول در آب و هم به صورت گاز در طبیعت و در انسان دارای عوارض شدید مانند اختلالات عصبی، آسیب های مغزی، نقص در نوزاد ها و در میکروارگانیسم ها و باکتری ها باعث مرگ آنها می شود.
