با توجه به مشکلات افت فشار آب و قطعی مکرر آب در کلان‌شهری مانند تهران، نصب مخزن آب همراه با پمپ مناسب به یک الزام عملی و قانونی تبدیل شده است. این سیستم نه تنها زیرساختی برای تأمین فشار دائمی و قابل‌اطمینان است، بلکه قوانین و استانداردهای فعلی نیز آن را الزامی دانسته‌اند .
دلایل اصلی نصب مخزن آب
- ذخیره‌سازی آب مورد نیاز ساختمان: طبق استانداردهای فعلی، برای یک واحد مسکونی با متوسط سه تا چهار نفر ساکن، حجم ذخیره حداقل 300 لیتر در نظر گرفته می‌شود.
- تأمین آب در زمان قطعی شبکه شهري : هنگام قطع آب شهری، ساختمان‌های دارای مخزن قادرند تا بیش از ۱۲ تا ۲۴ ساعت آب مصرفی را تأمین کنند.
- کاهش رسوب و آلاینده‌ها : آب ذخیره‌شده داخل مخزن باعث ته‌نشینی رسوبات و کاهش آلودگی در اولین قسمت‌های خروجی می‌شود. بسیاری از مخازن پلی‌اتیلن نیز طراحی آنتی‌باکتریال دارند.
- کاهش هزینه قبض آب و جلوگیری از مکش هوا توسط پمپ : اتصال مستقیم پمپ به شبکه آب، علاوه بر غیرقانونی بودن، باعث مکش هوا و ایجاد صورتحساب‌های نجومی می‌شود؛؛ با استفاده از مخزن، پمپ فقط آب را مکش می‌کند و هزینه‌های اضافی حذف می‌شوند.
- افزایش عمر مفید پمپ : پمپ‌هایی که در شرایط خشک‌کار (بدون مخزن) فعالیت می‌کنند، دچار آسیب‌دیدگی سریع‌تر می‌شوند. مخزن جلوگیری از مکش هوا را ممکن می‌سازد و عمر دستگاه را افزایش می‌دهد.
دلایل شایع افت فشار آب در ساختمان‌ها
- شبکه قدیمی یا فرسوده لوله‌کشی شهری
- افت فشار در ساعات اوج مصرف به‌علت کاهش منابع آب
- نشت یا ترک‌یدگی در لوله‌ها
- عدم هماهنگی در مصرف میان ساختمان‌های همسایه که گاهی محلات مناطقی از شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نصب اصولی پمپ و مخزن آب: رعایت استانداردها و مراحل کاربردی
انتخاب محل مناسب نصب
مخزن باید پس از کنتور و در نزدیک‌ترین محل به لوله‌کشی اصلی و پمپ نصب شود (معمولاً پارکینگ، حیاط یا اتاق تاسیسات)
مراحل پیش نصب و زیرسازی
- نیاز به سطح صاف و یک‌دست بدون سنگ‌ریزه برای نصب مخزن.
- مخزن باید کاملاً تمیز و از مواد استاندارد ساخته شود.
- فیلتراسیون ورودی آب به مخزن (فیلتر پیش از مخزن) ضروری است تا از رسوب و کاویتاسیون جلوگیری شود.
نصب پمپ و اتصالات
- پمپ باید در مکان سرپوشیده و نزدیک مخزن نصب شود تا از آسیب دیدن، یخ‌زدگی و نوسانات محافظت گردد.
- قطر لوله رابط مخزن به پمپ باید ≥ قطر ورودی پمپ باشد تا عملکرد مکش روان و بدون مشکل باشد.
- استفاده از شیرو‌فیلتر، شیر یک‌طرفه، منبع تحت فشار (pressure tank) و ست کنترل فشار نیز الزامی است
اقلام مورد نیاز
- مخزن ذخیره پلی‌اتیلن استاندارد
- پمپ آب متناسب با نیاز ساختمان
- منبع تحت فشار یا ست کنترل (هر واحد ~۱۲ متر مکعب منبع ذخیره و ۲۴ لیتر منبع فشار)
- شیر یک‌طرفه، شیرفلکه، فیلتر، لوله و اتصالات
- فشارسنج مکانیکی یا دیجیتال برای کنترل عملکرد سیستم
تست و بازرسی نهایی
- بررسی نشتی، تست فشار، عملکرد شناور و سرریز.
- اطمینان از دسترسی آسان برای تعمیرات دوره‌ای، تخلیه آب اضافی، و جلوگیری از هدررفت آب.
قوانین و استانداردهای قانونی نصب پمپ و مخزن
- نصب پمپ بدون استفاده از مخزن، به لحاظ قانونی ممنوع بوده و ممکن است منجر به جریمه، افزایش قبض آب و حتی قطع آب ساختمان شود .
- مقررات سال ۱۴۰۳ تأکید می‌کند که نصب مخزن برای هر واحد مسکونی الزامی است و حجم توصیه‌شده حداقل ۳۰۰ لیتر برای خانواده ۳–۴ نفره می‌باشد .
کاربرد برای واحدهای آپارتمانی در تهران
در صورت کنتورهای تفکیک‌شده برای هر واحد، مناسب است هر واحد مخزن ۲۵۰–۳۰۰ لیتری همراه پمپ نیم‌اسب و منبع فشار ۲۴ لیتری داشته باشد.
اگر کنتور مشاع است، راه‌حل نصب مخزن مرکزی ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ لیتری و منبع فشار ۶۰ تا ۱۰۰ لیتری پیشنهاد می‌شود.
در حالتی که همسایگان همکاری نمی‌کنند، نصب سیستم مستقل برای واحد شخصی (مخزن + پمپ) راهی قانونی و اثربخش برای تأمین آب مناسب است بدون ایجاد مشکل در سیستم ساختمان .
به صورت كلي نصب همزمان مخزن آب و پمپ، راه‌حلی قانونی، بهداشتی و پایدار برای پاسخ به چالش‌های فشار پایین یا قطعی آب در تهران است. رعایت استانداردها در انتخاب حجم مخزن، ویژگی‌های مکان نصب، کنترل فشار، سرعت و قدرت پمپ و تجهیزات ایمنی از ضروریات اجرای باکیفیت سیستم است. این سیستم علاوه بر تضمین رفاه، راهی برای کاهش هزینه‌های مصرف، افزایش عمر تجهیزات و بهبود کیفیت آب مصرفی می‌باشد.
