تراكتورها خودروهایی هستند كه برای كشش سایر وسایط نقلیه و تجهیزرات و یا برای به كار انداختن سایر تجهیزات كششی و یا بعنوان منبع نیرو برای راندن ماشین آلات ثابت یا متحرك مورد استفاده قرار میگیرد.
موارد استفاده
تراكتورها بیشتر در كشاورزی برای فعالیت های متنوعی نظیر حمل بار، شخم زدن، كندن علف های هرز، كاشت، بذر پاشی، كندن كانال، برداشت محصول، خرمن كوبی و بارگیری مورد استفاده قرار میگیرد.
انواع بخصوصی از تراكتورها در امور مهندسی، ساختمانی، راهسازی برای حمل خاك، كانال كشی و حمل و نقل به كار میروند. تراكتورهای صنعتی كه در حمل و نقل و انباشتن كالاها در محوطه ها، انبارها، حوضچه ها به كار میروند لازم نیست دارای ارتفاع زیاد از سطح زمین، نظیر آنچه كه در تراكتورهای كشاورزی وجود دارد باشند، و دارای مركز ثقل پایینتری هستند كه عامل مهمی در واژگون شدن بشمار میرود. اغلب تراكتورها بوسیله چرخ حركت میكنند اما تعداد كمی از انواع خزنده هستند كه بوسیله دو رشته از صفحات فلزی لوله دار بجای چرخهای لاستیكی حركت میكنند.
تراكتورهای كشاورزی، به محور انتقال نیرو مجهز می باشند كه از آن برای راندن وسایل یا بكار انداختن یك قرقره تسمه دار برای راندن ماشین آلات هنگامی كه تراكتور در یك موقعیت ثابت است قرار دارد، مثل زمانی كه برای خرمنكوبی مورد استفاده باشد. امروزه معمولاً نیروی محركه تراكتورهای كوچك بوسیه موتورهای گازوییلی و تراكتورهای بزرگ بوسیله موتور دیزلی تأمین میشود.
مخاطرات و پیشگیری از آنها :
متداول ترین حادثه مربوط به گیر افتادن راننده در زیر تراكتور به هنگام واژگونی آن به پهلو و یا به پشت است. همه ساله حوادث كشنده یا خطر آفرین زیادی به این شكل اتفاق میافتند. در ایالات متحده همه ساله بیش از هزاران مورد مرگ در حوادث تراكتور پیش می آید كه بیش از نیمی از آن مربوط به واژگونی تراكتور است. این واژگونی ممكن است در اثر كار در زمین های سراشیب یا ناهموار و یا خاك نرم خصوصاً نزدیك مجاری آب و نهرها، گودال ها و منطق حفاری شده واقع شود. در صورتی كه وسایل اضافی به محلی بالای مركز ثقل تراكتور متصل شده باشد، خطر واژگون شدن به پشت هنگام عبور از سربالایی وجود دارد. نوع موادی را كه توسط كارخانه سازنده، به منظور سنگین كردن تراكتور مورد استفاده قرار میگیرند، میتوان برای كاهش خطر واژگون شدن مناسب كرد. برای تراكتورهای دارای لاستیك پنوماتیك ممكن است از مواد مایع در تایرها استفاده شود ولی وزن كلی استاتیك روی هر تایر (از جمله مایع سنگین كننده در تایرها و وزن مجاز 75 كیلوگرم برای راننده) و فشار باد تایر، باید در حدود مشخصی باشد كه توسط كارخانه سازنده تایر تعیین شده است.
تراكتوری كه دارای تراكی است كه پهنای آن قابل تنظیم است باید همیشه با عریضترین حد مناسب با شرایط انجام كار مورد استفاده قرار گیرد. به كار بردن یك كلاچ كه بطور اتوماتیك خلاص شود خطر چپه شدن را كاهش میدهد. به چرخها عقب میتوان موانع ضد عقب روی نصب كرد.
تراكتورها باید دارای كابین یا محفظه ای با مقاومت كافی باشند تا حفاظ ایمنی برای راننده و همراهان او در صورت واژگون شدن تراكتور به بغل یا به پشت فراهم باشد. بسیاری از كشورها در حال حاضر برای این نوع سازههای ایمنی قوانینی را وضع كردهاند. مراحل آزمایش و انجام اصولی را برای تامین ایمنی كابین یا محفظه توصیه نمودهاند. در امور جنگل نیز حفاظ كابین برای مقابله با سقوط الوارها ضروری است. كابین تراكتور باید دارای شیشه جلو و پنجرههایی از جنس مواد شفاف باشد تا در اثر ضربه به قطعات ریز و برنده تقسیم نشود و همچنین شیشه جلو باید دارای برف پاك كن باشد.
سایر احتیاطهای ایمنی برای تراكتورها به شرح زیر میباشند:
الف- برای جلوگیری از استارت زدن اتفاقی، كلیدهای استارت باید از نوع گردان یا بیرون كشی باشد، و یك كلید خاص باید تعبیه شود تا افراد غیر مجاز مانند اطفال نتوانند تراكتور را روشن كنند.
ب- سیستم ترمز تراكتور باید بازرسی شود و در صورت لزوم در فواصل زمانی مرتب تنظیم گردد و هنگام عبور تراكتور از بزرگراهها، ترمز دوچرخ عقب باید بصورت كوپل و متوازن تنظیم شوند.
ج- فرمان باید بصورت دورهای در زمانهای معین كنترل شده و باد تایرها به اندازه فشار توصیه شده باشد.
د-تراكتور نباید در سرعتهای بالا و غیر ایمن رانده شود و اهرم دنده در هنگام پایین آمدن از سراشیبهای تند نباید در حالت خلاص باشد.
مقررات ارگونومیك برای تامین شرایط راحت كار و كاهش مشكلات بهداشت حرفهای به شرح زیرند:
الف- صندلی های مناسب؛ با فنریت و قابلیت برگشت كافی و طراحی مناسب برای كاهش ارتعاشات و تامین یك وضعیت راحت و قابل تنظیم با توجه به قد و وزن راننده ضروری میباشد.
ب- محافظت در برابر گرما و سرمای بیش از حد كه باعث گرمازدگی یا سرمازدگی شود. در آب و هوای گرم، كابین باید بطور كافی تهویه شود و سقف كابین دارای رنگ روشن باشد تا باعث بازتاب اشعه خورشید شود و یا اینكه ایزوله شده باشد و در آب و هوای سرد تامین گرمای كابین باید تامین گردد.
ج- موقعیت فرمان باید با استانداردهای ارگونومیك تطبیق نماید و پدالها باید به اندازه كافی پهن باشد تا ایمنی پاها را تامین كنند.
د- پله ها و دستگیرههای ایمنی برای داخل و خارج شدن از كابین باید تعبیه شده باشند.
تراكتور و وسایل و ماشینآلاتی كه توسط آن به حركت در میآیند دارای بسیاری قطعات متحرك هستند كه در صورت عدم وجود حفاظ كافی و مناسب میتوانند باعث ایجاد حوادث جدی شوند. همه چرخ دندهها، محورهای دوار شامل محور انتقال نیرو و تسمه انتقال نیرو و قرقره، هم تراكتور و هم ماشینی كه به وسیله آن به حركت در میآیند باید دارای حفاظ باشند. از راندن تراكتور بوسیله افراد و اطفال كمتر از 16 سال باید ممانعت بعمل آورد و از حمل آنان بعنوان مسافر و دسترسی مجاورت آنان با ماشینآلاتی كه بوسیله تراكتور بحركت در میآیند خودداری نمود.
گازهای مضر اگزوز خطر خفگی با گاز دارند. محل لوله اگزوز باید به گونهای باشد كه از رسیدن گازها و دودها به راننده جلوگیری شود. تراكتورهایی كه دارای موتورهای احتراق داخلی هستند نباید در داخل ساختمانها مورد استفاده قرار گیرند. برای پیشگیری از آتشسوزی باید وسیله مانع ایجاد جرقه در داخل لوله اگزوز تراكتور نصب شود. هنگامی كه از تراكتور برای سمپاشی محصولات بوسیله مواد شیمیایی سمی استفاده میشود، تراكتور باید در خلاف جهت وزش باد حركت نماید مگر اینكه احتیاطهای ایمنی دیگری نظیر استفاده از كابین مسدود و یا و یا تجهیزات حفاظ تنفسی و تأمین هوای سالم بكار گرفته شده باشند. برخی تراكتورها و ماشینهایی كه بوسیله آنها حركت داه میشوند پر سرو صدا هستند و برای كاهش خطر ایجاد كری شغلی كاركنان آنها باید از حفاظهای گوش استفاده نمایند.
علاوه بر مخاطرات شغلی كه در نتیجه استفاده از تراكتور در كارهای خاص در صنعت و كشاورزی به وجود میآید، خطرهایی هم كه بطور معمول هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل موتوری ایجاد میشوند وجود دارند.
هنگام كار با تراكتور در جاده های عمومی باید تابع قوانین و مقررات بزرگراه ها و مجوزهای وسایل موتوری باشند. تراكتور باید مجهز به یك جعبه كمك های اولیه و یك خاموش كننده آتش مناسب باشد. چراغ های روشنایی جلو و وسایل برقی برقی اعلام خطر صوتی نیز مورد نیاز هستند.
