ابعاد حقوقی حوادث ناشی از کار

فردی بنام علی کارگر یک کارخانه‌­  تولید قطعات خودرو است، در یکی از روزها در حین کار با دستگاه، دست او دچار آسیب می­‌شود،  حال مسئولیت این حادثه با کیست؟

برای پاسخ به این سوال باید چند موضوع بررسی شود:

1.  تعریف حادثه و حادثه­‌ ناشی از کار

• بند ۸ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی حادثه را این­گونه تعریف کرده است: حادثه اتفاق پیش بینی نشده ای است که تحت تاثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ می­‌دهد و موجب صدماتی بر جسم یا روان بیمه شده می­‌گردد.
• در ماده ۶۰ نیز حادثه­ ی ناشی از کار، حادثه ای دانسته شده است که درحین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می­افتد. مقصود ازحین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان‌­ها و محوطه آن مشغول کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده­ دار انجام ماموریتی باشد. اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توان بخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه جز اوقات انجام وظیفه محسوب می­گردد مشروط بر اینکه حادثه در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد حوادثی که برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می­افتد،حادثه ناشی از کار محسوب می­‌شود.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اما حادثه ناشی از کار را این­طور تعریف کرده است؛ حادثه ناشی از کار عبارت است از اتفاق یا پیامدی که در جریان انجام کار پدید آمده و با صدمات شغلی مرگبار یا غیر مرگبار همراه می‌­باشد.

2. مسئولیت کارفرما در رابطه با تامین امینت و بهداشت کارگاه

از مهمترین وظایف کارفرمایان ایجاد محیط مناسب،امن و بهداشتی در کارگاه­هاست تا خطر آسیب به کارگران به حداقل برسد. اگر کارفرمایان این وظایف را انجام ندهند، مسئول شناخته می­‌شوند. کارفرمایان علاوه بر حفظ ایمنی لازم و اقدامات بهداشتی، باید آموزش­‌های لازم را نیز به کارگران در این خصوص بدهند. تامین تجهیزات به روز و غیر فرسوده، استفاده از کارگرانی که مهارت متناسب با هر بخش را دارند، نصب دستورالعمل­‌ها در کارگاه، برگزاری دوره‌­های آموزشی و… از وظایف کارفرمایان محسوب می­‌شود.

پس از وقوع حادثه نیز کارفرما وظایفی دارد:
الف) اقدامات اولیه­‌ی لازم را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه به عمل آورد.
ب) حوادث ناشی از کار باید در دفتر ویژه­ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می­گردد ثبت شود و سریعا به صورت کتبی به اطلاع اداره­ی کار و امور اجتماعی محل برسد.
ج) ظرف سه روز اداری کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار را به شعبه­‌ی صندوق  اجتماعی محل اطلاع دهد. و فرم ویژه­‌ی حادثه را تکمیل نماید. 

3. مسئول شناخته شدن کارفرما یا کارگر

 کارفرما در چه صورت مقصر است؟
۱.تقصیر در استخدام و به کارگیری( نیروی متخصص را استخدام نکرده است)
۲.تقصیر در تامین تجهیزات لازم: برای مثال وسایل کار فرسوده و ناایمن را استفاده کرده است.
۳.تقصیر در نظارت: کارفرما باید بر کار کارگران نظارت داشته باشد.

♦️اگر ثابت شود کارفرما تمام اقدامات لازم را انجام داده است و کارگر مقصر است تنها به همان میزان که بیمه است خسارت جبران می­‌شود، اما اگر تقصیر کارفرما نیز ثابت شود علاوه بر مبلغ بیمه، دیه و همین طور مجازات­‌های پیش بینی شده نیز در انتظار کارفرما خواهد بود. 
♦️هرگونه اختلاف نیز به هیئت حل اختلاف کار ارجاع داده می‌­شود و آن جا تصمیم گیری می کنند. درباره­ی کارگران زیر ۱۵ سال چون به کارگیری افراد زیر ۱۵ سال به طور کلی ممنوع است، کارفرما در هرحال مسئول است و مجازات می‌­شود. مطابق تبصره ۳ ماده­‌ی ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی اگردر این موارد قتل و ضرب و جرحی وارد آید که اگر مقررات مربوطه رعایت می­‌شد این اتفاق نمی‌افتاد، قتل، ضرب و جرح در حکم شبه عمد خواهد بود. و باید دیه پرداخت شود و البته هر مورد نیز به تشخیص قاضی ممکن است حبس نیز داشته باشد.

♦️ مطابق ماده ۶۶ قانون بیمه­ی اجتماعی نیز اگر ثابت شود وقوع حادثه مستقیما ناشی از عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و بروز بیماری ناشی از عدم رعایت مقررات بهداشتی و احتیاط لازم از طرف کارفرما یا نمایندگان او بوده است سازمان تامین خدمات درمانی و سازمان تامین اجتماعی هزینه­‌های مربوط به معالجه و غرامات و مستمری­ها و غیره را پرداخته و از کارفرما مطالبه و وصول خواهد نمود .