دستورالعمل اجرایی آیین‌نامه آموزش ایمنی کارفرمایان، کارگران و کارآموزان

1ـ واژه های کلیدی
1ـ1ـ دوره های آموزشی ایمنی: مجموعه فرایند آموزش که دارای هدف، محتوی، برنامه و ارزشیابی است و باهدف ارتقای سطح آگاهی و دانش ایمنی برای مخاطبین برگزار می گردد و می تواند در یک مکان خاص و یا بصورت مجازی و غیرحضوری اجرا شود.

2ـ1ـ مرکز تحقیقات ستاد: مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار وزارت کار و امور اجتماعی مستقر در تهران

3ـ1ـ مراکز تابعه: مراکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار مستقر در استان های کرمان، آذربایجان شرقی، خوزستان و خراسان رضوی و سایر مراکزی که از این پس راه اندازی می گردند.

4ـ1ـ محتوای دوره های آموزش ایمنی: محتوای آموزش مطابق استاندارد مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار تعیین می شود و این محتوا مشتمل بر سرفصل مباحث قابل ارایه در برنامه های آموزشی است که منطبق با نوع دوره و سطوح شرکت کنندگان تدوین می گردد.

5 ـ1ـ مدت زمان دوره ها: براساس نوع دوره و مطابق با شرایط شرکت کننده ها تعیین می شود.

5 ـ1ـ گواهینامه: به شرکت کنندگان پس از طی دوره و در صورت کسب قبولی توسط مراجع ذیصلاح گواهینامه تعلق خواهد گرفت.

7ـ1ـ مجوز صلاحیت: مؤسسات، اشخاص حقیقی، حقوقی و همچنین مشاورین حفاظت فنی و خدمات ایمنی که از مرکز تحقیقات ستادی وزارت کار و امور و مراجع صلاحیت دار مجوز فعالیت در زمینه آموزش ایمنی را کسب نموده اند، می توانند با رعایت محتوی و سرفصل دوره های آموزش و شرایط برگزاری، این دوره ها را در محل مناسب اختصاصی یا در محل کارگاه و یا بصورت مجازی برگزار کنند و در پایان دوره گواهینامه صادر نمایند.

8 ـ1ـ مرجع صلاحیت دار رسیدگی به شکایات و تخلفات: این مرجع به موجب کمیته‌ای خواهد بود که در مرکز تحقیقات ستادی مستقر بوده و اعضای آن شامل: رییس مرکز تحقیقات ستادی، مدیر کل بازرسی کار، یک نفر بازرس کار استان (به انتخاب مدیرکل بازرسی کار) یک نفر کارشناس آموزش مرکز تحقیقات ستادی، یک نفر نماینده اداره کل حراست و یک نفر مشاور حفاظت فنی و خدمات ایمنی (بدون حق رأی) می‌باشد. مسئولیت این کمیته با رئیس مرکز تحقیقات می باشد و در صورت تخلف توسط مجریان در آیین نامه آموزش کارفرمایان، کارگران و کارآموزان و این دستورالعمل، کمیته مذکور موضوع را رسیدگی می‌نماید.
تبصره: اختیارات کمیته مذکور قابل واگذاری به کمیته‌های استانی می‌باشد که ترکیب آن شامل: مسئول مرکز تحقیقات در استان، رئیس اداره بازرسی کار، یک نفر بازرس کار استان (به انتخاب مدیرکل استان) یک نفر کارشناس آموزش مرکز تحقیقات در استان، رئیس حراست اداره کل استان و یک نفر مشاور حفاظت فنی و خدمات ایمنی (بدون حق رأی) می‌باشد و درصورت عدم وجود مرکز تحقیقات در استان به جای مسئول مرکز تحقیقات و کارشناس آموزش به ترتیب مدیرکل استان و نماینده آموزشی ادارات کل استان‌ها جایگزین آن‌ها خواهند شد.

9ـ1ـ مجری دوره آموزشی: علاوه بر مرکز تحقیقات ستادی و مراکز تابعه، مؤسسات و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مجوز برگزاری این دوره ها را اخذ نموده اند نیز به عنوان مجری دوره حق برگزاری دوره های آموزشی فوق را خواهند داشت.

2ـ فراگیران
به استناد ماده 85 قانون جمهوری اسلامی ایران کلیه کارفرمایان. کارگران و کارآموزان (کارورزان) مشمول قانون کار موظف به گذراندن دوره‌های آموزش ایمنی متناسب با شغل. در بدو استخدام و حین خدمت می‌باشند.

3ـ ساختار دوره ها
1ـ3ـ دوره‌های آموزش ایمنی مقدماتی: شامل دوره هایی است که در آن خطرات محیط کار و اصول اولیه ایمنی کار برای ایجاد و ارتقاء سطح آگاهی فرهنگ ایمنی، آموزش داده می شود.
2ـ3ـ دوره های آموزش تخصـصی ایمنی: شامل دوره هایی است که در آن آموزش تخصصی با توجه به ویژگی های شغل در جهت افزایش آگاهی های تخصصی در مورد شغل مشخص به فراگیران ارایه می‌شود تا موجب افزایش سطح دانش آنها نسبت به خطرات و حوادث احتمالی در آن رشته و پیشگیری از حوادث احتمالی در هنگام کار گردد.

4ـ روش های انجام آموزش
1ـ4ـ آموزش حضوری: به روشی گفته می شود که در آن آموزش به صورت حضوری و با شرکت علاقمندان در کلاس و براساس استانداردهای تعریف شده از سوی مرجع ذیصلاح با محتوا و سرفصل دروس مشخص تدریس انجام شده و در پایان دوره آزمون مربوط برگزار می شود. آمـوزش حضوری می تواند بصورت حضور درکلاس و یا در محل کارگاه باشد.
2ـ4ـ آموزش مجازی (E-Learning) : به روشی از آموزش اطلاق می شود که در آن اطلاعات مربوط به صورت غیرحضوری و از طریق مکتوب یا به صورت الکترونیکی( CD  و مولتی مدیا) و اینترنت در اختـیار علاقمندان قرار می گـیرد و پس از پاسـخ به سوالات یا انجام تکالیف خواسته شده به صورت کتبی و الکترونیک یا از طریق اینترنت در سایت مورد نظر قرار داده می شود و سنجش صورت می‌گیرد.
3ـ4ـ آموزش ترکیبی: آموزش مجازی قابل ترکیب با آموزش حضوری می باشد که به آن دوره های ترکیبی گفته می شود در این دوره سنجش آزمون و ارزیابی به صورت حضوری انجام می شود.

5ـ زمان آموزش
1ـ 5 ـ آموزش کوتاه مدت: آموزش هایی که مدت آن 8 ساعت یا کمتر باشد.
1ـ 5 ـ آموزش میان مدت: به آموزشی گفته می شود که مدت آن بیشتر از 8 ساعت باشد.

6 ـ نوع آموزش
1ـ6 ـ بدو استخدام: برای هر فراگیر در زمان قبل از شروع به کار و پیش از ورود به محل کارگاه این آموزش ها ارایه می‌گردد و از طریق آن با خطرات عمومی و تخصصی مربوطه به شغل خود و کارگاه آشنا می شود. حداقل دوره آموزش بدو استخدام 3 ساعت می باشد.
2ـ6 ـ ضمن خدمت و بازآموزی: هر فراگیر بایستی آموزش ضمن خدمت و بازآموزی در زمینه ایمنی که توسط مرجع ذیصلاح و ادارات کار و امور اجتماعی استان‌ها و حسب شرایط از طرف کارفرما تعیین و نحوه استمرار آن مشخص می گردد را طی نماید. بدیهی است در صورتی که ماهیت شغل یا محل کار فراگیرتغییر کند آموزش های مرتبط با نوع کار جدید باید طی شود و گواهی مربوط به آن اخذ گردد.
3ـ6 ـ آموزش های ویژه: در صورتی که تغییری در شرایط و فرایند کار ایجاد شود، آموزش ایمنی ویژه آن عملیات باید بلافاصله طی شود و اطلاعات ایمنی مربوط به آن در اختیار فراگیر قرار داده شود.

7ـ محل آموزش
1ـ7ـ مراکز تحقیقاتی و ادارات کار و امور اجتماعی استان‌ها: از فضای آموزشی مرکز تحقیقات ستادی و مراکز تابعه و همچنین ادارات کار و امور اجتماعی استان‌ها و با هماهنگی از سـایر مکان های آموزشی که امـکانات برگزاری کلاسهای آموزشی در آن وجود داشته باشد برای برگزاری دوره های آموزش ایمـنی عمومی و تخصـصی استفاده خواهد شد.
2ـ7ـ محل کارگاه : بنا به درخواست واحد های متقاضی برگزاری دوره های آموزشی در واحد و با استفاده از فضا و امکانات آن کارگاه امکان پذیر می باشد. در این صورت تهیه کلیه امکانات مربوطه کمک آموزشی از قبیل رایانه، ویدیو پروژکتور و وایت برد به عهده متقاضی می باشد.

8 ـ گواهینامه های آموزشی
1ـ 8 ـ در پایان دوره‌ های آموزشی و پس از آزمون در صورت احراز شرایط و موفقیت در کسب حداقل نمره تعیین شده (10 از 20) گواهینامه طی دوره به شرکت کنندگان اعطا می گردد. این گواهینامه ها مشتمل بر مشخصات زیر است و ممهور به مهر مرجع صلاحیت دار خواهد بود:
نام و نام خانوادگی شرکت کننده ـ کد ملی ـ کد پستی ـ نوع دوره آموزشی ـ نام دوره آموزشی ـ زمان و ساعت دوره آموزشی ـ کد اختصاصی دوره ـ رتبه کسب شده و نام و مشخصات برگزارکننده دوره
تبصره ـ اتخاذ تدابیر لازم در جهت ارتقای ضریب ایمنی گواهینامه صادره از سوی مراجع صادر کننده گواهینامه ضروری است.
2ـ 8 ـ برای دوره های آموزشی بالاتر از 8 ساعت و صدور گواهینامه می بایست کد دوره اختصاصی از مرکز تحقیقات ستادی اخذ گردیده و توسط مراجع ذیصلاح اجرا گردد.

9ـ مجریان دوره های آموزشی
1ـ 9ـ مرکز تحقیقات ستادی و مراکز تابعه: مرکز تحقیقات ستادی و مراکز تابعه با تایید مرکز تحقیقات ستاد، اقدام به اجرای دوره های آموزشی با سرفصل استاندارد مورد تأیید می نمایند.
2ـ 9ـ مشاوران حفاظت فنی و خدمات ایمنی: به استناد ماده3 آیین نامه مشاوران حفاظت فنی و خدمات ایمنی دارای مجوز فعالیت آموزش از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار می باشند با رعایت محتوای دوره ها و سرفصل های عنوان شده در دوره های عمومی و تخصصی و با هماهنگی با مرکز تحقیقات ستادی و اخذ کد دوره مورد نظر مجاز به اجرای دوره های آموزش ایمنی فوق الذکر خواهند بود.
3ـ 9ـ بازرسان کار سراسر کشور: به استناد بند ج ماده 96 قانون کار جمهوری اسلامی ایران بازرسان کار سراسر کشور می توانند به امر آموزش ایمنی کار با هماهنگی مرکز تحقیقات و ادارات کار و امور اجتماعی استان ها اقدام نمایند.
4ـ 9ـ سایر مؤسسات و سازمانهایی که صلاحیت برگزاری دوره‌های آموزش ایمنی کار را از مرجع ذیصلاح اخذ نموده‌اند می‌توانند مجری برگزاری دوره‌ها در حدود اختیارات و وظایف تعیین شده باشند.

10ـ هزینه برگزاری دوره‌های آموزشی
1ـ10ـ هزینه هر دوره آموزش که توسط مرکز تحقیقات ستاد و مراکز تابعه برگزار می شود، براساس مجموعه قوانین مالی و محاسباتی و تعرفه مصوب دولت و شورای اقتصاد می باشد و مجری هزینه فوق را به شرکت متقاضی و افراد شرکت کننده اعلام نموده و پس از پرداخت هزینه دوره توسط کارفرما و ارایه رسید بانکی و رسید مربوطه به مجری دوره، برگزاری آموزش امکان پذیر خواهد بود.
2ـ 10ـ به جهت ایجاد فضای رقابتی در مورد مشاوران حفاظت فنی و خدمات ایمنی و سایر مؤسسات ذیصلاح، این هزینه به صورت دوسالانه توسط انجمن صنفی مربوطه پیشنهاد و با نظارت و هماهنگی مرکز تحقیقات ستادی، تعیین و ابلاغ می گردد.

11ـ نظارت بر حسن اجرای کار
1ـ11ـ نظارت بر حسن اجرای کار در استان ها با ادارات کل کار و امور اجتماعی می‌باشد.
1ـ11ـ نظارت عالیه با مرکز تحقیقاتی ستادی خواهد بود که نظارت و ارزشیابی نهایی مجریان دوره و نحوه نظارت استان ها و ادارات کل کار و امور اجتماعی به کار مجریان دوره ها در استان ها در این مرحله باز ارزشیابی خواهد شد.

12ـ ظرفیت دوره ها
1ـ12ـ ظرفیت کلاس های برگزارشده در دوره های حضوری حداکثر تا 30 نفر خواهـد بود (برگزاری نشسـت های علـمی و سمیـنار های آموزشی مرتبـط و افزایـش ظرفیت کلاس با توجه به نوع دوره و امکانات آموزشی و با تأیید مراجع ذیصلاح مجاز خواهد بود).
2ـ12ـ ظرفیت دوره های مجازی بدون محدودیت بوده و نحوه برگزاری آزمون در دوره های ترکیبی با هماهنگی قبلی با مجریان دوره خواهد بود.

13ـ تعیین نماینده آموزشی در ادارات کل کار و امور اجتماعی استانها
به منظور عملیاتی نمودن این دستور العمل، ادارات کل کار و امور اجتماعی استان‌ها یک نفر کارشناس مجرب و مطلع به عنوان نماینده آموزشی به مرکز تحقیقات ستادی معرفی می‌نمایند تا در راستای تقویت زمینه های همکاری و اجرای صحیح و بهینه کلیه برنامه های آموزشی در استان اقدامات لازم را به عمل آورند.

14ـ اولویت بندی برای اجرایی نمودن آیین نامه
1ـ14ـ با توجه به گستردگی کار و محدودیت امکانات، تعیین اولویت ارایه آموزش‌های ایمنی کار و نحوه استمرار آن برای مشمولین این دستور العمل در هر استان بر عهده ادارات کل کار و امور اجتماعی می باشد.

2ـ14ـ کارفرمایان مکلفند در زمینه آموزش ایمنی کارفرمایان و کارگران و کارآموزان واحدهای تابعه با مراجع ذیصلاح همکاری‌های لازم را به عمل آورند.

آیین نامه آموزش ایمنی کارفرمایان ، کارگران و کارآموزان .pdf