ریسک به معنی احتمال محتمل شدن زیان در ارزیابی ریسک HSE به کار میرود. در تعاریف جدید ریسک در حیطه های انسانی، اجتماعی و اقتصادی نیز گسترش یافته است. در مفاهیم کلی ریسک ها به نحوه های مختلفی قابل تقسیم هستند. در ارزیابی ریسک hse عموما دسته بندی ریسک ها بر اساس حاد و مزمن انجام میشود. علاوه بر این تقسیم بندی : سوداگرانه و خطرناک- استراتژیک و عملیاتی- شخص و اجتماعی انواع دیگر تقسیم بندی ریسک میباشد.
عناصر اصلی ارزیابی ریسک HSE
عناصر اصلی ارزیابی ریسک HSE شامل ۴ بخش عمده است. این ۴ بخش محتوا، فعالیت ، شرایط و پیامد است. محتوا همان محل انجام فعالیت است که میتواند شامل محل کارگاه یا خارج از کارگاه باشد. فعالیت وظیفه ایست که فرد انجام میدهد که میتواند به مراحل کوچکتر نیز تقسیم شود. شرایط کار منظور به هم پیوستن وضعیت هایی است که میتواند به ریسک منجر شود. پیامد نتیجه نهایی ریسک قلمداد میشود.
دسته بندی شدت خطرات در ارزیابی ریسک
دسته بندی شدت خطرات در ارزیابی ریسک هر سازمان یا منطقه میتواند متفاوت باشد. شدت خطر با توجه به ماهیت آن تخمین زده میشود. دسته بندی رایج ایران از دسته بندی استاندارد نظامی امریکا پیروی میکند. فاجعه بار – بحرانی- مرزی-جزئی دسته های این استاندارد است.
احتمال خطر در استاندارد نظامی امریکا به ۵ دسته مکرر و محتمل، گاه به گاه، خیلی کم و غیر محتمل تقسیم میشود. احتمال کشف خطر در این استاندارد به ۱۰ دسته تقسیم میشود که از ۱ تقریبا حتمی تا ۱۰ مطلقا هیچ درجه بندی شده است به عبارت دیگر احتمال کشف خطر از احتمال حتمی کشف خطر که عدد ۱ میباشد انتخاب میشود تا وجود هیچ احتمال کشفی که ۱۰ اتلاق میشود.
شناسایی خطرات در ارزیابی ریسک
انواع خطرات فیزیکی، شیمیایی مکانیکی بیولوژیکی و روانی از روشهای متنوعی شناسایی شده و در ارزیابی ریسک مورد استفاده قرار میگیرند. بررسی وظایف افراد- بررسی سوابق گذشته-بازرسی- مشورت با کارکنا- بررسی قوانین و استانداردها روشهای شناسایی ریسک هستند.
خطای انسانی
خطای انسانی در واقع اشتباه هایی است که فرد در هنگام فعالیت مشخصی مرتکب میشود. ۸۸ درصد علل وقوع حوادث خطای انسانی بوده و از این جهت محاسبه آن مورد توجه متخصصین است. خطای انسانی به روش tseso قابل کمی سازی است. در این روش ۵ فاکتور که در خطای انسانی موثرند ارزیابی شده و در هم ضرب میشوند. نوع فعالیت- استرس زمانی و استرس مکانی- کیفیت کار و ارگونومی عوامل تاثیر گذار در خطای انسانی هستند.
اهداف ارزیابی ریسک HSE
ارزیابی ریسک به دنبال:
– تفکیک ریسک ها و متمایز کردن ریسک های کم اهمیت تر و پر اهمیت تر
– محاسبه اندازه ریسک
– ارتقا و بهبود مستمر
– کمک به مدیریت
– اخطار به مسئولان
در ارزیابی ریسک تعیین وظایف و کارها که مرحله شناخت فعالیت است اولین مرحله در سیر ارزیابی ریسک است. بعد از شناخت فعالیت ها باید خطرات هر فعالیت تعیین شوند و سپس افراد در معرض ریسک شناسایی شود. براورد و طبقه بندی ریسک در وحله بعد انجام شده و باید با توجه به سیاست های موجود مدیریت شود. ارزیابی ریسک پس از این در راستای کاهش ریسک های غیر قابل قبول و پایش سیستم ادامه می یابد.
ارزیابی ریسک HSE در سازمان ها
سازمانها برای بررسی وضعیت ریسک های موجود و یا الزام همکاران اقدام به ارزیابی ریسک میکنند. سازمانهایی که از یک محل کوچک استفاده میکنند نسبت به سازمانهای بزرگ ارزیابی ریسک کم حجم تر و بالطبع کم هزینه تری دارند. با توجه به وضعیت موجود کارشناسان از محل بازدید کرده و تیم ارزیابی ریسک تشکیل میدهند. بعد از بررسی همه جانبه نتایج به صورت جداول ارزیابی ریسک قابل ارائه و استناد میباشند.
ارزیابی ریسک HSE پیمانکاران
پیمانکاران از طرف کارفرما موظف به بررسی ریسک های موجود و مدیریت آنها هستند. علاوه بر تهیه hse plan ارزیابی ریسک نیز در مستندات پیمانکاران برجسته مینمایند. ریسک های بالای پیمان باید مرتبا بررسی و پایش شوند و در نهایت برنامه های منظمی در راستای کنترل و کاهش این دسته اجرا شود.
