آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی درکارگاه ها

هدف و دامنه شمول

هدف از بازنگري و اصلاح آيين نامه پيشگيري ومبارزه با آتش سوزي درکارگاه ها (مصوب1340 شوراي عالي حفاظت فني) به روز رسانی آن به منظور پیشگیری هرچه بيشتر از حوادث و صدمات منجر به خسارات جاني و مالي و تأمين ايمني و حفاظت نيروي انساني و منابع مادي مي باشد كه به استناد ماده ٨٥ قانون كار جمهوري اسلامي ايران تهيه گرديده و براي كليه كارگاه هاي مشمول قانون كار لازم الاجراست.

فصل اول  تعاریف

آتش (حریق): عبارت از يك سري عمليات شيميايي و اكسيداسيون سريع حرارت زاي مواد قابل اشتعال در واكنش هاي گرمازا است.

ماهیت آتش: بروز آتش نياز به زمينه هاي فيزيكی و شيميايی محل وقوع دارد. اصولاً عوامل مؤثر در ايجاد آتش سوزي متعدد مي باشد ولي براي ايجاد آتش وجود چهار عامل: اكسيژن، حرارت، مواد قابل اشتعال و واكنش هاي زنجيره اي (براي تداوم حريق) كه به هرم آتش معروف است ضروري است و در صورت حذف حداقل يكي از آنها ادامه حريق ممكن نيست.

طبقه بندي انواع آتش: به منظور پيشگيري و كنترل آتش سوزي،حريق ها بر حسب ماهيت مواد قابل اشتعال به ٦ طبقه ذيل تقسيم بندي مي شود:

آتش نوع  A: به معني آتش ناشي از سوختن مواد قابل احتراق معمولي نظير كاغذ،  چوب، پارچه و بعضي لاستيك ها و مواد پلاستيكي مي باشد كه پس از سوختن خاكستر به جا مي گذارند.

آتش نوع B:  به معني آتش ناشي از سوختن مايعات قابل اشتعال مانند گريس،  روغن، بنزين، قير، نفت، رنگ هاي نفتي، حلال ها و الکل مي باشد.

آتش نوع C: آتش ناشي ازسوختن گازها و مايعات يا مخلوطي از آنها است كه  به راحتي قابليت تبديل به گاز را دارند مانند گاز مايع و گاز شهري.

آتش نوع  D: آتش ناشي از سوختن فلزات قابل احتراق نظير منيزيم، تيتانيوم، زيركونيوم، سديم، ليتيوم و پتاسيم مي باشد.

آتش نوع E: آتش سوزي ناشي از دستگاه هاي الكتريكي و الكترونيكي است.

آتش نوع  F: به آتش ناشي از سوختن روغن ها و چربي هاي آشپزخانه ای يا آتش ناشي  از دستگاه هاي پخت مواد غذايي اطلاق مي شود.

طبقه بندي انواع مكان ها از نظر نوع خطرات حريق: مكان ها از نظر خطر آتش سوزي با توجه به قابليت اشتعال، مقدار و نرخ حرارت آزادشده از آنها به ٥ طبقه زير تقسيم بندي مي شوند:

الف - مکان هاي کم خطر: شامل مکان هاي با قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده محدود بوده يا تراکم مواد سوختني در آنها کمتر از ٥٠ کيلوگرم در مترمربع باشد. مانند ساختمان هاي اداري، مسکوني، بيمارستان ها، مساجد و اماکن مذهبي، مهمانسراها و هتل ها.

ب - مکان هاي با خطر متوسط گروه ١: شامل مکانهاي با قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده متوسط بوده يا تراکم مواد سوختني در آنها بين ٥٠ تا ١٠٠ کيلوگرم در مترمربع يا انبارهاي با ارتفاع چيدمان کمتر از ٤ باشد. مانند پارکينگ ها، رستوران ها

ج -  مکان هاي با خطر متوسط گروه ٢: شامل مکان هاي با قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزادشده متوسط بوده يا تراکم مواد سوختني در آنها بين ١٠٠ تا ١٥٠ کيلوگرم در مترمربع يا انبارهاي با ارتفاع چيدمان کمتر از ٤ متر باشد. مانند انبارهاي صنعتي و تجاري، کارگاه هاي توليدي و صنعتي

د - مکان هاي پرخطر گروه ١: شامل مکان هاي با قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده و سرعت گسترش بالا بوده ليکن تراکم مواد سوختني در آنها پايين باشد.  مانند ساختمان هاي حساس اداري  آموزشي، مخابراتي، امنيتي و کارگاه هاي کوچک موادشيميايي و آزمايشگاه ها

ه - مکان هاي پرخطر گروه ٢: شامل مکان هاي با قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده و سرعت گسترش بالا بوده يا تراکم مواد سوختني بالاتر از ١٠٠ کيلو گرم در مترمربع باشد. مانند پالايشگاه ها، کارگاه هاي مواد شيميايي و محصولات نفتي، اتاق رنگ، کارگاه هاي توليد مواد انفجاري

سامانه اعلام حریق: به معني سامانه طراحي شده براي شناسايي خودكار وقوع آتش بوسيله حرارت، شعله، نور، دود يا ديگر محصولات ناشي از احتراق و توسط يك مركز كنترل اطلاعات شناسايي شده و ضمن پردازش آن اطلاعات وقوع يك آتش سوزي بوسيله انواع وسايل هشداردهنده بصورت نيمه خودکار يا خودكار اعلام مي گردد.

سامانه اطفاء حریق: سامانه متناسب تعريف شده كه توسط افراد يا به صورت خودكار فعال شده و سبب خاموش نمودن آتش مي گردد.

سامانه اطفاء حریق دستی: استفاده از خاموش كننده هاي دستي، چرخدار يا پاشنده هاي نيمه ثابت شيلنگي به كمك افراد براي خاموش نمودن آت شهاي محدود.

سامانه اطفاءحریق ثابت: به معني سامانه نصب شده به صورت ثابت كه براي اطفاء حريق يا كنترل آن در محل نصب سامانه مي باشد.

سامانه با کاربرد محلی(موضعی):  به معني سامانه ثابت براي جلوگيري از حريق، همراه با ناز لهايي كه به شكل خودكار عامل اطفاء را بر روي ماده مشتعل پاشيده تا حريق را خاموش نمايد.

سامانه اطفاء حریق نیمه خودکار: استفاده از تجهيزات خاموش كننده ثابت يا پاشنده هاي نيمه ثابت با راه اندازي توسط افراد براي خاموش نمودن آتش هاي محدود يا گسترده.

سامانه اطفاء حریق خودکار: استفاده از تجهيزات خاموش كننده ثابت يا پاشنده هاي نيمه ثابت بدون دخالت مستقيم افراد براي خاموش نمودن آتش هاي محدود يا گسترده.

اطفاء حریق داخل ساختمان: به معني فعاليت فيزيكي براي جلوگيري از حريق، نجات يا هر دو در داخل ساختمان يا ساز ههاي سربسته که دچار حريق شده، مي باشد.

خاموش کننده دستی: خاموش كننده هاي با حداكثر وزن ١٤ كيلوگرم حاوي مواد متناسب خاموش كننده آتش مي باشد.

طبقه بندي خاموش کننده دستی حریق: به معني طبقه بندي از نظر حروف الفبايي است و به خاموش كننده هايي گفته مي شود كه براي انواع حريق هاي گروه هاي شش گانه فوق الذكر طراحي شده و براي اطفاء آنها مؤثر است. رنگ مناسب براي بدنه خاموش کننده ها

شامل قرمز براي خاموش کننده حاوي آب (به هر صورت شامل اسپري و آب پودري ) قرمز با باند آبي براي خاموش کننده مولد کف (و کف اسپري)، قرمز با باند سفيد براي خاموش کننده پودر شيميايي يا پودر خشک، قرمز با باند کرم براي خاموش کننده پودر مرطوب، قرمز با باند سياه براي خاموش کننده CO₂ و قرمز با باند زرد براي خاموش کننده حاوی گازهای بی اثر و HFC می باشد.

خاموش کننده آب و گاز: خاموش کننده هاي است که ماده خاموش کننده آن پايه آبي دارد. ظرفيت اين خاموش کننده هاي آب تحت فشار معمولاً تا ٩ ليتر ميباشد و وزن کلي خاموش کننده با کليه متعلقات آن از ١٤ کيلوگرم تجاوز نمي کند. خاموش کننده هاي آب و گاز تحت فشار دائم، معمولاً به کمک گاز ازت يا هواي فشرده با فشار 160 پوندبراينچ مربع تحت فشار قرار ميگيرند.

خاموش کننده حاوی کف: خاموش کنندهاي است که ماده خاموش کننده آن کف مکانیکی بوده که به کمک گاز CO₂ و ازت تحت فشار ١٥٠ پوند بر اينچ مربع قرار ميگيرد.  در يک نوع از خاموش کننده ها ٧٥ درصد ظرفيت آبي سيلندر حاوي محلول کف بوده و مابقي ظرفيت آن حاوي گاز عامل فشار ميباشد. خاموش کننده هاي حاوي کف معمولاً در ظرفيت هاي ٦ تا ٩ ليتري به صورت دستي و در ظرفيت هاي حداکثر ٩٠ ليتري به صورت چرخدار توليد ميگردند.

خاموش کننده های پودر و گاز بالن دار: خاموش کنندهاي است که ماده خاموش کننده آن پودر شيميايي بوده که به کمک کارتريج عامل فشار گاز داخل سيلندر و يا خارج از آن تحت فشار قرار ميگيرند. کارتریج ها معمولا حاوی گاز CO₂ و یا گاز ازت است.

 خاموش کننده هاي پودر و گاز تحت فشار دائم: خاموش کننده هاي است که ماده خاموش کننده آن پودرشيميايي و عامل فشار آن هواي خشک و يا نيتروژن ميباشد که هر دو درون يک سيلندر نگهداري ميشوند و شامل يک نشانگر فشار هوا و يا گاز ازت است.

خاموش کننده پودر تر(مرطوب): خاموش كننده هايي هستند كه براي اطفاي حريق گروه F طراحي و عرضه شده است. اين تجهيزات براي اطفاي برخي از انواع حريق  ابداع گرديده كه به پودر تر معروف شده است. پودر تر در واقع تركيب پودر كربنات پتاسيم يا استات پتاسيم در آب است كه مي تواند خاموش كنندگي آب را براي حريق مواد روغني (آشپزخانه اي) اصلاح نمايد بدون اينکه معايب استفاده از پودر خشک را داشته باشد.

خاموش کننده حاوي ترکیبات هالوژنه: خاموش کننده هاي است که ماده خاموش کننده آن به صورت مايع و از ترکيبات هالوژنه بوده و به کمک گاز ازت تحت فشار قرار ميگيرند.

خاموش کننده دي اکسیدکربن: خاموش کنندهاي است که حاوي گاز دي اکسيد کربن(Co2) به صورت مایع بوده و تا 808.5 پوند بر اینچ مربع (55 بار یا 5573 KPa) تحت فشار دائم قرار می گیرد. خاموش کننده های دی اکسید کربن معمولا در ظرفیت های 1 تا 9 کیلوگرم گاز Co2 تولید می شوند.

خاموش کننده متحرك: شامل خاموش کننده هاي چرخدار تا ٩٠ کيلوگرم گنجايش ماده خاموش کننده مي باشد که اغلب توسط يک نفر قابل جابجايي ومورد استفاده براي خاموش نمودن حريق هاي محدود مي باشد.

خاموش کننده نیمه متحرك: شامل يک نقطه برداشت ثابت از ماده خاموش کننده و تجهيزات متحرک پاشنده براي اطفاء حريق در يک محدوده معين مي باشد. مانند جعبه اطفاء حريق موسوم به جعبه F براي برداشت آب، يا برداشت مشابه از ماده خاموش کننده  ديگر مانند دي اکسيد کربن. همچنين برداشت توسط مانيتور ثابت که داراي شعاع و زواياي عملياتي اطفاء مي باشد نيز در اين دسته قرار مي گيرد.

خاموش کننده غیرقابل شارژ: نوعي خاموش کننده است که به هيچ عنوان قابل شارژ نمي باشد. بر روي اين نوع خاموش کننده حتماً بايد علامت غيرقابل شارژ يا عبارتي مشابه آن درج شود. اين نوع مي تواند حاوي انواع خاموش کننده باشد و فقط براي يک بار استفاده ساخته شده است.

خاموش کننده قابل شارژ: خاموش کننده هاي است که نياز به تست، شارژ، سرويس و نگهداري دارد و پس از هر بار استفاده بايد مجدداً شارژ گردد.

سیلندرهاي تحت فشار بالا: سيلندرهاي تحت فشار و مخازن (کارتريج ها) شامل نيتروژن، هواي فشرده، دي اکسيد کربن يا گازهاي ديگر که در فشار بالاتر از ٥٠٠ پوند بر اينچ مربع در دماي ٢١ درجه سانتيگراد قرار دارند.

سیلندرهاي تحت فشار پایین: سيلندرهاي فشار پايين شامل عامل خاموش کننده آتش، نيتروژن، هواي فشرده يا گازهاي فشرده ديگر كه در فشار کمتر از ٥٠٠ پوند بر اينچ مربع در دماي ٢١ درجه سانتيگراد قرار دارند.

جعبه آتش نشانی: جعبه اي شامل حداقل، شير برداشت از آب عمومي با فشار کافي يا از مخازن مرتفع آب، شيلنگ هاي قرقره اي با شيلنگ لاستيکي يا تاشو کتاني حداقل به طول ١٥ متر و سرلوله متناسب براي پاشيدن آب بر روي آتش.

پتوي نسوز آتش نشانی : به پتوي نسوزي گفته مي شود که داراي الياف و لايه هاي مقاوم به آتش بوده و براي حريق هاي محدود بر روي آتش انداخته مي شود و از طريق خفه کردن باعث خاموش شدن آن مي گردد.

خودروهاي آتش نشانی: اين تجهيزات بر روي شاسي مناسب نصب و قابليت هاي متنوعي براي اطفاء حريق و نجات افراد دارند. حجم مخزن خودروها بايدحداقل بتواند براي ١٠ دقيقه ذخيره ماده خاموش کننده داشته باشد. انواع ديگر شامل قايق، کشتي، بالگرد و هواپيما نيز در اين دسته قرار مي گيرند. خاموش کننده با بيش از ٩٠ کيلوگرم که قابليت اتصال و حمل توسط خودرو داشته باشند نيز در اين گروه قرار مي گيرد.

سامانه ثابت اطفاء حریق: شامل مجموعه اي از مخازن ماده خاموش کننده، شبکه توزيع و افشامه ها مي باشد که به صورت دستي، نيمه خودکار يا خودکار راه اندازي مي شود.

نگهداري: به معني اجراي فرايند سرويس بر روي سامانه ها و تجهيزات آتش نشاني به جهت اطمينان از عملكرد مناسب آنها در مواقع وقوع حريق مي باشد. نگهداري متفاوت از بازرسي می باشد در نگهداري كنترل قطعات، وسايل و منابع کنترل حريق ضروري می باشد.

بازرسی: به معني كنترل ظاهري يا چشمي از وسايل حفاظتي و تجهيزات آتش نشاني براي اطمينان از اينكه در جاي خود هستند، شارژ شده اند و براي استفاده در مواقع آتش سوزي آماده مي باشند.

استاندارد معتبر: استاندارد معتبر منظور تمام استانداردهاي مصوب مؤسسه استاندارد ملي ايران و هر استاندارد بين المللي معتبر مرتبط كه مورد تأييد اين مؤسسه باشد.

آزمون هیدرواستاتیک: تست فشار بدنه خاموش کننده براي پيشگيري و اطمينان از مقاومت آن در برابر ترکيدن است.

اعلام خطر به کارگر قبل از تخلیه شدن (پیش اعلان اطفاء): به معني آژير هشداري است كه در زمان معين قبل از تخليه واقعي سامانه اطفاء به صدا در مي آيد. اين اعلان قبلاً بايد به کارکنان آموزش داده شده باشد.

تمرین کردن: به معني ايجاد مهارت و تجربه از طريق آموزش و تمرين هاي عملي در ارتباط با كاركردن با تجهيزات همانند وسيله محافظت سامانه تنفسي كه احتمال استفاده و عملكرد آنها در وظايف معين محدود مي باشد.

تحصیلات: به معني روش و شيوه انتقال دانش يا مهارت از طريق آموزش برنامه ريزي شده است اين روش الزاماً نيازمند آموزش كلاسي و رسمي نمي باشد.

مقاومت در برابر شعله: خاصيت مواد يا تركيبي از اجزاء مواد براي جلوگيري از احتراق و ممانعت از گسترش شعله مي باشد.

حریق در مرحله شروع: به معني حريقي است كه در مرحله آغازين يا شروع بوده و مي توان بوسيله كپسول اطفاء حريق قابل حمل و نقل، شير آب آتش نشاني كلاس ٢ و سامانه هاي كوچك شيلنگ آب بي نياز از لباس محافظ يا وسيله تنفسي آن را خاموش نمود.

دی اکسید کربن (CO2): به معني گاز خنثي، بی رنگ، بي بو و عايق الكتريسيته  كه براي اطفاء آتش از طريق كاهش غلظت اكسيژن يا بخار سوخت در هوا و سرد كردن آن تا حدي كه احتراق غيرممكن گردد بكار گرفته مي شود.

پودر شیمیایی خشک: تركيبي از ذرات بسيار ريز شيميايي نظير بيکربنات سديم، بيکربنات پتاسيم، بيکربنات پتاسيم با پايه اوره، كلريد سديم يا فسفات منوآمونيوم تكميل شده بوسيله فرايند ويژه براي ايجاد مقاومت نسبت به سفت و فشرده شدن و جذب رطوبت و علاوه بر اين قابليت جريان يابي(سياليت) مناسب مي باشد كه عاملي براي اطفاء آتش از طريق كاهش غلظت اكسيژن يا بخار سوخت در هوا و ايجاد حائل براي دسترسي مواد سوختني به هوا مي باشد. ترکيبات بسيار ريز تحت نام تجاري آئروسل پودری معروف به DSPA  که سيستم پاشنده آنها شامل مخزن کوچک و افشانه خودکار  حساس به حرارت يا متصل به راه انداز الکتريکي هستند نيز در اين دسته قرار مي گيرند.

پودر خشک: تركيب ذرات خاموش کننده سنگين شامل نوع S  (مخلوطي از پودر گرانيت، کلرور فلز) نوع C ( مخلوطی از پودر گرانیت، کلرو فلزی و مواد دیگر) و پودرهای معدني خالص مي باشد که براي خاموش نمودن آتش فلزات قابل احتراق دسته D به کار  مي رود. اين عامل از طريق قطع دسترسي مواد آتشگير به اکسيژن هوا عمل  میکند.

پودر شیمیایی خشک چندکاره: پودر خشكي است كه براي استفاده در حريق هاي مورد تأييد قرار گرفته دسته A و B و C مورد تایید قرار گرفته است.

پودر تر (پودر مرطوب): ترکيب ذرات پودر کربنات يا استات پتاسيم و مانند آن در آب است که براي خاموش نمودن حريق دسته F (روغن های آشپزخانه ای) کاربرد دارد و  از طريق قطع دسترسي ماده آتش گير با اکسيژن هوا و يا براي جلوگيري از واكنش هاي زنجيره اي عمل مي کند.

کف: به معني تجمع پايدار حباب هاي ريز كه بصورت آزاد بر روي سطح مايعات مشتعل جريان مي يابد تا با تشكيل يك پوشش يكپارچه جهت محبوس كردن سطح ماده آتش گرفته و بخارات قابل احتراق و در نهايت خاموش كردن حريق عمل مي کند.

انواع کف: شامل کف شيميايي (دربرگيرنده واکنش همزمان مواد شيميايي در آب براي توليد کف)، کف مکانيکي (شامل وارد کردن هوا به درون ماده کف ساز محلول در آب) وکف تر (ترکيبات پتاسيم محلول در آب حاوي دترجنت است و تنها براي اطفاء حريق هاي آشپزخانه بكار میرود) مي باشد. نوع متداول کف مکانيکي است و داراي سه گروه زير است:

 الف- كف سنگين، يا كم توسعه با نسبت افزايش حجمي تا ٢٠ برابر محلول كف ساز

 ب- كف متوسط، با نسبت افزايش حجم ي ٢٠ تا ٢٠٠ برابر محلول كف ساز

 ج - كف سبك يا پرتوسعه با نسبت افزايش حجمي ٢٠٠ تا ١٠٠٠ برابر

محلول کف ساز :پاشنده هاي کف اسپري که با نام هاي تجاري مختلف به بازار آمده است نيز حاوي اين دسته کف ها است که نحوه پاشش آن متفاوت و تحت فشار بالاي ازت به صورت اسپري مي باشد.

هاله (لایه) آبی تشکیل دهنده کف: به معني فعال كننده سطح فلئورينه شده همراه با پايداركننده كف كه توسط آب رقيق شده و به عنوان مانع فوري براي جلوگيري از مخلوط شدن هوا با بخار سوخت بوسيله گسترده كردن يك هاله آبي بر روي سطح بعضي از سوخت هاي هيدروكربني كه قابليت جلوگيري از توليد بخارات سوخت را دارا مي باشد.

آب حاوي مواد مرطوب کننده: ترکيبي از آب به همراه مقدار محدودي دترجنت براي کم کردن کشش سطحي آب در مواقعي که نفوذ در داخل تل مواد سوختني مدنظر باشد يا براي ايمن سازي باند فرود اضطراري هواپيما مي باشد ليکن در دسته کف قرار نمي گيرد.

ترکیبات هالوژنه (هالن و ترکیبات HFC): این ترکیبات از مشتقات CH2 یا C2H6 مي باشند كه به جاي يك يا چند هيدروژن، يك يا چند عنصر هالوژنه (شامل I-Cl-Br-F)  جايگزين شده است. وجود فلئور در اين تركيبات بر پايداري و بي اثر بودن آنها مي افزايد. اين ترکيبات علاوه بر رقيق سازي اکسيژن هواي اطراف محدوده آتش، واکنش هاي زنجيره اي را نيز مهار مي نمايد. هالن هاي سنتي به علت اثرات سمي مخربي که دارد داراي ممنوعيت استفاده مي باشد ليکن ترکيبات جايگزين آن شامل هیدروفلوروکربن ها HFCs و گازهای بی اثر IG سازگار با محیط زیست و متداول می باشند.

هيدروفلوروكربن ها (HFCs): اين تركيبات شبيه هالن ها و به عنوان جايگزين هاي آنها مي باشند كه اكثر آنها از نظر ساختمان ملكولي شبيه هالن ها می باشند ولي اثر تخريبي كمتري دارند. اين تركيبات به دليل ملاحظات قانوني زيست محيطي به عنوان جايگزين های هالن مورد استفاده قرار می گیرند و با کد هایی نظیر 32، 123، 125، 141، 134، 225 معرفی شده اند.

گازهای بی اثر (IG): يکي از دسته هاي جديد خاموش کننده با کمترين اثرات مخرب هستند که اغلب مخلوطي از آرگون و ازت مي باشند و از طريق رقيق سازي اکسيژن هوا آتش را مهار مي نمايد.

محیط محصور و بسته: مکاني داراي سقف و حداقل دو ديوار كه امكان افزايش دما، تجمع دود، گازهاي سمي ناشي از حريق در آن وجود داشته باشد.

عامل گازي خاموش کننده: ماده خاموش کننده اي است که در درجه حرارت و فشار معمول اتاق به حالت گازي مي باشد و داراي ويسكوزيته پايين بوده كه قابليت انتشار و نفوذ سريع داشته و به شكل يكنواخت در يك محيط سربسته پخش مي شود.

افشانه: به معني وسيله مورد تأييدي است كه در محل هاي احتمالي بروز آتش نصب مي شود و جريان آب، پودر يا ساير تركيبات خاموش كننده را بر روي آتش مي پاشد. شكل و كارايي افشانه متناسب با ماده خاموش كننده مي باشد.

سامانه افشانه اي: به معني سامانه لوله كشي است كه مطابق با استانداردهاي معتبر نظير استاندارد هاي مهندسي حفاظت در برابر حريق طراحي شده براي كنترل و اطفاء حريق نصب میگردد اين سامانه شامل منبع يا مخزن خاموش كننده به ميزان كافي و قابل اطمينان و شبكه اي از لوله كشي با اتصالات و اندازه هاي ويژه و تعداد افشانه لازم كه بهم متصل شده اند مي باشد. سامانه همچنين داراي يك شير كنترل و يك وسيله براي فعال كردن اعلام خطر مکانيکي يا الکتريکي پيش از بکاراندازي و در حال كار مي باشد.

سامانه افشانه اي تحت فشار دائم: منظور سامانه اطفاء حريق است که تحت فشار معين ماده خاموش کننده (اغلب آب) بوده و عملکرد افشانه ها بصورت خودکار مي باشد. در اين شبکه اغلب افشانه ها در اثر افزايش دماي محيط عمل نموده و اجازه پاشش ماده خاموش کننده بر روي حريق را مي دهند.

سامانه افشانه اي خشک: منظور سامانه اطفاء حريق است که ماده خاموش کننده در مخازن آماده به کار بوده و در زمان راه اندازي تحت فشار لازم توسط پمپ يا فشار گاز در لوله هاي شبکه و افشانه ها ماده خاموش کننده تزريق و بر روي محدوده آتش پاشيده مي شود.

سامانه هاي شیر آب آتش نشانی:

سامانه شیرهاي برداشت آب آتش نشانی : به سامانه اي اطلاق مي شود که شامل مخزن آب با حجم پشتيباني کافي، پمپ متناسب جهت تأمين فشار يا شبکه مطمئن آبرساني، اتصالات و لوله هاي انتقال و شيرهاي برداشت و امکانات شيلنگ و نازل متناسب و به تعداد و فواصل کافي باشد. اين سامانه در ٤ سطح از بعد مصرف كننده به شرح زير طبقه بندي مي شود:

الف - سامانه شير آب آتش نشاني نوع ١: به سامانه داراي شيلنگ با قطر حداقل 2.5 اینچ و نازل هاي مناسب براي استفاده (يا آبگيري خاموش کننده متحرک) توسط مأمورين آتش نشاني و افرادي كه براي استفاده از سامانه لوله هاي آب با فشار زياد آموزش ديد هاند م يباشد.

ب - سامانه شير آب آتش نشاني نوع ٢: به معني سامانه داراي شيلنگ با قطر حداقل 2 اينچ و نازل هاي مناسب براي استفاده توسط مأمورين آتش نشاني يا افراد آموزش ديده مي باشد. كه امكان اطفاء کامل حريق را در مرحله شروع فراهم مي نمايد.

ج - سامانه شير آب آتش نشاني نوع ٣: سامانه تركيبي از شيلنگ آب با قطر حداقل 1.5 اينچ و نازل هاي مناسب براي استفاده توسط مأمورين آتش نشاني يا افراد عادي مي باشد. كه امكان مهار يا اطفاء کامل حريق را در مرحله شروع فراهم مي نمايد.

د - سامانه كوچك شيلنگ آب: به معني سامانه شيلنگي آب با قطر حداقل 0.75 اينچو نازل هاي مناسب براي استفاده توسط مأمورين آتش نشاني يا افراد عادي مي باشد. كه امكان مهار يا اطفاء کامل حريق هاي محدود و محيط با درجه خطر پايين را در مرحله شروع فراهم مي نمايد.

سامانه خاموش کننده ثابت با فشار بالا: به معني سامانه ثابت خاموش کننده حريق مي باشد که شامل مخزن ماده خاموش کننده با حجم پشتيباني کافي يا شبکه مطمئن آبرساني، اتصالات و لوله هاي انتقال و افشانه ها به تعداد و فواصل کافي باشد. اين سامانه بايد بر اساس اصول فني و مطابق استاندارها يا توصيه نامه هاي معتبر مهندسي حفاظت در برابر حريق طراحي شده براي اطفاء حريق نصب مي گردد.

ایستگاه آتش نشانی: به ايستگاه عمومي يا صنعتي آتش نشاني اطلاق مي گردد که داراي ساختمان، نيروي آموزش ديده و ماهر (آتش نشان)، تجهيزات و سازمان متناسب و کافي مطابق استانداردها بوده و اکي پهاي آماده به کار آن در مواقع مورد نياز قادر به حضور به موقع در محل و اقدام مؤثر براي نجات افراد و اطفاء حريق باشد.

نیروي آتش نشان: به نيروي آموزش ديده اي اطلاق مي شود که وظيفه وي انجام عمليات اطفاء حريق و نجات افراد حادثه ديده مي باشد. به اين افراد نبايد وظايف شغلي غيرمرتبط واگذار گردد. محل استقرار اين افراد ايستگاه آتش نشاني مي باشد.

وسایل حفاظت فردي آتش نشانی: به وسايلي اطلاق مي گردد که فرد آتش نشان يا نيروي کمکي آموزش ديده را در مقابل خطرات ناشي از عمليات امداد و اطفاء حريق محافظت نمايد. اين تجهيزات بايد متناسب با سطوح عملياتي باشد و شامل لباس مقاوم به حريق، دستکش، کلاه ايمني آتش نشاني، وسايل تنفسي و کمک تنفسي و کفش يا چکمه مقاوم مي باشد.

کلاه ایمنی آتش نشانی: وسيله محافظت از سر است كه شامل پوسته محكم و مقاوم، بند چانه و براي ايجاد محافظت از سر يا قسمت هاي مرتبط با آن در برابر ضربه و اشياء نوك تيز، شوك الكتريكي، گرما و شعله مي باشد.

وسیله تنفسی و کمک تنفسی: شامل تجهيزات متناسب و استاندارد تصفيه هوا (ماسک تنفسي) يا هوا رسان مي باشد که تنفس راحت و ايمن را براي آتش نشان در حين عمليات فراهم نمايد.

وسیله تنفسی مشترك: به معني ابزار جانبي دستگاه كامل تنفسي است كه اجازه تنفس به شخص دوم از يك منبع تأمين هوا را از شخصي كه آنرا به تن كرده است مي دهد.

وسیله تنفسی با فشار مثبت: به معني وسيله كامل تنفسي است كه در آن فشار هواي تنفسي در دهانه و ماسک نسبت به فشار هواي محيط اطراف هنگام دم و بازدم بالاتر مي باشد.

لباس آتش نشانی: لباسي است متناسب با نوع عمليات و مقاوم در مقابل حريق بوده و ساختار و عملکرد آن توسط مبادي ذيربط مطابق با الزامات استاندارد تأييد شده باشد. اين لباسها بايد مقاوم در برابر پارگي بوده و حداقل داراي سه لايه مقاوم در برابر حرارت و نفوذ آب و مايعات باشد.

لایه خارجی لباس آتش نشانی: لايه خارجي ماده اي است بر روي لباس آتش نشان ها كه خارجي ترين مانع بين آتش نشان ها و محيط مي باشد. اين قسمت به لايه مقاوم در برابر رطوبت و آستري متصل مي شود.

لایه محافظ لباس آتش نشانی: به معني مواد مورد استفاده براي جلوگيري از انتقال آب، مايعات خورنده و بخار يا ديگر بخارات داغ از خارج لباس به بدن مي باشد.

دستکش ایمنی آتش نشانی: اين دستکش براي حفاظت از دست و بازو در مقابل صدمات ناشي از حريق مورداستفاده قرارمي گيرد و در برابر پارگي، سوراخ شدن، نفوذ حرارت و رطوبت مقاوم بوده و تأييديه آزمايش مطابقت با استاندارد را داشته باشد.

کار سرد: انجام عمليات تعميراتي و تأسيساتي كه نياز به حرارت يا الكتريسيته ندارد و سبب ايجاد حرارت نيز نمي شود.

کار گرم: انجام عمليات تعميراتي و تأسيساتي كه نياز به حرارت يا الكتريسيته دارد يا انجام آن سبب ايجاد حرارت يا جريان الكتريسيته مي شود. کار گرم الزاماً با مجوز ايمني و با حضور ناظر ايمني انجام مي گردد.

مجوز ایمنی: منظور مجوزي است که توسط افراد صاحب صلاحيت کارگاه جهت انجام کار تعميراتي يا تأسيساتي صادر مي گردد. حسب مورد براي انجام کار گرم يا عمليات کار سرد خلاف رويه عادي بايد مجوز ايمني توسط مسئول مربوطه صادر گردد.

افراد یا شرکتهاي صاحب صلاحیت (مشاور ذیصلاح): متخصصين داراي تحصيلات عالي و تجربيات مرتبط با مهندسي ايمني (يا مهندسي حريق)، مهندسي بهداشت حرفه اي و ساير رشته هاي مهندسي مرتبط يا شرکتها و نهادهايي که به موجب قانون (مطابق آيين نامه مشاورين حفاظت فني وخدمات ايمني مصوب شوراي عالي حفاظت فني) مجاز به فعاليت در زمينه ارزيابي ريسک حريق و طراحي و اجراي تأسيسات و تجهيزات آتش نشاني باشند.

نقطه شعله زنی  :(Flash point)درجه حرارتي است كه در آن درجه حرارت  يك ماده سوختي مايع (يا درحال تبديل به مايع) به اندازه كافي بخار مي گردد و به محض نزديك شدن شعله يا جرقه به آن باعث شعله ور شدن و شروع حريق مي گردد. با دور کردن منبع احتراق از محل، بخار فوق الذکر آتش نخواهد گرفت. موادي با نقطه شعله زني کمتر از 37.8  درجه سانتي گراد، بسته به استانداردي که اعمال مي گردد قابل اشتعال و مايعاتي با نقطه شعله زني بالاي اين دما قابل احتراق تلقي میگردند.

نقطه آتش گیري (Fire point): نقطه آتش گیری بيان کننده حداقل دماي مورد نياز براي شروع حريق در يک مخلوط مايع  بخار در فضاي مظروف مي باشد که در نزديکي سطح مايع توسط يک شعله محرک باعث آتش گيري آن براي مدت حداقل 5 ثانيه مي شود ولي الزاماً به معناي ادامه حريق نيست. نقطه آتش گيري بالاتر از نقطه شعله زني بوده و حدوداً ١٠ درجه سانتي گراد بيش از نقطه شعله زني براي مواد مختلف مي باشد.

درجه اشتعال :(Ignition Temperature) درجه اشتعال كمترين درجه حرارت مورد نياز جهت ادامه احتراق ماده سوختي يا آتش گيري آن بدون محرک خارجي مي باشد. درجه اشتعال براي هر سوخت درجه حرارتي است كه انرژي محركه آن اجزاء متشكله مولكول هاي ماده را از هم جدا مي سازد. اين درجه براي جامدات، مايعات و حتي بخارات قابل تعميم است. در اين حرارت بخار كافي براي ادامه حريق توليد می شود.

خود به خود سوزي (Auto Ignition): آتش گيري پايدار مواد هميشه نياز به جرقه يا شعله ندارد، بلكه در درجه حرارت اشتعال ممكن است آتش گيري انجام و حتي خود به خودسوزي اتفاق افتد. اين عمل ممكن است پس از رسيدن به درجه اشتعال رخ دهد يا واكنش شيميايي بين مواد يا بالا رفتن تراكم گازهاي ارگانيسمي محيط قابل اشتعال (ضايعات آلي و حيواني) شود و حريق بدون منشاء خارجي را پديد آورد.

ساختمان هاي موقت: به بناهايي گفته می شود که براي يک دوره زماني کمتر از ٥ سال به منظور تأمين دفاتر اداري يا فني، اسکان موقت کارکنان، انبار موقت يا کارگاه موقت احداث مي گردد و در پايان عمليات پروژه جمع آوري مي گردد.

انبار موقت: به بنايي گفته م يشود که براي يک دوره زماني کمتر از ٥ سال به منظور ذخيره موقت لوازم پروژه هاي عمراني يا توسعه اي احداث مي گردد و در پايان عمليات پروژه جمع آوري مي گردد. سازه اصلي اين انبارها بايد از جنس غيرقابل احتراق يا با مقاومت بيش از يکساعت در برابر حريق باشد.

انبارهاي داخلی: منظور انبارهايي است كه در داخل بناهاي صنعتي براي تأمين مواد اوليه خط توليد تأسيس شده و يا انبار اوليه محصول باشد.

درجات خطر مواد سوختنی: جهت پيش بيني خطرات مواد و نحوه برخورد هنگام خطر، شامل حريق و مخاطرات شيميايي و حتي بهداشتي، كدهاي بين المللي پيش بيني شده است كه بايد علامت هاي مربوطه بر روي ظروف و بسته بندي هاي مواد درج گردد.

كليه كدها در يك لوزي كه به چهار بخش مطابق شکل زير تقسيم شده است و به آن لوزي خطر گفته مي شود درج مي گردد. در هر قسمت از لوزي خطر به جز قسمت درج خطرات ويژه، درجه خطر بين صفر تا ٤ تعيين مي شود.

فصل دوم: مقررات عمومی

ماده 1- كليه كارگاه ها بايد داراي وسايل و تجهيزات كافي پيشگيري و مبارزه با آتش سوزي متناسب با ارزيابي خطر حريق و نوع آن در محيط كار بوده و در تما م ساعات شبانه روز اشخاص ماهر را كه از آموزشهاي لازم بهره مند و به طريقه صحيح به كارگيري وسايل و تجهيزات مربوطه آشنا باشند در اختيار داشته باشند. کارفرما مكلف است اين تجهيزات و نفرات را تأمين نمايد.

تبصره : در نقاطي كه مراكز آتش نشاني وجود دارد كارگاه ها بايد وسيله ارتباط با مراكز مزبور را در اختيار داشته باشند.

الف- سامانه تأمین آب آتش نشانی:

ماده 2- طراحي سامانه آب آتش نشاني بايد با توجه به خطرات آت شسوزي و متناسب با نوع فعاليت درجه بندي و نوع آتش سوزي و نيازهاي توسعه اي که توسط مشاور ذيصلاح انجام شده باشد صورت پذيرد.

ماده 3- براي خاموش كردن آتش سوزي هاي احتمالي در كارگاه هاي مشمول ماده ٢ بايد سامانه آب مبتني بر آب با فشار و دبي كافي وجود داشته باشد. سامانه خاموش کننده مبتني بر آب بايد به مخزن ذخيره متناسب طبق محاسبات فني يا شبکه مورد اعتماد آب متصل باشد. کارفرما مكلف است اين تجهيزات را تأمين نمايد.

ماده‌ 4- لوله‌هاي‌ اصلي‌ آب‌ آتش‌ نشاني‌ و شلانگاه‌ بايستي‌ پيوسته‌ آماده‌ براي‌ استفاده‌ بوده‌ و به‌ نحوي‌ قرار گرفته‌ و يا محافظت‌ شود كه‌ حركت‌ وسائط‌ نقليه‌ صدمه‌اي‌ به‌ آنها وارد نياورد و در مواردي‌ كه‌ بر حسب‌ ضرورت‌ شلانگاه‌ در عرض‌ جاده‌ يا معبر وسائط‌ نقليه‌ عبور داده‌ مي‌شود بايستي‌ پل هاي‌ مخصوص‌ براي‌ محافظت‌ آنها تهيه‌ و بر روي‌ آنها گذاشته‌ شود تا عبور وسائط‌ نامبرده‌ از روي‌ پل هاي‌ مذكور انجام‌ گرفته‌ و آسيبي‌ به‌ شلنگ ها و در نتيجه‌ اختلالي‌ در كار مبارزه‌ با آتش‌ سوزي‌ وارد نيايد.

ماده‌ 5- براي‌ جلوگيري‌ از يخ‌ زدن‌ آب‌ در لوله‌هاي‌ اصلي‌ و شلنگ ها در زمستان‌ بايد اقدامات‌ احتياطي‌ از قبيل‌ دفن‌ و عايق‌ پيچي‌ لوله‌هاي‌ اصلي‌ و خالي‌ كردن‌ شلنگ ها پس‌ از استعمال‌ و غيره‌ بعمل‌ آيد و در نقاط‌ سردسير كه‌ احتمال‌ انجماد آب‌ در مخازن‌ و لوله‌ها بيشتر است‌ بايستي‌ مخازن‌ آب‌ زيرزميني‌ بوده‌ و از تلمبه‌ استفاده‌ گردد. و شيرهاي‌ آب‌ بايد حداقل‌ در عمق‌ 25 سانتيمتر در حوضچه‌هاي‌ مخصوص‌ قرار داده‌ شود و دريچه‌ سرپوش‌ آنها عايق‌ و آب‌ بندي‌ شده‌ تا آب‌ برف‌ و باران‌ در داخل‌ آنها نفوذ ننمايد.

تبصره‌ -  براي‌ جلوگيري‌ از انجماد آب‌ در شيرهاي‌ آب‌ آتش‌ نشاني‌ شير احتياط‌ آنرا بايد در طي‌ زمستان‌ هفته‌اي‌ يك‌ مرتبه‌ باز و آب‌ موجود را تخليه‌ نمود.

ماده‌ 6- براي‌ اطمينان‌ از حاضر بكار بودن‌ لوله‌هاي‌ اصلي‌ آب‌ آتش‌ نشاني‌ آزمايش‌ ماهيانه‌ آنها جهت‌ تميز شدن‌ از رسوبات‌ و گل‌ لاي‌ ضروري‌ مي‌باشد.

ماده‌ 7- كليه‌ سرقفل‌ها در شلنگ ها و لوله ‌هاي‌ آب‌گيري‌ لوله‌هاي‌ آب‌ آتش‌ نشاني‌ در كارگاه ‌ها بايد حتي‌ المقدور از نوع‌ و اندازه‌ اي‌ كه‌ در مركز آتش‌ نشاني‌ محل‌ بكار مي‌رود انتخاب‌ شود. تا در صورتي‌ كه‌ از مركز مذكور استمداد شود اشكالي‌ پيش‌ نيايد.

ماده‌ 8- شلنگ هايي‌ كه‌ براي‌ اطفاء حريق‌ در محوطه‌ باز كارگاه‌ها بكار برده‌ مي‌شود بايستي‌ حداقل از شلنگ هايي‌ به‌ قطر 5/63 ميليمتر (5/2 اينچ‌) و سر لوله‌هاي‌ به‌ قطر از 19 تا 4/25 ميليمتر با در نظر گرفتن‌ فشار آب‌ انتخاب‌ گردد.

ماده 9-  شلنگ هايي ‌كه‌ در داخل‌ ساختمان‌ براي‌ مبارزه‌ با حريق‌ بكار برده‌ مي‌شود بايستي‌ از نوع‌ شلنگ هايي قرقره‌ اقلاً از 4/25 تا 4/44 ميليمتر و سر لوله‌هاي‌ به‌ قطر از 5/9 تا 7/12 ميليمتر با در نظر گرفتن‌ فشار آب‌ انتخاب‌ گردد.

ماده‌ 10-  شلنگ هاي‌ آتش‌ نشاني‌ را پس‌ از هر مرتبه‌ استعمال‌ بايد كاملاً از آب‌ خالي‌ نمود و شلنگ هاي‌ آستر لاستيكي‌ را بايد اقلاً هرسه‌ ماه‌ يك‌ مرتبه‌ آزمايش‌ نمود.

ب:خاموش کننده هاي دستی و چرخ دار:

ماده 11-  كليه كارگاه ها اعم از اينكه در آنها تجهيزات حفاظتي از نوع سامانه ثابت خودكار يا نيمه خودکار وجود داشته يا نداشته باشد براي حفاظت عليه حريق هاي كوچك اتفاقي بايد به خاموش كننده هاي دستي مناسب با نوع حريق هاي احتمالي کوچک مجهز باشند. کارفرما موظف است به نحو مقتضي اين تجهيزات را تأمين نمايد.

ماده 12-   خاموش كننده هاي دستي و چرخدار را بايد پيوسته در مكاني مناسب و مشخص كه احتمال بروز حريق در آن كمتر و دسترسي به آن آسان تر است نگاهداري نمود و محل نصب يا نگاهداري آنها بايد با علامت مشخصه و رنگ قرمز معلوم گردد تا هنگام لزوم سريعاً قابل شناسايي باشد.

ماده 13-  خاموش كننده هاي دستي بايد محتوي مواد متناسب با ماهيت آتش احتمالي و سرعت گسترش آن در هر محل بوده و در محل هاي مناسب نصب شوند. شرح الزامات آن در فصل چهارم خواهد آمد.

ماده 14-  استفاده از خاموش كننده چرخدار با ماهيت حريق احتمالي و سرعت گسترش آن و داراي گنجايش خاموش كننده متناسب براي مكان هايي با مساحت بيش از يك صد مترمربع علاوه بر خاموش كننده هاي دستي ضروري است.

ماده 15-   ميزان كلي ماده خاموش كننده مورد نياز، تعداد و محل نصب و استقرار خاموش كننده دستي و چرخدار بايد طبق اصول علمي و رعايت مفاد كد NFPA 10 یا کد استاندارد متناسب کشوری باشد.

 ماده 16-  در مواردي كه مواد سوختني شامل مواد كندسوز (با درجه يک از لوزي خطر) از حريق دسته A  باشند.  وسايل قابل حمل مبارزه با آتش بايد به ترتيب اولويت و  حسب نياز شامل لوازم زير باشد:

خاموش كننده هاي آب و گاز، جعبه آتش نشاني شامل شيلنگ هاي قرقره اي با استفاده از شير آب عمومي با فشار کافي يا از مخازن مرتفع آب، سطل آب، سطل شن، پتوي نسوز آتش نشاني.

ماده 17-  در مواقعي كه سردي هوا باعث انجماد آب مي شود بايد تدابير احتياطي براي جلوگيري از يخ زدن آب در شيرها و يخ زدن خاموش كننده هاي آب و گاز به كار برد.

ج: سامانه خاموش کننده ثابت غیر از آب

ماده 18-  كارفرما مکلف است در مواردي كه سامانه عمومي مبتني بر آب براي خاموش نمودن حريقهاي گسترده کافي يا مناسب نباشد، سامانه مناسب مبتني بر كف، گاز CO2، پودر یا HFC را نصب نماید. سامانه هاي مذكور علاوه بر خاموش كننده هاي دستي و چرخدار مي باشد. انتخاب سامانه خاموش كننده ثابت بايد با توجه به نوع حريق احتمالي و چگونگي گسترش آن توسط افراد صاحب صلاحيت طراحي و نصب شود.

د: سامانه کشف و اعلام حریق

ماده 19-  كارفرما مکلف است براي كشف و اعلام به موقع حريق سامانه مناسبي را مطابق آن چه در فصل سوم به صورت مشروح آمده است با رعايت اصول علمي در كليه مكان هايي كه بروز حريق در آنها محتمل است نصب نمايد.

ماده 20-  طراحي و عملكرد كليه سامانه هاي كشف،اعلام و اطفاء ثابت بايد طبق اصول علمي بوده و كارايي كافي در عملكرد را داشته باشند .عملكرد سامانه ها بايد به تأييد مقام صاحب صلاحيت برسد. شرح الزامات اين سامانه ها در فصل پنجم خواهد آمد.

ه: مدیریت ایمنی در برابر آتش سوزي

ماده 21-  كارفرما مکلف است در مجموعه فعاليت كميته حفاظت فني و بهداشت کار تمهيدات مديريتي و نيروي انساني لازم را براي مقابله با آتش سوزي پيش بيني نمايد. در كارگاه هاي فاقد کميته مذكور براي اجراي مفاد اين آئين نامه، متناسب با وسعت محدوده و شدت خطر احتمالي بروز حريق بايد تمهيدات و امکانات لازم فراهم گردد.

ماده 22-  به منظور ارتباط با سازمان هاي ذيربط و كميته هاي حفاظت فني و بهداشت کار، در هر كارگاه براي پيشگيري و مبارزه با حريق بايد تدابير مديريتي(مديريت حريق) ويژه در نظر گرفته و مكتوب گردد و به طور ساليانه اين تدابير بازنگري و صورتجلسات و مستندات آن به اداره بازرسي کار محل ارسال گردد.

ماده 23-  در كارگاه هاي با تعداد نيروي انساني بيش از ١٠٠٠ نفر کارگر لازم است سامانه مديريت ايمني حريق طراحي و اجرا گردد. در اين سامانه پس از ارزيابي هايي كه توسط كارشناسان خبره صلاحيت دار انجام خواهد شد، كليه تمهيدات مديريتي و سخت افزاري مورد نياز بايستي پيش بيني و تأمين گردد.

تبصره: درکارگاه هاي با تعداد نيروي انساني کمتراز ١٠٠٠ نفرکارگر وظايف مديريت ايمني حريق به كميته هاي حفاظت فني و بهداشت كار واگذار ميگردد.

ماده 24-  در سامانه مديريت حريق بايد كارشناسان ذيربط يا شركت هاي ذيصلاح (طبق تدابير و اعلام وزارت تعاون،كار و رفاه اجتماعي)، ارزيابي ريسك و شناسايي محدوده خطر، كانون ها، نوع خطرات موجود در كارگاه با تأكيد بر خطر بروز حريق را انجام و نتايج بررسي ها را به طور مكتوب پس از ارزيابي در كميته حفاظت فني و بهداشت کار نگهداري گردد و نسخه اي از آن به اداره بازرسي کار محل ارسال گردد و تدابير پيشگيرانه وحفاظتي با توجه به نوع و اندازه خطرات شناسايي شده اتخاذ گردد.

ماده 25-  سامانه مديريت حريق كارگاه بايد داراي خط مشي و راهبرد خاص خود بوده و برنامه هايي اجرايي آن بايد در پايان سال توسط مديريت کارگاه بازنگري و در صورت نياز، اصلاح و يا ارتقاء يابد. نوع تدابير حفاظتي اتخاذ شده بايد مطابق با نوع و اندازه خطرات شناسايي شده باشد.

و : نیروهاي آتش نشانی مستقر در کارگاه

ماده 26-  سازماندهي، كارآموزي، تأمين و تجهيز وسايل حفاظت فردي آتش نشانان بايد توسط كارفرما مهيا گردد.

تبصره: الزامات اين بخش براي گروه نجات اماکن خاص مانند فرودگاهها، يا عمليات اطفاء حريق در جنگل نيازمند تمهيدات اختصاصي تر است.

و -1:  سازمان دهی و آموزش

ماده 27-  كارفرما بايد يك بيانيه يا خط مشي مكتوب را تهيه و نگهداري نمايد كه وجود گروه آتش نشاني، ساختار سازماني، نوع، مقدار و دفعات كارآموزي اعضاء و گروه آتش نشاني، تعداد احتمالي اعضاي گروه آتش نشاني و عملكردي كه گروه آتش نشان در محل انجام مي دهند دربرميگيرد. بيانيه سازماني مربوط به اين موارد بايد همواره در دسترس باشد.

ماده 28-  كارفرما بايد اطمينان حاصل كند كه كارگران مسئول اطفاء حريق كه در اين خصوص داراي توانايي جسمي و روحي در انجام وظايفشان در حين شرايط اضطراري كه به آنها محول مي شود را دارند. كارفرما نبايد به كارگراني كه داراي بيماري هاي مثل بيماري قلبي عروقي، ريوي، صرع و بيماري ها و معلوليت هاي محدودکننده دارند، اجازه شركت در فعاليت هاي اضطراري و اطفاء حريق را بدهد.

ماده 29-  رئيس آتش نشاني و مربي كارآموزي بايد دوره كارآموزي و آموزش جامع تري نسبت به دوره هاي مرتبط به اعضاي معمولي گروه آتش نشاني بگذرانند.

ماده30-  كارفرما بايد مطمئن شود كارآموزي و آموزش به صورت كافي و متناسب اجرا مي شود. اعضاي گروه آتش نشاني كه اطفاء حريق در قسمت هاي داخلي ساختمان ها را انجام مي دهند بايد هر سه ماه يكبار دوره هاي آموزشي و تمريني را طي نمايند و علاوه بر اين افراد، تمام اعضاي تیم های آتش نشاني بايد حداقل ساليانه آموزش تکميلي و تمريني متناسب ببينند. مدت و ترتيب اين آموز شها مطابق آيين نامه آموزش كارگران، كارفرمايان و كارآموزان خواهد بود.

ماده 31- كيفيت كارآموزي و برنامه آموزشي اعضاي گروه آتش نشاني بايد متناسب با نياز محل باشد (شبيه دوره هاي مربوط به گروه صنايع نفت، گاز و پتروشيمي كه خطرات خاصي دارند).

ماده 32- كارفرما بايد اعضاي گروه آتش نشاني را در ارتباط با خطرات ويژه نظير ذخيره و استفاده از گازها و مايعات قابل اشتعال، مواد شيميايي سمي، منابع راديو اكتيو، موادي كه با آب واكنش مي دهند كه امكان تماس آنها حين حريق يا ديگر شرايط اضطراري وجود دارد مطلع نمايد اعضاي گروه آتش نشاني بايد از هر گونه تغييري كه در مورد خطرات ويژه رخ مي دهد مطلع شوند.

ماده 33-  كارفرما بايد دستورالعمل هاي كتبي در خصوص انجام كار در شرايط ويژه را در برنامه كارآموزي و آموزشي لحاظ نموده و همچنين بايد از اثربخشي آموزش ها اطمينان حاصل نمايد اين فرآيند بايد به تمرينات دوره اي و ارتقاء مداوم آنها ختم شود.

و  - 2 نگهداري تجهیزات اطفاء حریق :

ماده 34- كارفرما بايد حداقل يك بار درسال نسبت به بازرسي فني و نگهداري از وسايل اطفاء حريق اقدام كند تا از شرايط عمليات ايمن تجهيزات مطمئن گردد. خاموش كننده هاي آتش نشاني قابل حمل و ماسك ها بايد حداقل هر ماه بازرسي دوره اي شوند و وسايل اطفاء حريق كه معيوب يا قابل استفاده نيستند را از فرآيند خارج و جايگزين نمايند.

و  - 3  پوشش هاي محافظ آتش نشانی:

ماده 35-  الزامات اين مبحث مربوط به نيروهايي است كه شغل ايشان عمليات اطفاء حريق در قسمتهاي داخلي ساختمان است. اين شرايط قابل استناد به كارگراني كه از خاموش كننده هاي دستي آتش نشاني استفاده مي كنند يا از سامانه هاي شيلنگ آب براي كنترل يا اطفاء حريق در مرحله ابتدايي استفاده مي كنند نيست. هر چند تمام کساني که براي اين کار آموزش ديده اند ملزم به انجام عمليات اطفاء مي باشند نيز بايد لباس محافظ مناسب در اختيار داشته باشند.

ماده 36-  كارفرما مكلف است پوشش هاي محافظتي آتش نشاني تهيه و در اختيار اعضاء گروه عمليات آتش نشان قرار دهد و مطمئن شود اعضاي گروه عمليات آتش نشاني در زمان اطفاء حريق اين لباسها و وسايل را استفاده نمايد.

ماده 37-  پوشش هاي محافظتي آتش نشاني بايد قسمت سر و صورت، بدن، دست و پا را به خوبي محافظت نمايد.

محافظ پا:

ماده 38-  محافظت پاها در مقابل حريق بايد با استفاده از وسايل زير صورت گيرد:

الف: پوتين هاي ساق بلند كه پاها را حفاظت نمايد.

ب: كفش هاي محافظ يا پوتي نهايي كه همراه با شلوار محافظ پوشيده م يشود.

ماده 39- كفش هاي محافظ بايد به فاصله ٥ اينچ (12.7 سانتیمتر) بالاتر از کف  پاشنه پا در برابر آب و مواد شيميايي مقاوم بوده و بايد داراي زيره مقاوم در برابر سرخوردگي و نفوذ اجسام تيزو برنده باشد.

تبصره: براي عمليات درمحل هايي که حفاظت بيش از ٥ اينچ (12.7 سانتیمتر) مورد نياز باشد استفاده از چکم ههاي متناسب با نوع حريق الزامي است.

حفاظت از بدن:

ماده 40-  حفاظت از بدن بايد با استفاده از كت و شلوار ضدحريق متناسب با عمليات آتش نشاني باشد.

حفاظت از دست:

ماده 41-  دستکش ايمني آتش نشاني بمنظور حفاظت از دست و بازو بايد مقاوم در مقابل صدمات ناشي از حريق بوده و در برابر پارگي، سوراخ شدن، نفوذ حرارت و رطوبت مقاوم بوده و بايد مطابق استاندارد معتبر ملي يا بين المللي باشد.

ماده 42-  حفاظت از دست در مقابل حريق بايد شامل دستكش هاي محافظ آتش نشاني باشد كه در برابر بريدگي، سوراخ شدن و نفوذ گرما و شعله مقاومت داشته و مطابق با استاندارد معتبر ملي يا بين المللي تهيه و تحويل شوند.

ماده 43-  مواد خارجي دستكش هاي مقابله با حريق بايد در برابر شعله مقاوم بوده و مورد آزمايش قرار گيرد و گواهينامه آزمايشات مطابق مرجع صاحب صلاحيت داشته باشد.

ماده 44-  در صورتي كه طراحي كت ضدحريق به شكلي باشد كه قسمت مچ دست را حفاظت نكند دستك شهاي محافظ ضدحريق بايد داراي مچ بند به طول حداقل ٤ اينچ (10.16 سانتیمتر) براي محافظت از قسمت مچ بند در زمانيكه بازو به سمت بالا و خارج از بدن باز مي شود باشد.

حفاظت از سر، چشم و صورت:

ماده 45-  حفاظت از سر در مقابل حريق بايد شامل كلاه ايمني به همراه بند چانه كه از نظر عملكرد ساختار و شرايط آزمايش بر اساس معيارهاي عملكرد استانداردهاي معتبر است باشد.

ماده 46-  وسايل محافظ چشم و صورت در مقابل حريق بايد بوسيله اعضاي گروه آتش نشاني حين اجراي عمليات در حاليكه خطرات اجسام در حال سقوط يا متحرك در هوا كه منجر به جراحت مي شود وجود دارد مورد استفاده قرار گيرد وسايل محافظ چشم و صورت كه به عنوان لوازم فرعي وسايل محافظ سر (حفاظهاي سر) تهيه مي شود وقتي مجاز به استفاده هستند كه الزامات استاندارد معتبر ملي يا بين المللي را برآورده نمايند.

ماده 47-  ماسك صورت، كلاه ايمني يا نقاب تنفسي در مقابل حريق بايد الزامات استاندارد معتبر ملي يا بين المللي را برآورده نمايند.

محافظت از دستگاه تنفسی:

ماده 48-  وسايل حفاظت تنفسي که شامل ماسک تصفي هکننده هوا يا ماسک و مخزن هوارسان مي باشد، بايد تحت شرايط خاص نگهداري شده و در دوره زماني سه ماهه تحت بازرسي و پايش قرار گرفته و صحت عملكرد آن در تمام مراحل تأييد شود.

ماده 49-  كارفرما بايد مطمئن شود ماسكهاي تنفسي براي اعضاء گروه آتش نشاني تهيه و توسط آنها مورد استفاده قرار مي گيرد.

ماده 50-  كارفرما مكلف است وسايل تنفسي داراي كپسول هوا با ماسك كامل يا به شكل كلاه ايمني يا نقاب براي اعضاي گروه آتش نشاني كه در قسمت داخلي ساختمان يا محيط سربسته در جايي كه مواد سمي حاصل از احتراق يا كمبود اكسيژن دارد را تهيه و اطمينان حاصل نمايدکه توسط آنها مورداستفاده قرارميگيرد.

ماده 51-  وسايل تنفسي داراي كپسول، ممكن است همراه با وسيله تنفسي مشترك يا يك سوپاپ قطع كننده سريع باشد اگر در آن از لوازم فرعي استفاده شود نبايد سبب خسارت به وسيله يا در جريان هوا ايجاد محدوديت كند يا مانع كاركرد معمولي آن شود. تجهيزات تنفسي داراي هواي فشرده ممكن است با سيلندرهاي تأييد شده از ديگر وسايل تنفسي با هواي فشرده كه داراي ظرفيت و سرعت فشار مشابه هستند مورد استفاده قرار گيرد تمام سيلندرهاي هواي فشرده مورد استفاده با تجهيزات تنفسي بايد مطابق با استاندارد معتبر ملي يا بين المللي باشند.

ماده 52-  وسايل تنفسي هوارسان به غير از وسايل تنفسي حين نجات كه فقط براي مواقع نجات در شرايط اضطراري استفاده مي شود بايد حداقل ٣٠ دقيقه تنفس راحت فرد (يا تنفس مشترک با مصدوم) را تأمين نمايند.

ماده 53-  وسايل تنفسي بايد داراي يك نشانگر باشد تا در زماني كه باقيمانده سرويس دهي آن به ٢٥  ٢٠ درصد كل زمان سرويس دهي برسد به صورت خودکار اعلام خطر صوتي نمايد.

ماده 54-  كارفرما بايد مطمئن شود كه وسايل تنفسي سفارشي يا خريداري شده براي استفاده توسط اعضاء گروه آتش نشاني در اجراي عمليات اطفاء حريق در قسمت هاي داخلي ساختمان از نوع فشار مثبت باشد.

تبصره: استفاده از وسايل تنفسي در جايي كه مي توان نوع فشار مورد نظر را به فشار مثبت تبديل نمود بلا مانع است. در هرحال چنين وسايلي بايد در حالت فشار مثبت در زمان اجراي عمليات اطفاء حريق در قسمتهاي داخلي ساختمان باشند.

فصل سوم: ایمنی ساختمان هاي کارگاهی در مقابل آتش سوزي

الف  الزامات عمومی:

ماده 55-  كارفرما براي تأمين و توسعه برنامه حفاظت ساختمان ها در برابر آتش مسئول مي باشد و بايد به منظور پيشگيري از بروز حريق تمهيدات لازم در طراحي و اجراي ساختمان را مطابق مقررات اين آئین نامه، ساير آيين نامه هاي مرتبط مصوب شوراي عالي حفاظت فني و مقررات ملي ساختمان برآورده نمايد به طوري که همه ساختمان ها و عمليات احداث و تعميرات و كارهاي مربوط به تخريب از ايمني کافي برخوردار گردد.

ماده 56-  دسترسي به تجهيزات مبارزه با آتش بايد در تمام اوقات فراهم باشد. همه تجهيزات مبارزه با آتش كه بوسيله كارفرما تهيه مي گردد بايد در نقاطي كه بيشتر در معرض ديد بوده نصب شده باشد تا به آساني بتوان به آنها دسترسي پيدا نمود.

ماده 57-  كارفرما بايد با توجه به شرايط محيط كار حداقل يك گروه مجهز و آموزش ديده مبارزه با حريق را براي كارگاه خود فراهم و آنها را در كارگاه مستقر و مديريت نمايد تا از ايمني لازم براي حفظ جان افراد، ساختمان ها و تأسيسات اطمينان حاصل گردد.

ب-  ذخایر آب:

ماده 58-  حجم ذخاير آب، محل استقرار و جنس مصالح آن بايد طبق اصول مهندسي و متناسب با نياز محدوده مورد برداشت باشد. ذخاير آب بايد با توجه به شرايط برداشت و فشار لازم در شبكه به صورت آماده به کار بوده و با در نظر گرفتن خطاي سيستم طراحي شود. اين سامانه با هر تغيير در شبكه نياز به بازنگري در طراحي داشته و تغييرات لازم بايد اعمال شود.

ماده 59-  در تمام ساختمان هايي كه لوله هاي آب آتش نشاني مورد نياز است يا جايي كه لوله هاي آب آتش نشاني موجود در ساختمان تغيير داده شده باشند لوله ها بايد طوري نگهداري و مراقبت شوند تا براي حفاظت عليه آتش آماده كار باشند. اين لوله ها بايد به لوله اصلي آب آتش نشاني كه در بيرون ساختمان هستند متصل باشد. در هر طبقه بايستي حداقل يك خروجي لوله آتش نشاني با قطر يك و نيم اينچ وجود داشته باشد. در اين سامانه فشار آب بايد در دورترين نقطه برداشت از ٥٠ پوند بر اينچ مربع كمتر نباشد.

ماده 60-  به محض تأسيس انبار و نگهداري مواد قابل احتراق، بايد يك مخزن ذخيره آب فوري وآني با حجم، استمرار و فشار كافي با عملكرد مناسب جهت مبارزه با آتش، در دسترس باشد.

ماده 61-  در تمام محوطه هاي كارگاهي لوله هاي اصلي زير زميني آب بايد در محل فراهم شده باشد. تجهيزات اين شبكه بايد به طور كامل نصب شده و براي استفاده سريع از آن فراهم و در دسترس باشد و در مقابل صدمات و يخ زدگي محافظت گردد.

ماده 62-  ملحقات لوله آتش نشاني بايد با تجهيزات آتش نشاني محل سازگار باشد يا تبدیل های لازم براي برداشت راحت پيش بيني شده باشد.

ج  - خاموش کننده دستی حریق:

ماده 63-  در همه ساختمان ها و طبقات داخلي آنها بايد خاموش كننده دستي حريق متناسب با حريق و با ماده خاموش كننده مؤثر پيش بيني و نصب شود. فاصله از هر نقطه حفاظت شده تا نزديكترين خاموش كننده نبايد بيش از ٣٠ متر باشد.

ماده 64-  در هنگام خارج نمودن خاموش کننده از محل براي شارژ، بايد خاموش کننده جايگزين مناسب در محل وجود داشته باشد.

ماده 65-  تعداد حداقل يک خاموش كننده بايد در هر طبقه اي موجود باشد در ساختمان هاي چند طبقه حداقل بايد يك خاموش كننده اضافه بر طبقات در راه پله ها نصب گردد.

ماده 66-  خاموش كننده ها و مخازن موقت آبي كه براي اين منظور در محل تعبيه شده اند بايد از يخ زدن محافظت شوند.

ماده 67-  يك خاموش كننده آتش با فشار تخليه بيش از ٥ اتمسفر بايد به طور فوق العاده براي مكا نهايي كه بيش از ٣٠ ليتر مايعات قابل احتراق و اشتعال يا ٢٠ كيلو گرم از گاز قابل اشتعال وجود دارد در فاصله ١٥ متري آن مكان نصب گردد.

ماده 68-  استفاده از خاموش كننده هاي حاوي بخارات سمي يا توليدکننده بخارات و گازهاي سمي ممنوع است.

د - سامانه خاموش کننده ثابت و شبکه اي:

ماده 69-  در تمامي ساختمان ها و محدوده هايي كه لزوم نصب تأسيسات خاموش كننده شبكه اي ثابت معلوم شده باشد. لازم است در محل هاي مورد نياز افشانه هاي آماده به كار نصب شده باشند.

ماده 70-  ماده خاموش کننده سامانه ثابت بايد با ماهيت آتش احتمالي تطابق داشته باشد.

ماده 71-  سامانه خاموش كننده شبكه اي ثابت بايد در دوره هاي زماني معين و حداكثر 3 ماهه مورد بازديد و بازرسي قرار گيرند تا از قابليت آنها اطمينان حاصل شود.

ماده 72-  اگر نصب تأسيسات و امكانات شامل نصب افشانه هاي محافظتي باشد بايد از وضعيت ساختمان و سازه پيروي كند و به سرعت بعد از تكميل شدن هر طبقه يا هر محدوده براي استفاده آماده گردد.

ماده 73-  در طول تعمير ساختمان تمام افشانه هاي خودكار موجود بايد مجدداً ابقاء و تا زمان معقولي آماده كار باشند. عملكرد سوپاپ هاي كنترل افشانه بايد فقط توسط اشخاص صلاحيت دار تأييد شود.

ماده 74-  تغيير و تعديل در سامانه هاي ثابت و شبکه اي براي اخذ مجوز براي تغييرات يا بازسازيهاي اضافي بايد سريعاً انجام شود به نحوي كه محافظتهاي خودكاري تا جايي كه امكان دارد سريعاً براي سرويس دهي و كار به فرآيند محافظتي برگردد. سوپاپ هاي كنترلي افشانه ها بايد در زمان تعطيلي كار بازرسي شوند تا معلوم شود كه سامانه ها آماده كار هستند.

هـ -  سامانه کشف و اعلام حریق:

ماده 75-  در تمامي ساختما نها و محدوده هاي سربسته و كانون هاي خطر آتش روباز بايد سامانه مناسب كشف حريق نصب شده باشد. تعداد و فواصل كاشف هاي حريق بايد تابع اصولي باشد كه در فصل چهارم خواهد آمد.

ماده 76-  سامانه اعلام حريق بايد به يك مركز تصميم گيرنده متصل باشد تا امكان مداخله براي كنترل و مهار آتش وجود داشته باشد.

ماده 77-  وسايل و سامانه اعلام حريق مانند تلفن، آژير، بلندگو، زنگ و چراغ چشمك زن بايد در مح لهاي مناسب نصب شده باشند تا بوسيله آن افراد حاضر در ساختمان از بروز آتش اطلاع يابند و محل را تخليه نمايند. سامانه اعلام حريق بايد به نزديك ترين ايستگاه آتش نشاني مرتبط باشد تا آن را از وجود شرايط اضطراري مطلع نمايد.

ماده 78-  كد اعلام و دستورالعمل نحوه گزارش دهي اعلام حريق بايد بصورت مداوم بر روي تلفنها و محل هاي ورود خروج كارگران نصب گردد.

ماده 79-  گروهي از كاركنان بايد براي مشاركت در تخليه افراد و اطلاع رساني به موقع و مداخله در مهار آتش آموزش ديده باشند. به طوري كه در هر محدوده آتش حداقل يك نفر آموزش ديده وجود داشته باشد. تمرينات عملي براي کليه سطوح عملياتي در دوره هاي سه ماه بايد تکرار گردد.

و - جداکننده هاي آتش:

ماده 80-  در كليه ساختمان ها خصوصاً ساختمان هاي طبقاتي، ديوار ههاي آتش، درهاي ضدآتش و راه پله هاي خروج اضطراري بايد پيش بيني و احداث شده باشد. درهاي آتش بايد به طور خود بسته شو و امكان باز شدن آن ها در مسير تخليه افراد به راحتي امكا نپذير باشد.

ماده 81-  وسايل جداكننده هاي آتش بايد در ساختمان هايي كه تحت تعميرات، تغييرات و بازسازي مي باشند ابقاء شوند مگر اينكه شرايط عمليات ساختماني ايجاب كند كه مجري آنها را جابجا نمايند. در اين صورت اخذ مجوز ايمني از كارفرما ضروري است

ماده 82-  بمنظور تخليه سريع كارگران و افراد ديگر به نقاط امن در مواقع بروز آتش سوزي و شرايط اضطراري ديگر، كارفرما مكلف است نسبت به پيش بيني راه هاي خروج اضطراري در كارگاه مطابق مبحث سوم مقررات ملي ساختمان (حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق) را بعمل آورد.

ماده 83-  منابع و تجهيزات الكتريكي و روشنايي مناسب براي زمان اضطراري بايد براي راه هاي خروج اضطراري پيش بيني شوند. متوسط شدت روشنايي معابر خروج اضطراري نبايد از ٥٠ لوکس کمتر باشد.

ز-  ساختمان هاي موقت:

ماده 84-  در ساختمان هاي موقت بايد تجهيزات ايمني مورد نياز و راه هاي مناسبي براي فرار وجود داشته باشد.

ماده 85-  ساختمان هاي موقت هنگامي كه در داخل ديگر ساختمان ها يا بنا ساخته مي شود بايد از جنس غيرقابل احتراق بوده و داراي مقاومت سازه اي بيش از يک ساعت در مقابل حريق باشد.

ماده 86-  ساختمان هاي موقتي كه براي نگهداري مايعات قابل اشتعال و احتراق، گازهاي قابل اشتعال، قابل انفجار يا ساير مواد خطرناك مشابه مورد استفاده قرار مي گيرد بايد در فاصله هاي بيش از ٣ متري از ساختمان هاي اصلي قرار گيرند.

ح - انبارهاي موقت:

ماده 87-  در محل انبارهاي موقت بايد کليه تجهيزات ايمني براي پيشگيري و مهار آتش توسط كارفرما تأمين گردد.

ماده 88-  مواد قابل احتراق بايستي با در نظر گرفتن ثبات آن در تلنبار شدن به صورت توده اي بر روي هم قرار گيرد و ارتفاع آن بيش از ٦ متر نباشد.

ماده 89-  راهروهاي عبوري بين اطراف توده هاي انبار شده مواد قابل احتراق بايد حداقل ٣ متر عرض داشته باشد و عاري از هر گونه ضايعات و ساير مواد باشد اين راهروها بايد طوري نسبت به هم قرار گيرند كه يك واحد چيدمان و دسترسي شبكه اي با ابعاد كلي ٢٥ متر تا ٥٠ متر ايجاد شود.

ماده 90-  تمام سايت انبار بايد عاري از تجمع هر گونه مواد قابل احتراق غيرضروري باشد مواد زائد بايد از محل برچيده شوند و يك دستورالعمل منظم براي تميز كردن محوطه تهيه گردد.

ماده 91-  هنگامي كه در محلي خطر آتش سوزي زيرزميني ناشي از جامدات، مايعات قابل اشتعال وجود دارد، آن قطعه زمين نبايد براي انبار مواد قابل احتراق و اشتعال استفاده شود.

ماده 92-  نگهداري مواد در انبارهاي موقت بايد حتي الامكان به صورت جامد چيده و انبار شود و هيچ ماده قابل احتراقي نبايد در بيرون از ابنيه اصلي در فاصله كمتر از 3 متر انبار شود.

ماده 93-  تجهيزات خاموش كننده قابل حمل، متناسب با نوع آتش احتمالي بايد در محل محوطه انبار موجود و به راحتي قابل دسترسي باشد. خاموش كننده هاي آتش نبايد در فاصله بيش از ٣٠ متري از هم نصب شده باشند.

ط -   انبار داخلی:

ماده 94-  انبار داخلي نبايد در مسير راه هاي خروجي بوده و مانع تخليه افراد شود.

ماده 95-  در انبار داخلي همه مواد بايد با در نظر گرفتن خصوصيات آتش گيري آن ها جانمايي و نگهداري شوند.

ماده 96-  مواد ناسازگار مانند روغن و اكسيژن كه ممكن است خطر آتش سوزي همزمان ايجاد كنند بايد با استفاده از موانع خاص كه در برابر آتش سوزي حداقل يك ساعت تحمل داشته باشد از يكديگر جدا شوند. مواد بايد طوري انبار شود كه انتشار آتش به قسمتهاي مجاور به حداقل برسد و اين اجازه را بدهد كه به آساني عمل اطفاء صورت گيرد.

ماده 97-  مواد انبار شده بايد هميشه به گونه اي نگهداري شود كه فضاي راهروي بين توده ها با پهناي وسايل نقليه بصورت ايمن مطابقت داشته باشد تا در زمان اطفاء حريق اختلال ايجاد ننمايند.

ماده 98-  در محل انبارهاي داخلي بايد کليه تجهيزات اعلام و اطفاء حريق مناسب براي پيشگيري و مهار آتش پيش بيني شود.

ماده 99-  در محدوده هايي كه سامانه اطفاء ثابت نصب شده باشد حد فاصل ايمن به اندازه حداقل يك متر بايد از بالاترين قسمت مواد انبار شده تا سر حساس افشانه وجود داشته باشد.

ماده 100-  فاصله ايمن از اطراف لامپ ها و چراغ ها تا مواد انبار شده بايد رعايت گردد تا از احتراق و اشتعال مواد جلوگيري شود. اين فاصله در هر حال از يک متر براي متر براي چراغ هاي صنعتی و 0.5 متر برای چراغ های  فلورسنت کمتر نيست.

ماده 101-  يك حد فاصل ايمن به اندازه يك متر بايد اطراف راه هاي خروجي از درهاي فرار از آتش حفظ شود.ضمنا" مواد انبار شده نبايد در فاصله كمتر از يك متري از درهاي بازشونده آتش چيده شوند.

ي - ایمنی انبارها با تأکید بر مواد سریع الاشتعال یا انفجاري:

ماده 102-  مواد قابل انفجار تجاري را بايد بر طبق مقررات ايمني خاصي كه به تصويب مقام صلاحيت دار رسيده است انبار و نگاهداري نمود. دستور العمل نگاهداري اين مواد بر اساس آيين نامه حفاظتي مواد خطرناك و مواد قابل اشتعال و انفجار خواهدبود. کارفرما بايد سامانه کشف، اعلام و اطفاي حريق به طور متناسب براي اين محل ها تأمين و نصب نمايد.

ماده 103-  نگاهداري و ذخيره مايعات قابل اشتعال با نقطه شعله زني كمتر از ٢١ درجه سانتيگراد در محل كار بايد به ١٨ ليتر آن هم فقط در ظروف مخصوص سربسته محدود كرد و دور از منابع جرقه و حرارت قرار داد.

ماده 104-  مايعات قابل اشتعال كه در ظرو ف سربسته نگاهداري مي شوند بايد به مقدار محدودي كه از طرف مقام صلاحيت دار تعيين مي شود در انباري كه از نقطه نظر ساختمان در مقابل حريق مقاومت داشته و بالاي سطح زمين قرار گرفته و به وسيله ديوارها و در و پنجره هاي ضد حريق خودكار از ساير قسم تهاي ساختمان مجزا مي شود نگاهداري كرد.

ماده 105-  در قسمت مدخل انبارهاي حاوي مواد سريع الاشتعال يا منفجره نبايد در و پنجره و هر گونه شيشه شفاف به كار رود و در صورت لزوم بايد از شيشه مات و مسلح استفاده شود.

ماده 106-  نگاهداري و ذخيره مقادير زياد مايعات قابل اشتعال (بيش از يک هزار ليتر) فقط در مخازن مجزا و يا مخازن مخصوص روزميني كه به فواصلي بيش از سه برابر ارتفاع مخزن يا با استفاده از ديوار برشي مناسب يا زير زمين قرار گرفته (مخازن زير زميني داراي اولويت است) و به فاصله دست کم ٥ متري از ابنيه ديگري كه از طرف مقام صلاحيت دار تعيين مي شود مجاز خواهد بود.

ماده 107-  براي جابجايي مايعات و گازهاي مايع شده مصرفي قابل اشتعال (درجه ٢ يا بالاتر در لوزي حريق) به قسمت هاي مختلف كارخانه كه استفاده مداوم دارند بايد از خط لوله ايمن استفاده شود.

ماده 108-  در انبارهاي حاوي مايعات و مواد سريع الاشتعال و انفجاري و در محل تخليه و بارگيري آنها بايد از تجهيزات الكتريكي و چراغ های ضدجرقه و ضد شعله استفاده شود.

ماده 109-  انبار بايد به تهويه طبيعي و در صور ت لزوم به تهويه مصنوعي ضد انفجار مجهز باشد.

ماده 110-  بايد تدابير مؤثري اتخاذ شود كه از چكه و نشت اين قبيل مايعات قابل اشتعال و نفوذ به قسمت هاي زيرين ساختمان و داخل آبروها و مجاري آب جلوگيري شود و ريخت و پاش اتفاقي آنها به ميزاني محدود گردد كه متضمن هيچگونه خطري نباشد و همچنين از امكان ايجاد هر نوع مخلوط قابل اشتعال و انفجار بخار و هوا مخصوصاً در حي نانتقال مايعات مورد بحث ممانعت شود.

ماده 111-  استعمال دخانيات ، روشن كردن و همراه داشتن كبريت ، فندك و هر گونه اشياء مولد شعله يا جرقه بايد در كليه نقاطي كه در آنها مواد قابل احتراق ، مواد سريع الاشتعال يا مواد قابل انفجار نگاهداري و يا به كار برده مي شود ممنوع است.

ماده 112-  مقادير زياد ( بيش از ٥٠٠ هزار ليتر يا معادل آن) مواد بسته بندي شده با قابليت اشتعال بالا را بايد در انبارهاي مجزا يا در اتاق هاي مقاوم در مقابل حريق يا اتاق هايي كه از ديوارهاي برشي يا فلزي مقاوم در برابر حريق ساخته شده و با درهاي فلزي مجهز گرديد ه نگاهداري شوند

ماده 113-  چنانچه مواد مورد اشاره در ماده ١١٥ مقدارشان كم باشد مي توان آنها را در صندوق هاي فلزي سرپوش دار با فاصله ايمن در انبارها نگاهدار يكرد.

ماده 114-  در محل ورود و داخل ابنيه كارخانجات و مؤسساتي كه يك يا چند نوع از مواد مشروحه در ماده هاي ١١٢ و ١١٣ وجود دارد بايد نوع آن مواد را روي تابلوي مخصوص در داخل و محل درب ورودي آن با خط درشت الصاق نمود و ضمناً وجود چنين موادي را بايد به مركز آتش نشاني محل كه ممكن است در صورت بروز آتش سوزي از آن استمداد شود اطلا ع داد.

ك - ایمنی ماشین آلات و تأسیسات در مقابل آتش سوزي:

ماده 115-  كارفرما مكلف است در انتخاب و نصب ماشين آلات به ايمني آن ها در برابر آتش سوزي توجه نمايد و از تجهيزاتي استفاده شود كه حداقل خطر بروز حريق را داشته باشند.

ماده 116-  كليه كساني كه با ماشين آلات برقي يا حرارتي سروكار دارند بايد آموزش هاي لازم را براي پيشگيري و اطفاء حريق بگذرانند.

ماده 117-  كليه دستگاه هايي كه در آنها امكان بروز حريق وجود دارد بايد داراي شناسنامه فني بوده و برگه نگهداري و تعميرات نيز بر روي آنها نصب گردد.

ماده 118-  حداكثر فاصله دسترسي به خاموش كننده دستي براي ماشين آلاتي كه در آنها قابليت بروز حريق وجود دارد ٣٠ متر است. براي دستگاه هاي پرخطر بايد بطور مجزا خاموش كننده دستي در كنار دستگاه نصب گردد.

ماده 119-  سيستم اتصال زمين و امكان قطع برق در دستگاه هايي كه در آنها احتمال بروز حريق وجود دارد بايد پيش بيني و نصب گردد.

ماده 120-  بر روي هر دستگاه بايد علائم و برچسب هاي مشخصي نصب شود كه در آن نوع آتش و خاموش كننده مناسب ذكر شده باشد.

فصل چهارم: الزامات سامانه کشف واعلام آتش سوزی

الف: سامانه کشف و اعلام آتش:

ماده 121-  كليه كارگاه ها كه فعاليت آنها امكان مخاطرات شديد يا نسبتاً مهم آتش سوزي دارد بايد مجهز به وسايل كشف و اعلام حريق باشند. اين وسايل بايد متعدد بوده و اعلام خطر در هر قسمت از ساختمان كارگاه كه به صدا درآيد براي كليه اشخاصي كه در ساختمان هستند به طور وضوح قابل استماع يا تشخيص باشد.

ماده 122-  وسائل اعلام خطر حريق برحسب اهميت ممكن است دستي، نيمه خودکار يا خودكار يا ترکيبي از آنها باشند. کارفرما مکلف است براي اين کار متناسب با شرايط از افراد يا شرکت هاي صاحب صلاحيت استفاده نمايد.

ماده 123-  در هر محدوده احتمالي حريق، خصوصاً روي كانون هاي خطر بايد به تعداد كافي كاشف حريق متناسب با ماهيت آن نصب گردد. سيگنال اين كاشف ها بايد به مركز اعلام و كنترل حريق ارسال گردد. در موردي كه گسترش حريق داراي سرعت بالايي است سيگنال فوق بايد به طور همزمان به هشداردهنده هاي محيطي نيز ارسال گردد. مراکز تکرارکننده اعلام حريق نيز بايد داراي قابليت آزمايش به طور سمعي و بصري باشند.

ماده 124-  مركز اعلام و كنترل حريق مي تواند وابسته به افراد يا به طور خودكار عمل كند. در هر حال اين مركز بايد بتواند علاوه بر خبردهي به موقع و مؤثر به كاركنان براي تخليه محل، تيم يا مركز امداد يا سامانه خودكار مهار آتش را نيز فعال نمايد. سامانه كنترل و اعلام خودكار حريق بايد گواهي مطابقت با استانداردهاي معتبر نظير NFPA12E ، BS5439 يا استاندارد ملي متناظر را داشته باشند. در تابلوي کنترل بايد  محدوده هايي كه كاشف ها عمل نموده اند به طور واضح نشان داده شوند. در اين سامانه هر نوع نقص يا خطا بايد بر روي تابلو نشان داده شود و علاوه بر آن هشدار صوتي نيز براي مسئول مربوطه ارسال گردد.

ماده 125-  در مركز خودكار اعلام حريق لازم است كليه ناحيه هاي حريق بر روي تابلوي مربوطه داراي نشانگر بوده و هنگام رسيدن پيام الكتريكي از كاشف هاي هر ناحيه، در صورت لزوم آژير صوتي نيز به صدا در آيد. هنگام عادي بودن وضعيت، چراغ هر محدوده با رنگ سبز، هنگام حريق چراغ قرمز و در صورت نقص سامانه، چراغ زرد مربوط به هر ناحيه روشن گردد. در صورتي كه علائم نوري نشانگرها چشمك زن باشد، بايد دوره هاي روشن وخاموش شدن آن كمتر از 0.25 ثانیه نباشد. لازم است منبع تغذيه الكتريكي  مناسب كه بتواند همواره سامانه را در حال كار نگه دارد، پيش بيني شود و علاوه بر برق . شهر منبع اضطراري ( UPS ) مي تواند چنين هدفي را تأمين نمايد

ماده 126-  تمامي سامانه هاي كشف، اعلام و اطفاء حريق بايد داراي منبع تغذيه پشتيبان الكتريكي باشند. اين منبع بايد يكصد ساعت كار سامانه را پشتيباني نمايد.

ماده 127-  ارتفاع قرارگيري كاشف در نوع حرارتي حداكثر براي گروه يك (مواد سوختني با خطرات كم) ٩متر، گروه دو (مواد سوختني با خطرات متوسط).  ٧متر و گروه ٣ (مواد سوختني با خطرات بالا) حداکثر ٦ متر و در نوع كاشف دودي حداكثر ١٠ متر مي باشد.

لازم است كاشف توسط علائم نوري چشمك زن يا علائم صوتي متناوب، لااقل هر 15 ثانيه به مدت نيم ثانيه آماده به كار بودن سامانه را اعلام نمايد. كليه کاشف ها بايد تابع يكي از استانداردهاي BS-5839 يا استاندارد ملي ايران به شماره ٣٧٠٦ باشد.

ماده 128-  در هر ناحيه از منطق هبندي حريق بايد حداقل دو كاشف وجود داشته باشد. حداكثر محدوده قابل قبول براي كاشف هاي دودي ٥٠ مترمربع به ازاي هر کاشف و حرارتي ٣٧ مترمربع به ازاي هر کاشف در فضاي بسته می باشد .

ماده 129-  چيدمان کاشف هاي حريق براي هر طبقه بايد مجزا و منظم باشد به طوري كه در هنگام عمل كل محدوده مورد نظر را پوشش دهد.

ماده 130-  کاشف هاي گازياب و نشت ياب که براي جلوگيري از انفجار و اشتعال يا براي محافظت افراد در برابر مسموميت موادشيميائي مورد نياز تشخيص داده مي شوند بايد علاوه بر شبکه عمومي کشف و اعلام حريق و به طور موضعي در محل هاي مربوطه نصب گردند و طوري به مرکز کنترل حريق متصل باشند که پيام آنها با شبکه کشف و اعلام حريق اشتباه نشود.

ماده 131-  پيام هاي اعلام حريق بايد براي شاغلين، گروه عملياتي يا مراكز امدادي اطفاء حريق متناسب با گيرنده برحسب مورد شنيداري، ديداري، پيام مخابراتي و الكترونيكي يا تركيبي ازآنها باشد.

ماده 132-  وسايل اعلام خطر حريق بايد از نقطه نظر بلندي و نوع آهنگ صدا نسبت به كليه وسايل صوتي ديگر کاملاً متمايز بوده و به هيچ وجه براي مقاصد ديگري غير از اعلام خطر حريق و يا احضار افراد براي تمرين هاي مبارزه با حريق مورد استفاده قرار نگيرد.

ماده 133-  در هر محدوده بايد حداقل ٢ دستگاه وسيله اعلام حريق وجود داشته باشد تا در صورت خرابي حداقل يكي از آنها عمل نمايد.

ماده 134-  تراز فشار صوت توليدشده توسط مولد خبركننده بايدحداقل ٥ دسي بل از صداي محيط بيشتر باشد. درصورتي كه تراز فشار صوت محيط فوق العاده بالا باشد بايد مولد صوتي در خارج ازكارگاه نيز نصب گردد. بالا بودن تراز فشار صوت مولد هميشه مطلوب نيست، د رصورت امكان از تعداد بيشتر و تراز صداي پايين تر استفاده شود. در اماكن آرام نبايد تراز فشار صوت مولد از ٦٥ دسي بل بيشتر باشد. پيام صوتي مي تواند زنگ، آژير و امثال آن باشد و لازم است كه صوت بصورت متناوب و شناخته شده براي افراد پخش گردد تا با صداي ساير منابع مانند تلفن يا آژير شروع و خاتمه كار اشتباه نگردد.

ماده 135-  در سامانه اعلام حريق بايد وسيله اي(کلید Silence) برای قطع کردن  اعلام حريق پيش بيني شود به طوري كه براي دفعات بعد آماده استفاده گردد.

ماده 136-  در صورت نبودن افراد در اطراف محل مورد نظر بايد از هشداردهنده صوتي استفاده شود به طوري که صداي آن تا فاصله 1.5 كيلومتري شنيده شود. در اماكن   باز به ازاي هر ٢٠٠٠ مترمربع يك هشداردهنده صوتي لازم است. پيام صوتي بايد حداقل 30 و حداكثر ١٠٠ ثانيه تداوم داشته باشد و ترتيب روشن و خاموش بودن آن ٥ تا ٨ ثانيه روشن و ٣ تا ٥ ثانيه خاموش باشد. ارتفاع قرارگيري زنگ اعلام خطر بايد حداقل ٢ متر باشد.

ماده 137-  در ارتفاع بيش از ١٠ متر بايد از كاشف هاي دودي طيفي خطي استفاده شود.

ماده 138-  براي مكان هايي كه افراد داراي اختلالات شنوايي، اشتغال يا تردد دارند لازم است از پيام هاي نوري يا ديداري متناسب نيز استفاده شود. پيام ديداري مي تواند چراغ گردان يا چراغهاي چشمك زن و يا حروف دار باشد و در محلي نصب گردد كه در معرض ديد اكثريت افراد باشد.

ماده 139-  هنگامي كه علائم الكتريكي جهت راه اندازي سامانه هاي اطفاء حريق ارسال مي گردد، لازم است ابتدا به افراد براي تخليه محل فرصت كافي داده شود.

ماده 140-  در صورتي كه پيام حريق براي تيم هاي عملياتي اطفاء ارسال مي گردد، بايد روي تابلو يا نقشه در كوتاه ترين زمان ممكن موقعيت حريق نشان داده شود. امکانات لازم بايد براي ارتباط سريع و مطمئن با نزديک ترين مراکز آتش نشاني و امدادي نيز در مرکز کنترل پيش بيني شده باشد.

ماده 141-  در هر محدوده بايد علائم و تابلوهاي راهنماي مناسب براي هدايت و تخليه افرادپيش بيني شده باشد. همچنين سامانه روشنايي اضطراري با شدت روشنايي محيطي حداقل ٥٠ لوكس تأمين گردد.

ماده 142-  استفاده از يك سامانه رايانه اي براي مركز اعلام و كنترل حريق در صورتي كه استفاده انحصاري براي اين امر داشته باشد و كليه خصوصيات مورد نظر در مواد قبلي را داشته باشد بلامانع است. در اين سامانه هر نوع نقص يا خطا بايد در مدت كمتر از 5 دقيقه به اطلاع مسئول مربوطه رسانده شود.

ماده 143-  براي انجام بازرسي و تعميرات يا تغيير در برنامه نرم افزاري سامانه لازم است محدوده صلاحيت افراد معلوم باشد. هر بار از كار انداختن سامانه بايد به منزله وصل مجدد براي عمل بعدي باشد، لذا صلاحيت دسترسي افراد براي از كار انداختن سامانه بايد قبلاً تعريف گردد.

ماده 144-  براي اطمينان از صحت عملكرد سامانه لازم است بطور مداوم بر اساس توصيه سازنده يا استاندارد مربوطه آزمون لازم بعمل آيد. بازرسي و آزمون بايد بصورت روزانه براي مشاهده عملكرد عادي و پيگيري رفع نواقص، هفتگي براي آزمون قطع كردن مدار آژير و يا مدار الكترونيكي كاشف ها و پيگيري رفع نواقص، آزمون فصلي كه علاوه بر موارد قبلي مسير خطوط الكتريكي و مركز اعلام حريق نيز مورد بازرسي قرار گيرد.

ماده 145-  در آزمون ساليانه كليه قسمت هاي مكانيكي، الكتريكي و الكترونيكي بايد مورد بازديد و آزمون قرار گيرند. همچنين به طور مرحله اي كليه كاشف ها بطور جداگانه از محل نصب برداشته، نظافت و در آزمايشگاه مورد آزمون قرار گيرند.

ماده 146-  انجام هر دوره از آزمون هاي بازرسي نبايد مانع از انجام ديگري باشد. و لازم است آزمون ها توسط افراد مختلف و داراي صلاحيت متناسب با آزمون انجام گردد.

ماده 147-  در هر طبقه از ساختمان كارگاه بايد تعداد كليد اعلام خطر حريق دستي وجود داشته باشد و اين وسايل را بايد در محلي قرار داد كه براي رسيدن به آنها طي مسافت بيش از ٣٠ متر ضروري نباشد. کليدهاي اعلام دستي حريق بايد حداقل در ارتفاع1.2 متری نصب شوند.

ماده 148-  کليدهاي اعلام خطر دستي سامانه اعلام حريق بايد به وسيله رنگ قرمز كه در محل نصب آنها به كار رفته كاملاً مشخص باشند و به سهولت در دسترس بوده و در مسير طبيعي فرار از آتش قرار داشته باشد.

ماده 149-  کارفرما مکلف است در هر کارگاه يک خط تلفن اضطراري يا بي سيم براي خبردهي هنگام بحران يا خطر آتش سوزي نصب نمايد.

ماده 150-  کارفرما بايد در خصوص سطوح مختلف کارکنان و مسئولين در کارگاه شرح وظايف خاصي تهيه نمايد تا وظايف هر يک به هنگام بروز خطر آتش سوزي مشخص باشد.

ماده 151-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد کليه وسايل، اجزاء ، ترکيبات و ملحقات آن که بر اساس مقررات اين آئین نامه طراحي و نصب شد هاند از نظر فني و کيفيت مورد تائيد استاندارد معتبر بين المللي يا ملي مي باشند.

ماده 152-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد کليه اجزاء سامانه موضوع اين فصل بعد از هر گونه آزمون يا استفاده اي براي استفاده مجدد به حالت آماده به كار باشد.

فصل پنجم: خاموش کننده هاي دستی وچرخدار

ماده 153-  براي خاموش کردن آتش با توجه به درجه و ماهيت حريق و نوع خطر آن بايد از خاموش کننده هاي مناسب مربوط به همان طبقه استفاده نمود.

ماده 154-  برروي کليه خاموش کننده هاي آتش بايد يک دستورالعمل خوانا و روان که نحوه استفاده از آن را بيان ميکند، نصب شده و در معرض ديد باشد.

ماده 155-  محل استقرار خاموش کننده بايد با توجه به شرايط جوي و محيطي انتخاب شود.

ماده 156-  در مکانهايي که از خاموش کننده هاي چرخ دار استفاده ميشود، بايد امکان حرکت خاموش کننده مذکور در محل مورد نظر نيز بررسي شود.

ماده 157-  در صورتي که خاموش کننده چرخدار درون ساختمان نگهداري ميشود، درهاي خروجي بايد به گونه اي باشد که امکان حمل خاموش کننده به راحتي و با سرعت وجود داشته باشد.

ماده 158-  کارفرما مکلف است براي کليه پرسنل شاغل، دوره های آموزشي کار با خاموش کننده هاي دستي را از طريق مراجع ذيصلاح برگزار نمايد.

ماده 159-  در صورت استفاده از خاموش کننده هاي دي اکسيدکربن در فضاهاي بسته بايد ميزان کاهش غلظت اکسيژن و مشكلات تنفسي ناشي از آن مورد توجه قرار گيرد.

ماده 160-  براي خاموش کردن آتش ناشي از برق يا در مواقعي که تجهيزات الکتريکي در معرض آتش قرار دارند، فقط بايد از خاموش کننده هاي نوع دي اكسيد كربن استفاده شود.

ماده 161-  از خاموش کننده هاي پودر خشک شيميايي نبايد در محل هايي که اکسيد کننده هاي قوي وجود دارند، استفاده نمود.

ماده 162-  خاموش کننده ها بايد توسط افراد داراي پروانه صلاحيت، از مراجع ذيصلاح كشور حداقل سالي يک بار سرويس، كنترل و شارژ گردند.

ماده 163-  خاموش کننده ها بايد در محل هايي قرار داده شوند که به وضوح در معرض ديد بوده، در مواقع آتش سوزي به آساني و به سرعت قابل دسترسي باشند و از قرارگرفتن هرگونه وسايل و تجهيزات در مقابل آنها جداً خودداري شود.

ماده 164-  جعبه  هايي که خاموش کننده ها در آنها نگهداري ميشوند، هرگز نبايد قفل شوند.

ماده 165-  خاموش کننده هاي قابل حمل دستي (غير از انواع چرخدار) بايد به گونه اي ايمن در مکان مناسب آويزان و يا در جعبه هاي مخصوص قرار گيرند.

ماده 166-  خاموش کننده هاي دستي نوع آبي بايد در دماي بين ٤٩ و ٤ درجه سانتي گراد و ساير خاموش كننده هاي دستي بايد در دماي بين ٤٩ + و ٤٠  درجه سانتيگراد نگهداري و استفاده شوند.

ماده 167-  خاموش کننده بايد داراي يک کارت مخصوص سرويس و نگهداري از جانب مقام صاحب صلاحيت ذيربط باشد.

ماده 168-  سازندگان و توزيع  کنندگان خاموش کننده هاي دستي آتش مکلفند دستورالعمل راهنماي استفاده از خاموش کننده ها را با جزئيات کامل بر روي خاموش کننده ها نصب نمايند.

تبصره: منظور از جزئيات کامل مشخصات فني، سال ساخت، وزن دستگاه، نوع خاموش کننده و نحوه کارکرد به زبان فارسي، نام، شماره تلفن و آدرس پستي سازنده يا توزيع کننده می باشد.

ماده 169-  کليه انبارهاي موجود در محيط کار بايد به خاموشکنندههاي دستي مناسب تجهيز شوند.

ماده 170-  براي خاموش کردن آتش هاي ناشي از مقدار قابل ملاحظه اي مايعات قابل اشتعال با مساحت بيش از  0.93 مترمربع نبايد تنها به خاموش کننده هاي دستي اکتفا نمود.

تبصره: تشخيص مقدار قابل ملاحظه مورد نظر اين ماده به عهده فرد صاحب صلاحيت است.

ماده 171-  فواصل خاموش کننده ها در هر محدوده نبايد از ٣٠ متر بيشتر باشد. فاصله هر نقطه حفاظت شده تا نزديكترين خاموش كننده نبايد بيش از ٣٠ متر باشد، اين فاصله براي حريق دسته B نبايد از ١٥ متر بيشتر باشد.

ماده 172-  در آتش هاي طبقه D (فلزات قابل اشتعال) ، فاصله خاموش کننده تا  کانون خطر نبايد از ٢٣ متر تجاوز کند.

ماده 173-  حداکثر فاصله بين خاموش کننده و کانون خطر نوع F نباید از 9 متر  تجاوز کند.

ماده 174-  خاموش کننده هاي يکبار مصرف نبايد مورد آزمون هيدرواستاتيک قرار گيرد  و استفاده از آنها بيش از ١٢ سال از تاريخ توليد ممنوع است.

ماده 175-  نتايج تست و شارژ خاموش کننده بايد با ذکر سال و ماه و مرجع تست و شارژکننده، بر روي آن مشخص شود.

ماده 176-  خاموش کننده هاي قابل شارژ بايد پس از هر بار مصرف، و نيز در زمان تست ساليانه مجدداً شارژ شوند.

ماده 177-  نوع خاموش کننده يا مواد داخل آن را نبايد تغيير داد.

ماده 178-  پس از هر بار شارژ خاموش کننده بايد تست نشتي انجام شود.

ماده 179-  ماده تشکيل دهنده خاموش کننده نوع کف FFFP (Film Forming Flouro Protein) و AFFF (Aquoes Film Forming Foam ) باید  حداقل هر ٣ سال يکبار تعويض شود.

ماده 180-  ماده درون خاموش کننده نوع AFFF جامد باید حداقل هر 5 سال  يکبار تعويض شود.

ماده 181-  در هنگام شارژ براي استفاده مجدد از ماده شيميايي خشک باقيمانده بايد آزمون هاي لازم انجام گيرد.

ماده 182-  در خاموش کننده  هاي غيرآبي بايد قبل از شارژ مجدد، تمامي رطوبت آن گرفته شود.

ماده 183-  در خاموش کننده هاي دياکسيدکربن، ميزان شارژ ماده خاموش كننده بايد به گونه اي باشد كه فاز بخار آن به هنگام تخليه کمتر از 99.5 درصد دي اکسيدکربن نباشد.

ماده 184-  در خاموش کننده هاي دي اکسيدکربن، در فاز مايع آن، ميزان آب موجود نباید بیش از 0.01 درصد وزنی باشد.

ماده 185-  هنگام شارژ خاموش کننده حاوي ماده شيميايي تر نبايد ماده باقيمانده مجدداً استفاده گردد.

ماده 186-  فشار انجام تست بر روي بدنه خاموشکننده بايد توسط سازنده معين و مشخص گردد.

ماده 187-  هنگام تست بايد به مدت زمان لازم براي تحت فشاربودن بدنه خاموش کننده کاملاً توجه شود.

مقررات اختصاصي خاموش کننده هاي دستي و چرخدار

الف - خاموشکننده آب و گاز:

ماده 188-  آب مورد استفاده در سيلندرها بايد کاملاً تميز باشد.

ماده 189-  وجود يک نمايشگر فشار(مانومتر) استاندارد بر روي سيلندر خاموش کننده آب و گاز ضروري است.

ماده 190-  زمان تخليه آب داخل سيلندر خاموشکننده آب و گاز بايد بين ١٠ تا 60 ثانيه باشد.

ماده 191-  ميزان پرتاب آب داخل سيلندر خاموش کننده آب و گاز بايد بين 9.2 تا 12.2 متر باشد.

ماده 192-  خاموش کننده هاي آب تحت فشار نبايد در محيطي با درجه حرارت کمتر از ٤ درجه سانتيگراد نصب شوند.

ب - خاموش کننده هاي پودري:

ماده 193-  تخليه خاموش کننده هاي پودري دستي بايد بين ٨ تا ٢٥ ثانيه انجام شود.

ماده 194-  تخليه خاموش کننده هاي پودري چرخدار بايد حداکثر در زمان ١٠٥ ثانيه انجام شود.

ماده 195-  طول پرتاب ماده خاموش کننده هاي براي خاموش کننده هاي دستي بايد بين 1.5 تا 6.1 متر باشد.

ماده 196-  طول پرتاب ماده خاموش کننده براي خاموش کننده هاي چرخدار بايد حداکثر 13.7 باشد.

پ - خاموش کننده دي اکسیدکربن:

ماده 197-  تخليه گاز دي اکسيدکربن از داخل خاموش کننده بايد بين ٨ تا ٣٠ ثانيه انجام شود.

ماده 198-  طول پرتاب گاز دي اکسيدکربن بايد بين ١ تا 2.4 متر باشد.

ماده 199-  درمورد خاموش کننده هاي دي اکسيدکربن با وزن ٦ کيلوگرم به بالا بايد از شيپورک هاي بلند استفاده گردد.

ت - خاموشکننده حاوي کف:

ماده 200-  طول پرتاب کف در خاموش کننده حاوي کف دستي نبايد از ٧متر تجاوز کند.

ماده 201-  تخليه کف در خاموش کننده دستي بايد بين ٦٠ تا ١٢٠ ثانيه انجام شود.

ماده 202-  در هنگام شارژ خاموش کننده دستي نوع مايع کف بايد ٧٥ درصد حجمي سيلندر خاموش کننده، مايع کف باشد.

ماده 203-  حداکثر طول پرتاب کف در خاموش کننده هاي چرخدار بايد ١٥ متر و زمان تخليه آن سه دقيقه باشد.

 بازرسي ظاهري خاموش کننده هاي دستي آتش

ماده 204-  به منظور دسترسي سريع به خاموش کننده ها ، هرگز نبايد مانعي در مقابل آنها قرار داشته باشد.

ماده 205-  کنترل برچسب اطلاعات و کارت خاموش کننده ها و ثبت نتايج متناسب با شرايط محيطي در فواصل زماني معين توسط فرد آموزش ديده و يا صاحب صلاحيت الزامي است.

 سرويس و نگهداري خاموش کننده هاي دستي آتش

ماده 206-  کليه خاموش کننده هاي دستي آتش، به منظور آماده به کار بودن بايد در محيط هاي کار طبق يک برنامه زمانبندي مناسب تحت بازبيني و سرويس لازم قرار گيرند.

الف - سرویس و نگهداري خاموش کننده هاي گاز دي اکسیدکربن:

ماده 207-  داشتن ميلاب يا لوله خروج مواد از داخل خاموش کننده الزامي است.

ماده 208-  به منظور جلوگيري از خطر ترکيدگي شيلنگ خاموشکننده Co2  به علت سرماي ناشي از خروج گاز، لازم است از شيلنگ هاي فشار قوي سيم دارمناسب که توسط پرس هيدروليکي مقاوم شده باشد استفاده شود.

تست هیدرو استاتیک:

ماده 209-  تمامي خاموش کننده هاي دستي آتش، بايد در فواصل متناوب و برحسب نوع خا موش کننده طبق جدول شماره ٢ زيرتحت آزمون هيدرواستاتيک قرارگيرند.

ماده 210-  انجام تست هيدرواستاتيک سيلندرهاي خاموش کننده بايد توسط افراد داراي پروانه صلاحيت از مراجع ذيصلاح صورت پذيرد.

ماده 211-  در تست هيدرواستاتيک پس از آزمونهاي چشمي و داخلي، بايد ازآب يا سيالات غير فشرده ديگر استفاده و گواهي لازم صادر شود.

ماده 212-  استفاده از هوا يا ساير گازها جهت انجام آزمون هيدرواستاتيک ممنوع است.

ماده 213-  در خصوص کليه خاموش کننده هاي دستي و چرخدار مستعمل در صورت وجود هر يک از موارد زير، تست هيدرواستاتيک نبايد انجام گيرد و خاموش کننده مذکور اعلام و معدوم شده و مدارک لازم و مستند به صاحب خاموش کننده « از رده خارج » بايد تحويل گردد.

الف ) وجود علايم تعميرات بر روي جوشها و نقاط اتصال سيلندر

ب ) خوردگي، شکستگي، ساييدگي و لهشدگي رزوههاي سيلندر

پ)  وجود علايم خوردگي که باعث ايجاد آسيب در بدنه شده باشد.

ت ) سوختگي خاموشکننده در آتش

ث ) سيلندرهاي فولاد زنگ نزن که حاوي پودر نوع کلريد کلسيم بودهاند.

ج)  بدنه هاي برنجي يا مسي با اتصال لحيمي

چ ) وجود فرورفتگي آشکار بر روي بدنه يا درزهاي جوش

ح ) وجود خوردگي، بريدگي، له شدگي و ضرب ديدگي موضعي يا سراسري به نحوي که بيش از ١٠ درصد ضخامت ديواره سيلندر را از بين برده باشد.

خ ) اگر سيلندر براي کاري غير از خاموش کردن آتش مورد استفاده قرار گرفته باشد.

د ) متر اگر در جايي که جوشکاري شده، عمق يک شيار باقيمانده از 0.6 سانتيمتر  تجاوز کند.

ماده 214-  هرگاه سيلندري از آزمون هيدرواستاتيک پذيرفته نشود، بايد «از رده خارج» و معدوم گردد.

ماده 215-  خاموش کننده هاي داراي پوسته آلومينيومي که در معرض دماي بالاتر از ١٧٧ درجه سانتيگراد قرارگرفته اند، بايد « از رده خارج »  اعلام شده و هرگز مورد تست هيدرواستاتيک قرار نگيرند.

ماده 216-  سيلندرهاي نيتروژن، آرگون، دي اکسيد کربن، و بالن هاي مورد استفاده براي ذخيره گازهاي خنثي بايد هر ٥ سال يک بار مورد تست هيدرواستاتيک قرار گيرند.

ماده 217-  بر روي شيلنگ خاموش کننده و تجهيزات متصل به آن نيز بايد تست هيدرواستاتيک انجام گيرد.

ماده 218-  پس از گذراندن تست هيدرواستاتيک، تاريخ و زمان آزمون بايد بر روي سيلندر حک شده و گواهي تست صادر شود.

ماده 219-  اطلاعات انجام تست مجدد شامل فشار تست و تاريخ انجام تست بايد بر روي قسمت بالاي سيلندرهاي Co2 حک شود و در مورد خاموش کننده هاي پودر و  گاز بايد با استفاده از برچسب هاي مقاوم مشخص گردد.

ماده 220-  شيلنگ خاموش کننده و اتصالات مربوط به آن نيز بايد از نوع فشار قوي و مناسب انتخاب شده و نيز به طور متناوب توسط فرد آموزش ديده و يا دارنده پروانه صلاحيت مورد آزمون هاي لازم قرار گيرند.

الزامات سامانه اطفاء حریق دستی، قابل حمل و نیمه متحرك

الف: امکانات مربوط به خاموش کننده هاي دستی:

ماده 221-  كارفرما مکلف است براساس نتايج ارزيابي ريسک حريق در تمام محدوده هاي کارگاه ها اعم از سربسته و روباز، امکانات خاموش نمودن حریق های کوچک را تهيه و نصب نموده باشد.

ماده 222-  خاموش كننده هاي دستي قابل حمل بايد در مکان هاي ويژه اي نصب و جانمايي گردند که محل آن به خوبي براي كارگران شناخته شده و قابل دسترسي باشد.

ماده 223-  كارفرما بايد اطمينان حاصل كند كه خاموش كننده هاي دستي هميشه آماده به کار بوده و دسترسي به آنها آسان باشد. بازديدهاي دوره اي و شارژ خاموش کننده هاي دستي آتش بايد توسط افراد صاحب صلاحيت انجام گردد.

ماده 224-  لازم است بر روي کليه خاموش کننده هاي دستي برچسب راهنماي کاربران و موارد استفاده آن حک يا به صورت دائمي نصب شده باشد. همچنين لازم است برچسب گواهي آزمون هاي دوره اي و مدت اعتبارآن نيز الصاق شده باشد. مدت اين دوره بيش ازيک سال نخواهد بود.

ماده 225 - تعداد، کيفيت و وزن هريک از خاموش کننده هاي دستي بايد تابع محاسبات مربوط به وسعت يا حجم محدوده احتمالي حريق، بار حريق و سرعت گسترش آن و با رعايت الزامات NFPA10 و ماهيت حريق و اهميت مکان باشد.

ماده 226-  در هر محدوده يا هر طبقه از بنا حداقل بايد يک دستگاه خاموش کننده دستي نصب شده باشد در هرحال نبايد فاصله بين دو خاموش کننده از ٣٠ متر بيشتر باشد و دسترسي فرد به خاموش کننده نبايد از ١٥ متر بيشتر باشد.

ماده 227-  کليه خاموش کننده ها بايد تابع استاندارد ساخت و عملکرد مطلوب بوده و استفاده از آنها به سادگي ميسر باشد.

ماده 228-  ماده خاموش کننده نبايد سميت داشته باشد يا در اثر استفاده در محل ترکيبات سمي توليد نمايد.

ماده 229-  در مکان هايي که از سامانه هاي جعبه آتش نشاني مجهز به آب يا ايستگاه هاي شيلنگي متصل به سامانه افشانه متحرک استفاده م يشود، اين سامانه به جاي خاموش کننده نوع A خواهد بود. ولي در صورتي که احتمال بروز ساير دسته هاي حريق باشد، الزماً بايد  خاموش کننده هاي مناسب پيش بيني و نصب شده باشند.

ماده 230-  در صورتي که در هر محل بيش از يک نوع آتش محتمل باشد بايد خاموش کننده به تعداد کافي از هر نوع مرتبط موجود باشد.

ماده 231-  کارفرما مکلف است مطابق آيين نامه آموزش ايمني کارفرمايان کارگران و کارآموزان و دستورالعمل اجرايي آن، آموزش هاي (نظري و عملي) لازم در خصوص نحوه استفاده از خاموش کننده هاي دستي را به همه کارکنان (خصوصاً در بدو استخدام) داده باشد.

ماده 232-  خاموش کننده هاي دستي بايد در ارتفاع حداقل ١٥ و حداکثر ١٢٠ سانتيمتر نصب گرديده و به راحتي بتوان از آن ها استفاده نمود.

ب: خاموش کننده هاي چرخ دار قابل حمل:

ماده 233-  براي محدوده هاي با مساحت بيش ازيکصد متر مربع، لازم است علاوه بر خاموش کنندهاي دستي حداقل يك دستگاه خاموش كننده با ظرفيت حداقل ٢٠ ليتر خاموش كننده مايع يا ٢٥ كيلوگرم خاموش كننده پودر بعنوان پشتيبان موجود باشد.

ماده 234-  محل استقرار خاموش كننده چرخدار بايد در مناسب ترين نقطه دسترسي نيروهاي امدادي باشد. نزديك درهاي ورود و خروج يا در مسيرهاي خروج اضطراري از جمله نقاط توصيه شده مي باشد.

ماده 235-  براي كارگاه هاي با وسعت بيش از يك هزار مترمربع به ازاي هر پانصد مترمربع بايد يك دستگاه خاموش كننده چرخدار موجود باشد.

ماده 236-  كليه الزامات فني خاموش كننده هاي دستي و ببازرسی های  مربوطه در مورد خاموش كننده هاي چرخدار نيز بايد رعايت گردد.

ج: بازرسی و آزمون خاموش کننده هاي دستی:

ماده 237-  كارفرما بايد اطمينان حاصل كند هنگامي كه كپسول هاي اطفاء حريق را براي انجام سرويس مثل شارژ مجدد از محل كار خارج میکنند خاموش کننده هاي جايگزين هم اندازه و مشابه اي براي آن محل تأمين شده باشد.

ماده 238-  جهت اطمينان از عملکرد خاموش کننده ها بايد بازديد هاي دوره اي براي بازرسي و آزمون آنها انجام گردد. آزمون هفتگي شامل بازديد اجزاي مکانيکي و سالم بودن آنها، آزمون سه ماه براي عملکرد واقعي ٥ درصد از خاموش کننده ها بصورت تصادفي و آزمون ساليانه شامل باز نمودن و تخليه کامل سيلندرها و بازديد کامل تجهيزات و ملحقات مي باشد.

ماده 239-  هر زماني كه شواهدي از خوردگي يا آسيب فيزيكي بر روي خاموش كننده هاي قابل حمل مشاهده شد آنها بايد مورد آزمون هيدرواستاتيكي قرار گيرند.

ماده 240-  دوره آزمايش هيدرواستاتيكي خاموش كننده هاي دستي حاوي دي اكسيدكربن يا نيتروژن، کف مکانيکي، آب و گاز و خاموش کننده هاي پودري حداکثر ٥ سال تعيين مي گردد. اين مدت براي مکان هاي با رطوبت نسبي بالاتر از ٨٠ درصد سه سال مي باشد.

ماده 241-  خاموش كننده هاي پودر شيميايي تحت فشار كه نياز به آزمونهاي هيدروليكي تأييد شده ١٢ ساله دارند،چنانچه خالي باشند بايد هر ٦ سال يكبار مطابق دستورالعمل به آنها رسيدگي شود. هنگامي كه شارژ مجدد و يا آزمايش هيدرواستاتيك انجام مي شود الزام ٦ ساله از همان تاريخ آغاز مي شود

تبصره  خاموش كننده هاي پودر شيميايي كه داراي مخازن غيرقابل پركردن مجدد (يکبار مصرف) مي باشند از اين موضوع مستثني هستند.

ماده 242-  سيلندر و ملحقات کليه خاموش کننده هاي دستي بايد در هر دوره ٥ ساله مورد آزمون هيدرو استاتيکي معادل ١٥٠ درصد فشار عملکردي آنها قرار گيرند. آزمون بايد شامل شيلنگ و نازل مربوطه نيز باشد. سيلندرهايي که زنگ زده اند يا شکاف برداشته اند يا ضرب ههاي منتهي به تغيير شکل ديده اند بايد از رده خارج شوند.

د: خاموش کننده هاي نیمه متحرك

ماده 243-  خاموش كننده هاي نيمه متحرك بايد به شبكه تحت فشار آب، گاز يا پودر با استفاده از شيلنگ و سرافشانه مخصوص و با رعايت اصول ايمني مربوطه وصل گردد.

ماده 244-  خاموش كننده هاي نيمه متحرك بايد در داخل يك جعبه آتش نشاني ايمن نصب گردند و بطور واضح در معرض ديد باشند.

ماده 245-  حداكثر فاصله بين دو خاموش كننده نيمه متحرك بر اساس ويژگي محيط و رعايت اصول علمي تعيين مي گردد. درهرحال طول شيلنگ آن ها نبايد از ١٥ متر کمتر و از 30 متر بیشتر باشد. اط شیلنگ های برداشت آب با قطر 1 تا 1.5 اینچ با سرلوله قابل تنظیم مجاز می باشد.

ماده 246-  به عنوان تأسيسات زير بنايي در كارگاه هايي كه حريق آنها شامل دسته A مي باشد لازم است به فواصل حداكثر هر ٤٠ متر يك جعبه آتش نشاني نصب گردد.

ماده 247-  فشار آب در شاخه منتهي به جعبه آتش نشاني نبايد از ٥٠ پوند بر اينچ مربع و قطر لوله از 1.5 اینچ کمتر باشد.

ماده 248-  استفاده از سامانه نيمه متحرك با ماده خاموش كننده حاوي پودر يا گاز فقط با رعايت ملاحظات فني و با فواصل كوتاه (حداکثر تا ٢٠ متر) برداشت از شبكه مجاز مي باشد .

فصل ششم: سامانه هاي اطفاء حریق ثابت مبتنی بر آب، آب و کف، ترکیبات هالوژنه - راهبري و نگهداري ، گاز Co2

ماده 249-  كليه كارگاه ها كه فعاليت آنها امكان مخاطرات وسيع يا مهم آتش سوزي دارد بايد مجهز به سامانه هاي ثابت اطفاء حريق باشند. کارفرما مکلف است براي اين کار از افراد يا شرکت هاي صاحب صلاحيت استفاده نمايد.

الف: سامانه ثابت مبتنی بر آب

الزامات تأمین آب براي برداشت و اطفاء شبکه اي:

ماده 250-  براي خاموش نمودن حريق هاي احتمالي در كارگاه هاي مشمول ماده ٢ اين آيين نامه بايد آب با حجم و فشار كافي تأمين گردد و در صورت عدم وجود ارتباط با شبکه مطمئن لوله كشي شهر از لحاظ تأمين آب ، بايد با نظر مقام صلاحيت دار و پيش بيني حداكثر وسعت آتش سوزي در كارگاه به تأمين و ذخيره آب كافي اقدام شود.

ماده 251-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که شبکه تأمين کننده و مخزن اصلي قادر به فراهم کردن جريان آب براي پشتيباني اطفاء حريق حداقل به مدت ٦٠ دقيقه براي بناي با خطر متوسط و ١٠٠ دقيقه براي بناي با خطر بالا باشد. يک مخزن آب يدکي نيز براي مواقعي که مخزن ذخيره آب خودکار از سرويس خارج مي شود نيز بايد موجود باشد كه حداقل ٢٠ دقيقه سامانه را پشتيباني نمايد.

ماده 252-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که مخازن آب آتش نشاني درتمام لحظات به غير از زمان تعمير پر و آماده بكار نگه داشته شوند. بديهي است در هنگام تعميرات مخزن يدكي بايد فعال باشد.

ماده 253-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که لوله کشي سامانه هاي محيطي مورد آزمايش هيدرواستاتيک قرار گرفته باشد.

ماده 254-  حداقل فشار آب در شبكه اصلي بايد ٨٠ پوند بر اينچ مربع و در شبكه فرعي منتهي به شير برداشت محوطه اي ٥٠ پوند بر اينچ مربع باشد. در صورت استفاده از مخازن هوايي فشار در مبداء از ٢٠٠ پوند بر اينچ مربع كمتر نباشد.

ماده 255-  محدوديت سرعت براي كنترل افت فشار و جلوگيري از شكستن لوله ها در اثر ضربه قوچ  لازم است. حداكثر سرعت براي لوله هاي با قطركوچكتر از ٥٠٠ ميلي متر در حالت معمولي ٢ متربرثانيه و در شبكه آتش نشاني 2.5 متربرثانيه و حداكثر ٣ متر بر ثانيه است. در لوله هاي با قطري برابر و يا بزرگتر از ٥٠٠ ميلي متر حداكثر سرعت بايد 1.5  متر بر ثانيه باشد.  حداقل سرعت در شبکه نیز باید 0.3 متر بر ثانیه باشد. هرچه قطر  لوله ها كمتر باشد سرعت و افت فشار بيشترخواهد شد. بهتر است سرعت در شبكه حدود 3  متر بر ثانيه (حدود ١٠ فوت بر ثانيه) باشد.

ماده 256-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که شيرآلات لوله هاي اصلي که به منابع خودکار آب متصل مي باشند در تمام اوقات به جز زمان تعمير کاملاً باز نگه داشته مي شوند.

ماده 257-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد کليه لوله هاي آب در برابر ي خزدگي و خوردگي سطوح خارجي محافظت شده اند.

ماده 258-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که نحوه استقرار لوله هاي عمودي به گونه اي مي باشد که آنها در برابر آسيب هاي مکانيکي مصون باشند. هر گونه آسيب به لوله هاي ايستاده بايد سريعاً تعمير گردد.

ماده 259-  شبكه آب آتش نشاني بايد از ساير شبكه هاي آب مصرفي جدا و بر اساس اصول علمي طراحي و نصب صورت گرفته باشد. قطر لوله ها در شبكه بر اساس دبي عبوري آب و سرعت تعيين مي گردد درهرحال در شبكه آبرساني قطر آن ها نبايد كمتر از 1.5  اينچ باشد.

ماده 260-  در تمام محوطه عمومي كارگاه كه محوطه فعال محسوب مي شود بايد شيرهاي برداشت ايستاده، دريچه دار يا ديواري در شبكه اصلي براي آبگيري مخازن متحرك يا برداشت توسط شيلنگ، نصب شده باشد به طوري كه از هر نقطه مورد نياز در محوطه امكان برداشت آب فراهم شده باشد. اين شيرها بايد در مقابل صدمات و يخ زدگي محافظت گردند و هر شش ماه يكبار برداشت آزمايشي از آنها به منظور تأييد عملكرد انجام گردد.

ماده 261-  در مواردي که از قرقره ها يا کابينت ها براي نگهداري شيلنگ ها استفاده مي گردد کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که طراحي آنها به گونه اي مي باشد که استفاده از شيرها، شيلنگ ها و ديگر تجهيزات در زمان بروز آتش سوزي به آساني ميسر مي باشد. کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که قرقره ها و کابينت ها به وضوح مشخص هستند و فقط براي تجهيزات آتش نشاني مورد استفاده قرار مي گيرند.

ماده 262-  در جعب ههاي آب آتش نشاني ، خروجي شيلنگ ها و ملحقات آن بايد به اندازه کافي بالاي سطح زمين قرار گيرد تا از مسدود شدن جلوگيري شده و براي کارگران قابل دسترس باشند.

ماده 263-  کارفرما بايد اطمينان حاصل کند که خروجي هاي شيلنگ(نازل ها) براي استفاده آماده مي باشد. در شرايط آب و هوايي بسيار سرد که امکان صدمه به تجهيزات موجود باشد شيلنگ بايد در قسمت ديگري نگه داري شود و به آساني در دسترس بوده تا در مواقع نياز سريعاً بتوان آن را متصل و استفاده نمود.

ماده 264-  کارفرما مكلف است طول شيلنگ را به گونه اي انتخاب نمايد که افت فشار در سر لوله پاشنده به علت اصطکاک ناشي از جريان آب به کمتر از ٣٠ پوند بر اينچ مربع نرسد. فشار ديناميکي در سرلوله بايد بين ٣٠ پوند بر اينچ مربع تا ١٢٥ پوند بر اينچ مربع باشد.

ماده 265-  شيلنگ ها بايد همواره در جاي خود قرار داشته و براي استفاده در دسترس باشند و هر ٦ ماه يك بار و بعد از هر گونه استفاده مورد بازرسي قرار گيرند.

ماده 266-  شيلنگ هاي کتاني و ملحقات آن از نظر هر گونه پوسيدگي و فساد بايد مورد بازرسي قرار گرفته و شيلنگ هاي فاسد سريعاً تعويض و جايگزين شده باشند.

ماده 267-  در شبکه آب تحت فشار بايد افشانه ها متناسب با دماي محيط و دماي عمل آنها متناسب با شرايط و ماهيت حريق باشد. در شبکه خشک بايد بصورت دوره اي ماهيانه دهانه افشانه ها بازديد گردد تا از عدم وجود گرفتگي يا لانه گزيني حشرات اطمينان حاصل گردد.

ب - ملاحظات عمومی استفاده از آب در سامانه اطفاء حریق ثابت:

ماده 268-  در مواردي كه مايعات قابل اشتعال و انواع مختلف روغ نها و رنگ ها و امثال آن يا گردهاي آلي قابل اشتعال در معرض حريق قرار گرفته باشد، به هيچ وجه نبايد مبادرت به استعمال آب كرد مگر آنكه به صورت پودر استفاده شود.

ماده 269-  در مواردي كه تجهيزات الكتريكي يا الکترونيکي دچار آتش سوزي مي شوند بايد از استعمال خاموش كننده هاي حاوي آب، کف خودداري گردد.

ماده 270-  در مواردي كه پودر فلزات قابل اشتعال مانند منيزيم، تيتانيوم، سديم، ليتيوم و پتاسيم در معرض حريق قرار گيرد و همچنين موادي نظير كربوركلسيم و غيره كه با ريختن آب روي آن ها ممكن است گازهاي قابل اشتعال و قابل انفجار و يا مضره از آنها متصاعد گردد بايد از استفاده خاموش کننده حاوي آب بطور كلي خودداري نمود.

ماده 271-  کارگاه و يا محل هايي که درآن مواد مشروحه در مواد ٢٧٠،٢٦٩،٢٦٨ استفاده مي شود بايد نوع آن مواد را روي تابلوي مخصوصي مشخص نموده و وجود چنين موادي را بايد به سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني محل اطلاع داد.

ماده 272-  در كارگاه ها و مؤسساتي كه براي مبارزه با حري ق دستگاه هاي ثابت آب پاش خودكار بكار برده مي شود، شيرهاي اصلي كنترل آب اين دستگاه ها بايد در تمام اوقات باز نگاه داشته شود و فقط به دستور شخص مسئول مي توان شيرهاي مذكور را به طور موقت براي قطع نمودن جريان آب بست .

ماده 273-  شيرهاي ذكر شده در ماده ٢٧٢ بايد مجهز به لوازم الكتريكي و مكانيكي خودكار صوتي بوده تا در صورت بسته شدن به اتاق کنترل و متصدي مربوطه اعلام خطر شود.

ماده 274-  درصورت عدم وجودخاموش کننده مناسب براي کنترل صدمات ناشي از گسترش حريق در مواردي که تجهيزات الکتريکي خاموش بوده و به برق وصل نباشند مي توان از کف يا پودر استفاده نمود.

ج - الزامات عمومی طراحی شبکه آب:

ماده 275-  فشار تخليه، دبي و حجم جريان آب کليه افشانه هاي آبي طراحي شده بايد براساس مقررات اين بخش بوده و امکان پوشش دهي مکان ويژ هاي از کارگاه را داشته باشد.

ماده 276-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که فقط تجهيزات تائيد شده توسط استاندارد معتبر بين المللي يا ملي در طراحي و نصب سامانه هاي افشانه آب خودکار مورد استفاده قرار مي گيرد.

ماده 277-  كارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد كه طراحي و نصب شبكه ثابت آب منتهي به افشانه هاي دهانه باز يا دهانه بسته توسط افراد يا شرکت هاي صاحب صلاحيت انجام گرفته باشد.

ماده 278-  تمام اجزاي سامانه مبتني بر آب بايد موردآزمون هيدروليكي قرار گرفته باشد.

ماده 279-  طراحي سامانه هاي افشانه آب اتوماتيك بايد به گونه اي انجام شده باشد كه فشار آب در دورترين افشانه هنگام عمل از ٧ پوند بر اينچ مربع كمتر نباشد.

ماده 280-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که هر سامانه افشانه آب خودکار حداقل مجهز به يک مخزن آب بوده تا قادر به فراهم کردن جريان آب طراحي شده براي 30 دقيقه باشد. يک مخزن آب يدکي نيز براي مواقعي که مخزن ذخيره آب خودکار از سرويس خارج مي شود نيز بايد موجود باشد (به استثناي سامانه هايي که داراي ۲۰ افشانه آب و يا کمتر می باشد).

ماده 281-  براي اطمينان كافي از عملكرد سامانه هاي افشانه آب خودکار، ميزان پاشش آب در معيارهاي طراحي بايد 0.15 گالن در دقيقه به ازاي هر فوت مربع باشد   

ماده 282-  محدوده حفاظتي هر افشانه آب براي بناي كم خطر ٢٠٠ فوت مربع، بناي با خطر متوسط بين ١٠٠ تا ١٣٠ فوت مربع و بناي پرخطر ٩٠ فوت مربع تعيين مي شود. (این محدوده در معیار متریک به ترتیب 18.5 ، 9.5 تا 12 و 8.5 مترمربع به ازای هر افشانه می باشد).

ماده 283-  چيدمان افشانه ها براي هر طبقه بايد مجزا و منظم باشد به طوري كه در هنگام عمل كل محدوده مورد نظر را پوشش دهد.

ماده 284-  طراحي اين سامانه ها بر اساس موقعيت محلي بايد بصورت خشك، تر يا سيلابي و تحت فشار انجام گرفته كه با رعايت سرعت عمل كمتر از ١٠ ثانيه بلامانع مي باشد. در مناطقي كه احتمال يخ زدگي لوله ها وجود دارد سامانه خشك ارجحيت دارد.

ماده 285-  فاصله سر آب پاش هاي خودكار از اشياء مورد حفاظت و ساير نقاط اطراف آنها بايد از ٦٠ سانتيمتر كمتر نباشد.

د- نگهداري سامانه شبکه آب:

ماده 286-  کارفرما بايد سامانه هاي افشانه آب خودکار نصب شده مطابق با اين بخش را به نحو مناسبي نگهداري نمايد. کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که آزمون جريان آب به صورت سالانه در هر سامانه انجام مي شود. شير آزمون بازرسي بايد حداقل هر دو سال يک بار بازرسي شود تا اطمينان حاصل شود که سامانه افشانه هاي آب به صورت مناسبي عمل مي کنند.

ماده 287-  آزمون هاي مورد پذيرش بايد بر روي سامانه هاي افشانه آبي که به منظور حفاظت از خسارات جاني و مالي نصب شد هاند انجام گردد. آزمون هاي مناسب شامل موارد زير می باشد:

• لوله ها و اتصالات زير زميني

• آزمايشات هيدرواستاتيکي لوله کشي در سامانه

• آزمون هوا در سامانه هاي لوله خشک

• عملکرد شيرهاي لوله کشي خشک

• آزمون تأسيسات مرتبط

ماده 288-  در مواردي که مشخص گردد هر بخشي از سامانه افشانه آب آماده سرويس دهي نمي باشد کارفرما مکلف است آن قسمت را سريعاً از سرويس خارج نموده و ساير خاموش کننده ها را جايگزين آن نمايد.

ماده 289-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد، کليه لوله هاي افشانه هاي آبي و خشک و متعلقات آن طوري نصب شده اند که تخليه آب از آنها امکان پذير مي باشد.

ماده 290-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که افشانه هاي آبي مورد استفاده در سامانه از نظر گواهي ساخت و عملكرد مورد تائيد مي باشند.

ماده 291-  كارفرما نبايد از افشانه هاي آبي قديمي براي جايگزيني افشانه هاي آبي استاندارد استفاده نمايد.

ماده 282-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که افشانه هاي آب همواره از آسي بهاي مکانيکي محافظت شده اند.

ماده 293-  کليه سامانه هاي افشانه آب که داراي بيش از بيست افشانه مي باشند کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که توسط يک سيگنال قابل شنيدن، هشدار مربوط به عملكرد مطلوب فشار آب و آماده به كار بودن سامانه را اعلام مي نمايد.

ماده 294-  كارفرما بايد دستورالعمل سرويس و نگهداري سامانه افشانه هاي آب را تدوين و ابلاغ نمايد

. همچنين نظارت و بازرسي عملكرد صحيح شبكه بايد به عهده افراد كارآزموده باشد و در دوره هاي زماني حداكثر شش ماه سلامت اين سامانه مورد تأييد قرار گيرد.

هـ - الزامات عمومی سامانه هاي خاموش کننده ثابت غیر از آب

ماده 295-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که فقط تجهيزات تائيد شده توسط استاندارد معتبر بين المللي يا ملي در طراحي و نصب سامانه هاي خاموش کننده اين مبحث مورد استفاده قرار مي گيرد. طراحي و نصب اين سامانه ها بايد توسط افراد يا شرك تهاي صاحب صلاحيت انجام گرفته باشد و اجزاء و عامل اطفاي حريق در سامانه هاي اطفاي حريق ثابت مناسب با انواع حريق طراحي و به تأييد برسد

ماده 296-  اگر به هر دليل يکي از اجزاء سامانه غيرفعال شد کارفرما بايد کارگران را مطلع نموده و اقدامات احتياطي فوري مورد نياز را براي اطمينان از ايمني آنها فراهم آورد تا اينکه هر گونه نقص و ايراد توسط فرد آموزش ديده اصلاح گردد.

ماده 297-  کارفرما بايد بر روي سامانه هاي اطفاي حريق هشداردهند ههاي مخصوصي نصب نمايد تا تخليه مواد خاموش كننده را از قبل اعلام نمايند. اين هشداردهنده ها بايد به گونه اي باشد که از ساير صداها و نورهاي محيط کار قابل تشخيص باشد و فرصت كافي براي اطلاع و تخليه افراد را فراهم نمايد.

ماده 298-  در مواقعي که تخليه مواد خاموش كننده باعث آلوده شدن فضاي محيط کار مي گردد کارفرما بايد از تجهيزات مناسبي جهت اخطار جلوگيري از ورود کارگران به اين محدوده استفاده نمايد.

ماده 299-  هنگامي که در سامانه هاي اطفاءحريق از مواد با غلظ تهاي خطرناک استفاده شود. کارفرما بايد در ورودي و داخل اين محيط ها از علائم هشداردهنده استفاده نمايد.

ماده 300-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که سامانه هاي ثابت سالانه توسط افراد ذيصلاحي که آشنا با طراحي و عملکرد سامانه مي باشند مورد بازرسي و سرويس و نگهداري لازم قرارمي گيرد.

ماده 301-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد مخازني که قابليت پرشدن مجدد دارند حداقل هر شش ماه يک بار مورد بازرسي قرار مي گيرند و چنانچه وزن آنها ۵ درصد و فشار آنها ۱۰ درصد کمتر نشان داده شود بايد مورد شارژ قرار گيرند.

ماده 302-  کارفرما بايد آن دسته از مخازني را که توسط کارخانه پرشده اند و قابليت پرشدن مجدد را ندارند و داراي نشانگر فشار و وزن نيستند را هر  شش ماه يک بار مورد بازرسي قرار داده و چنانچه وزن يا فشار آن ها کاهشي معادل ۵ درصد يا بيشتر داشت تعويض نمايد.

ماده 303-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که تاريخ بازرسي و نگهداري بر روي مخزن ثبت گرديده و بر روي برچسبي بر روي مخزن قرار گرفته است. يک گزارش از آخرين کنترل شش ماهه بايد نگهداري شود تا اينکه مخزن دوباره پر شود.

ماده 304-  کارفرما بايد به کارگراني که براي بازرسي، سرويس و نگهداري يا تعمير سامانه هاي خاموش کننده ثابت در نظر گرفته شده اند آموز شهاي لازم را ارائه دهد.

ماده 305-  کارفرما در اين سامانه نبايد از عوامل خاموش کننده اي که اثرات مخرب دارد يا توليد مواد مضر براي کارگران يا محيط زيست دارد استفاده نمايد.

ماده 306-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد سامانه هاي نصب شده از مواد مقاوم در برابر خوردگي ساخته شده باشد.

ماده 307-  تجهيزات نشانگر وضعيت سامانه بايد در محل هاي نظارت و كنترل عملكرد يا مرکز کنترل حريق نصب شوند.

ماده 308-  کارفرما بايد در محيط هايي با شرايط آب و هوايي نامساعد از سامانه هايي استفاده نمايد که در اين شرايط به نحو مناسبي عمل مي نمايند.

ماده 309-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که براي تخليه هر سامانه خاموش کننده ثابت حداقل يک ايستگاه راه اندازي دستي فراهم گرديده است و عملكرد آنها بايد قبلاً تأييد شده باشد.

ماده 310-  کارفرما بايد وسايل حفاظت فردي مناسب براي امداد و نجات مورد نياز کارگران به دام افتاده در منطقه خطر را فراهم نموده و از استفاده از آنها اطمينان حاصل نمايد.

ماده 311-  در آن دسته از محيط هاي عملکرد سامانه كه امکان توليد مواد سمي و مضر در غلظت هاي خطرناك وجود دارد کارفرما مکلف است يک برنامه مدون براي اقدام در اين شرايط اضطراري فراهم نمايد.

ماده 312-  کارفرما بايد براي سامانه هاي اطفاء حريق يک راه انداز خودکار فراهم نموده باشد و کاشف هاي آتش نصب شده، هشدار دهنده هاي پيش تخليه را فعال كند و قبل از اينكه سامانه راه اندازي گردد به کارگران اين فرصت داده شود که بصورت ايمن از نواحي مورد نظر خارج شوند .

و-  الزامات سامانه ثابت اطفاءحریق مبتنی برپاشش آب و کف

ماده 313-  استفاده از سامانه ثابت كف پاش براي محدود ههاي موضعي يا بسته مجاز است و بصورت پاشش عمومي جز در موارد استثنايي كاربرد ندارد.

ماده 314-  طراحي و نصب سامانه ثابت مبتني بر آب و كف بايد توسط افراد يا شركت هاي صلاحيت دار و طبق اصول علمي متناسب با ماهيت حريق، ميزان گسترش و محل استفاده شود.

ماده 315-  كارفرما بايد از عملكرد و كارايي مخزن آب، مخزن كف، تجهيزات پمپاژ، لوله ها و محفظه كف پاش از نظر كيفيت و استاندارد ساخت و آماده به كار بودن اطمينان حاصل نمايد.

ماده 316-  تعيين نوع كف و درجه انبساط آن بايد متناسب با نوع ماده قابل اشتعال و احتراق و نحوه كاربرد و كارايي سامانه باشد.

ماده 317-  مدت زمان ماندگاري كف (پرتوسعه، باتوسعه متوسط وکم توسعه) در محل آتش سوزي ٥٥ دقيقه تعيين مي گردد. طبعاً سامانه بايد از هر نظر قابليت پشتيباني اين مدت پاشش را داشته باشد.

ماده 318-  جريان كف بايد بتواند مساحت محدوده مورد اطفاء را به خوبي پوشش دهد براي اين منظور جريان محلول كف ساز بايد از 0.1 گالن در دقیقه به ازای هر فوت مربع برای براي مواد با بار حريق كم و 0.2 گالن در دقیقه به ازای هر فوت مربع برای مواد با بار حریق زیاد، کمتر نباشد.

ماده 319-  سرعت مناسب سيال در شبكه ١٠ فوت در ثانيه و فشار آن نيز نبايد از 50 پوند بر اينچ مربع كمتر باشد.

ماده 320-  كارفرما مکلف است دستورالعمل بازرسي سرويس، نگهداري و آزمونهاي دوره اي سامانه ثابت اطفاء مبتني بر كف را تدوين، ابلاغ و توسط تيم فني صاحب صلاحيت اجرا نمايد.

ز- سامانه هاي ثابت اطفاء حریق پودر شیمیایی خشک

ماده 321-  کارفرما بايد از سازگاري سامانه ثابت مبتني بر عوامل شيميايي خشک در محل هاي مورد استفاده اطمينان حاصل نمايد.

ماده 322-  استفاده از سامانه مبتني بر پودر شيميايي خشك به صورت پاشش عمومي براي محدوده هايي كه افراد به طور همزمان مشغول كارند يا تخليه آنها ممكن است دچار مشكل باشد، مجاز نيست.

ماده 323-  طراحي و نصب سامانه ثابت مبتني بر پودر شيميايي خشك بايد توسط افراد يا شركتهاي صلاحيت دار و طبق اصول علمي متناسب با ماهيت حريق، ميزان گسترش و محل استفاده باشد.

ماده 324-  كارفرما بايد از عملكرد و كارايي مخازن پودر، تجهيزات، لوله ها و افشانه ها از نظر كيفيت و استاندارد ساخت و آماده به كار بودن اطمينان حاصل نمايد.

ماده 325-  نيروي محركه براي پودر بايد شامل گاز خشك باشد. حداكثر رطوبت حداکثر قابل قبول طبق استاندارد برای Co2 حداکثر 1.5 درصد نسبت وزني و براي هوا، ازت ،آرگون و هليوم حداکثر براي  0.6 درصد نسبت وزني می باشد.

ماده 326-  استفاده از شبكه خاموش كننده حاوي پودر بايد داراي محدوده مناسب دمايي براي گازهاي حامل باشد كه براي Co2 محدود صفر تا 48.9 درجه سانتیگراد و برای N2 محدوده 40 تا 48.9 درجه سانتیگراد مناسب است.

ماده 327-  لوله هاي مورد استفاده در شبكه حاوي پودر، فولاد گالوانيزه، استيل ضدزنگ، مس يا برنج مي باشد. لوله فولادي بايد داراي تحمل فشار كافي بوده و در قطر ٤ تا ٨ اينچ، فشار ٣٥٥ پوند بر اينچ مربع را به خوبي تحمل نمايد. در شرايطي كه در تركيب هوا مواد خورنده يا رطوبت مزاحم نباشد استفاده از لوله فولادي سياه نيز مجاز است.

ماده 328-  در شبكه مبتني بر پودر براي پاشش عمومي نبايد مساحت در ها، دريچه ها و پنجره ها بيش از ٥ درصد مساحت كل سطوح جانبي مكان موردنظر باشند. افزايش بيش از ٥ درصد نسبت مساحت نشتي پودر در عمل اطفاء سبب مي شود كه ميزان پودر مورد نياز تا يک کيلو گرم بر مترمربع محدوده حريق افزايش يابد. در صورت افزايش سطوح به بيش از ٥ درصد سيستم عملاً كارايي ندارد.

ماده 329-  در شبكه مبتني بر پودر، قطر لوله ها حتي الامكان بايد كوچك باشد مشروط به اينكه جريان عبوري از 0.05  كيلوگرم پودر در ثانيه از ميلي مترمربع سطح  مقطع لوله كمترنباشد. ضروري است در طراحي نحوه تخليه پودر، زمان تخليه كل پودر كمتر از ٣٠ ثانيه در نظر گرفته شود.

ماده 330-  ميزان پودر مصرفي براي محاسبات پايه در روش پاشش عمومي نبايد در شرايط كم خطر از 0.65  كيلوگرم به ازاي هر متر مکعب مکان مورد اطفاء و در شرایط پرخطر از 1.5  کيلوگرم به ازاي هر مترمکعب كمتر باشد. ميزان اضافي براي جبران نشتي  ناشي از روزنه ها نيز بايد به اين مقادير اضافه شود.

ماده 331-  حداکثرارتفاع سيستم موضعي پاشش پودر با افشانه ها از سطح مواد سوختني نبايد بيش از ٣ متر باشد.

ماده 332-  عوامل اطفاء حريق شيميايي خشک با ترکيبات مختلف را نبايد با هم مخلوط نمود. کارفرما بايد مطمئن شود که هنگام شارژ نمودن مخازن مواد شيميايي خشک با مواد جديد فقط با همان مواد قبلي پر شود تا از کارايي آن اطمينان حاصل گردد.

ماده 333-  تخليه مواد شيميايي در استفاده عمومي باعث اختلال تنفسي خواهند شد لذا کارفرما بايد سامانه اعلام خطر قبل از تخليه براي کارگر را تهيه نمايد تا به کارگران فرصتي براي خروج ايمن از محوطه داده شود. در پاشش موضعي نيز اگر احتمال اختلال در ديد يا تنفس کارگران وجود دارد تخليه محل الزامي مي باشد.

ماده 334-  کارفرما بايد اطمينان حاصل نمايد که حداقل هرسال از مخازن تحت فشار ذخيره مواد شيميايي خشک مخصوص سامانه نمونه برداري مي گردد تا بدينوسيله مطمئن شود که مخزن مواد شيميايي خشک عاري از رطوبت م يباشد زيرا ممکن است باعث توليد کلوخه شود.

ح - الزامات سامانه ثابت اطفاء حریق مبتنی برگاز:

ماده 335-  کارفرما بايد از سازگاري سامانه ثابت مبتني بر گاز Co2 در محل های مورد استفاده اطمينان حاصل نمايد.

ماده 336-  استفاده از سامانه مبتني بر گاز Co2 به صورت پاشش عمومی برای  محدوده هايي كه افراد به طور همزمان مشغول كارند يا تخليه آنها ممكن است دچار مشكل باشد، ممنوع است.

ماده 337-  طراحي و نصب سامانه ثابت مبتني برگاز Co2 باید توسط افراد یا شركت هاي صلاحيت دار و طبق اصول علمي متناسب با موضوع حريق و محل استفاده شود.

ماده 338-  كارفرما بايد از عملكرد و كارايي مخازن Co2، تجهیزات، لوله ها و افشانه ها  از نظر كيفيت و استاندارد ساخت و آماده به كار بودن اطمينان حاصل نمايد.

ماده 339-  حداقل تراكم حجمي گاز Co2 در هوای محل اطفاء بسته به ماهیت  آتش نبايد از ٣٤ درصد حجمي كمتر باشد. اين تراكم بايد براي خفه كردن آتش در حریق های سطحي براي يك دقيقه و حريق هاي عمقي به مدت ٧ دقيقه حفظ گردد. در صورتي كه احتمال بازگشت حريق به علت دماي بالا وجود داشته باشد اين مدت بايد برحسب مورد تا ٢٠ دقيقه افزايش يابد. همچنين لازم است ميزان نشتي نيز در محاسبات در نظر گرفته شود. مدت تخليه تا رسيدن به اين تراكم حداكثر ٣٠ ثانيه مي باشد.

ماده 340-  فشار در محل افشانه شبكه مبتني بر گاز Co2 نباید از 150 پوند بر  اينچ مربع كمتر باشد.

ماده 341-  حداقل ميزان مورد قبول گاز Co2 در مرحله طراحی 0.68 کیلوگرم به ازای هر متر مکعب فضا برای مکان های کم خطر و تا 1.5 کیلوگرم برای مکان های پرخطر خواهد بود. مقادير مربوط به نشتي ها و حفظ تراكم حجمي در طول زمان ماند بايد به اين مقادير اضافه شود.

ماده 342-  محاسبات هيدروليكي شبكه بايد طبق اصول علمي به گونه اي باشد كه همواره جريان آشفته با سرعت مناسب در هنگام عمل در سامانه جريان يابد و در نتيجه از یخ زدن گاز Co2 در مسير جلوگيري نمايد.

ماده 343-  افشانه ها بايد مخصوص پاشش گاز Co2با توجه به لزوم بسته شدن ماده خاموش كننده، شيپوري شكل باشند. در سيستم هاي خودكار اگر ارتفاع نصب افشانه ها از 7.5 متر بیشتر باشد  بايد افشانه ها در چند ارتفاع غير هم سطح قرار گيرند بطوري كه رديف اول، ارتفاعي بيش از 2.5 متر نداشته باشد. همچنين افشانه ها بايد در فواصل و به تعدادي قرار گيرند كه كل فضا را در جهات سه گانه پوشش دهند.

ماده 344-  هنگام عملكرد سامانه مبتني برگاز Co2 با توجه به لزوم بسته شدن  تمامي درها و منافذ، لازم است هشداردهنده هاي لازم براي تخليه افراد از محل فعال گردد و درنتيجه از عدم حضور افراد در محدوده عمليات اطمينان حاصل شود.

ماده 345-  راه اندازي سامانه مبتني بر گاز Co2 می تواند بصورت دستی ، نیمه دستی يا خودكار باشد ولي در هر حال در صورت اطمينان از عدم حضور افراد در محدوده تمامي دريچه ها، روزنه بايد بسته گردد.

ماده 346-  كارفرما مكلف است دستورالعمل بازرسي، سرويس و نگهداري و آزمون هاي دوره اي سامانه را تدوين، ابلاغ و توسط تيم فني صاحب صلاحيت اجرا نمايد. دورهاي بازرسي ماهيانه و آزمون كلي سامانه ساليانه مي باشد.

ك - الزامات سامانه هاي اطفاء حریق ثابت مبتنی بر ترکیبات هالوژنه (HFCs):

ماده 347-  کارفرما بايد از سازگاري و تناسب ترکيب هيدرو فلورو کربن (HFC) و  ميزان اثرات تخريبي آن براي شبکه اطفاء حريق محل مورد استفاده با تأييد مراجع ذيصلاح اطمينان حاصل نمايد.

ماده 348-  استفاده از سامانه مبتني بر HFC به صورت پاشش عمومي براي محدوده هايي كه افراد به طور همزمان مشغول كارند يا تخليه آنها ممكن است دچار مشكل باشد مجاز نمي باشد.

ماده 349-  طراحي و نصب سامانه ثابت مبتني بر HFC بايد توسط افراد يا شركتهاي صلاحيت دار و طبق اصول علمي متناسب با موضوع حريق و محل استفاده انجام شود.

ماده 350-  كارفرما بايد از عملكرد و كارايي مخازن HFC تجهيزات، لوله ها و  افشانه ها از نظر كيفيت و استاندارد ساخت و آماده به كار بودن اطمينان حاصل نمايد.

ماده 351-  تراكم حجمي HFC در هواي محل اطفاء برحسب ماهيت آتش و خصوصيات ماده اطفايي تعيين مي گردد و كارفرما بايد از صحيح بودن اين مقادير در محاسبات اطمينان حاصل نمايد. مدت تخليه تا رسيدن به اين تراكم حداكثر ١٠ ثانيه میباشد.

ماده 352-  محاسبات هيدروليكي شبكه بايد طبق اصول علمي به گونه اي باشد كه همواره جريان آشفته با سرعت مناسب در هنگام عمل در سامانه جريان يابد تا از يخ زدن HFC در مسير جلوگيري نمايد.

ماده 353-  هنگام عملكرد سامانه به صورت پاشش عمومي، با توجه به لزوم بسته شدن تمامي درها ومنافذ، ضروري است هشداردهنده هاي لازم براي تخليه افراد از محل فعال گردد و در نتيجه از عدم حضور افراد در محدوده عمليات اطمينان حاصل شود.

ماده 354-  در پاشش موضعي بايد كليه ملاحظات فني مربوط به عملكرد و ملاحظات ايمني و بهداشتي براي ايمن بودن كارگران در سامانه پيش بيني شده باشد.

ماده 355-  کارفرما بايد مطمئن شود کارگران در تماس با عوامل گازي فو قالذكر يا محصولات حاصل از تجزيه آنها در حد سمي، نمي باشند.

ماده 356-  راه اندازي سامانه مبتني بر HFC مي تواند به صورت دستي، نيمه دستي يا خودكار باشد و در هرحال درصورت اطمينان از نبودن افراد در محدوده بايد تمامي روزنه ها بسته گردد.

ماده 357-  كارفرما مكلف است دستورالعمل بازرسي، سرويس و نگهداري و آزمونهاي دوره اي سامانه مبتني بر HFC را تدوين، ابلاغ و توسط تيم فني صاحب صلاحيت اجرا  نمايد. دوره هاي بازرسي ماهيانه و آزمون كلي سامانه ساليانه می باشد.

فصل هفتم :تیم هاي عملیاتی و مانورهاي تمرینی

ماده 358-  كارفرما مکلف است نيروهاي ثابت و آموزش ديده كمكي را در فواصل زماني معين در مانورهاي تمريني نجات و اطفاء حريق مشاركت دهد. سطح عمليات مشاركت اين دو گروه متمايز ولي عمليات تمريني بهتر است همزمان باشد.

ماده 359-  مانورهاي ادواري لازم است با سناريوهاي متناسب با محل و با همكاري نزديكترين سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني انجام گردد.

ماده 360-  مانورهاي ادواري بايد شامل تمرينات حالت بحران، امداد، نجات و تخليه افراد و اطفاء حريق باشد. اين مانور بايد حداقل سالي يكبار انجام گردد.

ماده 361-  تمرينات عملي مربوط به تخليه افراد و اطفاء حريق به صورت محلي براي حفظ آمادگي تيم عملياتي و كاركنان آموزش ديده كمكي بايد در طول سال انجام گردد.

ماده 362-  تمرين هاي مربوط به تخليه كارگاه ها يا ساختمان ها را بايد اقلاً هر ٦ ماه يك مرتبه انجام داد تا بدين وسيله از خروج منظم افراد از ساختمان ها در موقع بروز حريق و جلوگيري از وحشت و ترس آن ها اطمينان حاصل شود.

ماده 363-  كليه برنامه هاي عمليات تمريني و مانور بايد از طريق واحدهاي ايمني و آتش نشاني از طرف كارگاه كه قادر به تنظيم و هدايت آن باشد سرپرستي گردد. وظايف نظارت بر انجام اين تمرينات به عهده كارفرما مي باشد.

ماده 364-  تمرين هاي تخليه بايد به طريقي ترتيب داده شود كه با شرايط حقيقي حريق هاي احتمالي محل مطابقت داشته باشد.

ماده 365-  كليه اشخاصي كه در كارگاه به كار اشتغال دارند بايد در تمرين تخليه شركت نموده و براي استفاده از خاموش كننده ها جهت مبارزه با حريق هاي كوچك آموزش كافي ببينند.

ماده 366-  در كارگاه هايي كه داراي كاركنان آتش نشاني تعليم يافته و مجهز مي باشند تمرين ها براي پرسنل آتش نشاني بايد دست کم ماهي يك مرتبه انجام گيرد و ارجح آن است كه تمرين هاي نامبرده بدون اطلاع قبلي انجام پذيرد.

ماده 367-  تمرین هاي مبارزه با حريق دراين فصل بايد تقريباً با شرايط واقعي تطبيق نموده و شام ل بكارگيري وسايل و تجهيزات آتش نشاني باشد.

ماده 368-  در هر ي كاز كارگاه هاي کوچک كه داراي كاركنان آتش نشاني تعليم يافته نمي باشد بايد كليه كاركنان بخصوص كليه نگهبانان را با طرز بكارگيري وسايل و تجهيزات مبارزه با حريق كاملاً آموزش داده و آماده به كار كرد تا در موقع آتش سوزي بتوانند انجام وظيفه نمايند.

ماده 369-  در كارگاه ها بايد كارگران جديدالاستخدام را به كليه وسايل و تجهيزات مبارزه با حري ق، درهاي خروجي و موارد استفاده از آنها در موقع پيش آمد آتش سوزي آشنا نمود.

فصل هشتم: ایمنی حریق در مقابل صاعقه و الکتریسیته ساکن

الف - الزامات ایمنی در مقابل صاعقه:

ماده 370-  در موارد زير بايد عليه صاعقه تدابير حفاظتي اتخاذ نمود:

الف - ابنيه ، كارگاه ها و محل هايي كه در آنها مواد قابل اشتعال تهيه ، توليد، انتقال و مصرف يا انبار مي شود.

ب - مخازن مايعات نفتي  روغني، رنگ و هرگونه مايعات قابل اشتعال ديگر.

ج - دودكش هاي مرتفع .

ماده 371-  در مناطقي كه صاعقه به كرات به وقوع مي پيوندد تدابير حفاظتي در برابر صاعقه و الکتريسيته ساکن در موارد زير بايد اتخاذ گردد:

الف - الواتورهاي غلات .

ب - آسیاهای مواد غذايي و آرد.

ج - ابنيه مجزايي كه در آنجا مواد قابل اشتعال از قبيل گازها، بخارات و غبارهاي متشكل از اليا ف يا مواد نباتي و آلي پايه نفتي و نظائر آن وجود دارد.

د - برج هاي تقطير و تصفيه مواد نفتي

ه - ساختمان هاي مرتفع، برج هاي فلزي، دكل ها و برج هاي آب

ماده 372-  طراحي و اجراي تأسيسات حفاظتي در برابر صاعقه و الکتريسيته ساکن بايد توسط افراد يا شرک تهاي صاحب صلاحيت انجام پذيرد. مسئوليت اين امر و اطمينان از کارايي تجهيزات نصب شده برعهده کارفرما مي باشد.

ب - اتصال زمین

ماده 373-  بناها، مخازن و ساير ساختمان هايي كه سقف يا بدنه آنها داراي پوشش فلزي بوده و از نظر هدايت الكتريسيته بهم متصل مي باشند ولي بر روي پايه عايق قرار گرفته اند بايد از نظر الكتريكي به طور صحيح به زمين اتصال داده شود.

ماده 374-  به منظور جلوگيري از مخاطرا ت الكتريسيته ساكن ، بايد مخازن حاوي مواد قابل اشتعال، برج هاي عمليات مواد قابل اشتعال و لوله هاي انتقال مواد قابل اشتعال، داراي اتصال زمين مؤثري بوده كه حداقل هر شش ماه يك بار مورد آزمايش دقيق مطابق با استانداردهاي معتبرملي و يا بين المللي قرار گرفته و در صورت لزوم سرويس و تعمير شوند.

ماده 375-  در اماكني كه امكان ذخيره شدن الكتريسته ساكن در اشخاص، اشياء يا تجهيزات وجود داشته يا اشخاص يا اشياء مذكور در معرض تماس با گازهاي قابل اشتعال يا انفجار قرار گيرند (مانند وضعيتي كه در اتاق عمل در بيمارستان ها وجود دارد) براي جلوگيري از ايجاد جرقه ناشي از تخليه الكتريسيته ساكن و دفع خطرات بايد تدابير لازم اتخاذ و پيش بيني شود.

ج - بر قگیر و متعلقات آن:

ماده 376-  ساختمان هايي كه از مصالح عايق الكتريسيته ساخته شده يا در ساختمان هايي كه پوشش فلزي آنها از نقطه نظر هدايت جريان الكتريسيته بهم متصل نيستند بايد به ميله برق گير، شبکه هادي جريان و اتصال مؤثر زمين مجهز شوند.

ماده 377-  دودكش ها و دستگاه هاي تهويه و اشياء فلزي ديگر كه نسبت به بدنه ساختمان مرتفع بوده يا پيش آمدگي دارند بايد به طريق قابل اطميناني به سامانه برق گير ساختمان اتصال داده شود.

ماده 378-  اجسام فلزي كه در داخل بنايي بكار رفته و در فاصله اي در حدود 1.80 از سيم هاي برق گير قرار گرفته بايد با آن اتصال داده شود.

ماده 379-  در داخل بنايي كه اجسام فلزي با ابعاد بزرگ وجود دارد بايد جس م مذكور را از بالاترين نقطه در داخل بنا به زمين اتصال داد.

ماده 380-  اجسام فلزي كه يكي از ابعاد آنها بيش از 1.8 متر در داخل یک بنا باشد و به فاصله اي بيش از 1.8 متر از سيم برق گير قرار گرفته باشد بايد به طور مستقل به زمين اتصال داده شود.

ماده 381-  كليه برق گيرها و متعلقات آن بايد حداقل هر ٦ ماه يك مرتبه بازرسي و آزمايش گرديده و در صورت لزوم تعمير گردند.

ماده 382-  در مورد کلیه سيم هاي هوايي مربوط به روشنايي ، نيروي برق، تلفن، راديو و تلويزيون و مانند آن كه وارد ساختمان مي شود بايد قبل از ورود به بنا مجهز به وسيله صاعقه گير بوده مگر آنكه از نظر فني وجود آن ضروري نباشد.

فصل نهم: ایمنی پسماندها  حمل و نقل و دفع آنها به منظور پی شگیري از آتش سوزي

ماده 383--  در مواردي كه پسماندهاي صنعتي قابل احتراق ، اشتعال و قابل انفجار با وسايل مكانيكي به خارج از بنا حمل نمي شود به هيچ وجه نبايد اجازه داد كه در سطح كارگاه ها متراكم گردند بلكه بايد آنها را در صندوق هاي فلزي سرپوش دار جمعآوري و در فواصل زماني منظم به خارج حمل نمود.

ماده 384-  در كليه محل هايي كه پسماندهاي آغشته به روغن، الياف و پارچه هايي براي تميز نمودن ماشين آلات و يا كارهاي ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد و همچنين پسماندي كه ممكن است به خودي خود آتش گيرند، وجود دارد بايد در صندوق هاي فلزي سرپوش دار نگاهداري شوند.

ماده 385-  هرگونه جمع آوري، انتقال و دفع يا سوزاندن مواد زائد بايد طبق قانون مديريت پسماندها و مقررات مربوطه با ملاحظات بهداشت، ايمني و محي طزيست انجام گردد.

الف - از بین بردن پسماندها

ماده 386-  محتويات ظروف و صندوقهاي جمع آوري پسماندها را بايد به طور مرتب به خارج كارگاه حمل و سوزانيد و يا در زير خاك دفن بهداشتي نمود مگر در مواردي كه بايد آنها را عدل بندي نموده و طبق برنامه به خارج حمل كرد.

ماده 387-  پسماندهاي مواد قابل اشتعالي كه به صورت عدل بندي درمي آيند بايد در انبارهايي كه ديوار و در آنها فلزي است يا در ساختماني كه از مصالح نسوز ساخته شده دور از كارگاه نگاهداري گردد. اين پسماندها را بايد حداکثر در فواصل يک ماهه به خارج حمل كرد.

ماده 389-  مدت مذكور در ماده ٣٨٧ در صورتي که طبق نظر مقام صلاحيتدار انبار داراي فاصله كافي از كارگاه باشد را مي توان تمديد نمود ولي مدت تمديد نبايد تا حدي باشد كه پسماندهاي جمع آوري شده توليد خطر نمايند.

ب - سوزاندن پسماندها

ماده 390-  در کارگا ههايي كه پسماندها را براي ايجاد حرارت مورداستفاده قرار م يدهند بايد فوراً آنها را سوزاند. در اين موارد بايد از عدم ايجاد مواد مخرب براي محيط زيست اطمينان حاصل نمود.

ماده 391-  در مواردي كه پسمانده ا در هواي آزاد سوزانده مي شوند اين عمل نبايد در فاصله اي كمتر از ١٥ متر ( ٥٠ فوت ) از ساختمان هاي قابل احتراق و ٦ متر ( ٢٠ فوت ) در ساير ساختما نها انجام گيرد.

ماده 392-  براي حفظ ايمني و سلامت اشخاصي كه پسماندها را حمل و دفع مي کنند يا مي سوزانند بايد احتياطات لازم به عمل آيد.

ماده 393-  پسماندهاي شديدالاشتعال را بايد جداگانه نگهداري نمود و سوزاند.

فصل دهم - سایرمقررات

ماده 394-  کارفرما مکلف است کليه حوادث و سوانح مربوط به آتش سوزي يا حوادثي که مرتبط با وقوع حريق هاي کوچک و بزرگ باشد را به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعي محل و نزديک ترين سازمان آتش نشاني اطلاع دهد. نسخه اي از اين گزارش بايد در کارگاه نگهداري و در کميته حفاظت فني و بهداشت کار و يا توسط مسئولين مربوطه مورد بررسي و اقدامات کنترلي لازم معمول گردد.

ماده 395-  براي کليه مناطق صعود و فرود هواپيما و محل پارکينگ آن در فضاي باز و آشيانه و نيز براي انبار سوخت مربوطه، بايد خاموش کننده هاي مناسب مورد نياز وجود داشته باشد.

ماده 396-  كليه فعاليت ها و عمليات خطرناك كه براي تعميرات جزيي يا نگهداري يا تعميرات اساسي در كارگاه انجام مي گردد بايد داراي مجوز ايمني بوده و در دفاتري كه به همين منظور تهيه مي شوند ثبت گردد.

ماده 397-  براي انجام كليه عمليات غيرمعمول موضوع ماده ٣٩٦ (كار سرد) بايد با اطلاع مسئول ايمني كارگاه و در قبال پروانه كار سرد انجام گردد. صدور پروانه كار سرد به عهده مقام مجاز در هر كارگاه خواهد بود.

ماده 398-  براي انجام كليه عمليات موضوع ماده ٣٩٦ (كار گرم) لازم است پروانه كار گرم اخذ شده باشد و كليه هماهنگ يهاي پيشگيرانه لازم به عمل آمده و انجام کار مذکور در حضور پرسنل ايمني انجام گردد.

ماده 399-  براي انجام عمليات موضوع ماده ٣٩٨ لازم است نيروي آموزش ديده آتش نشاني از ابتدا تا پايان عمليات در محل حضور داشته باشد.

ماده 400-  اطلاعات، مراجع و منابع مورد استفاده در بازنگري اين آيين نامه به استناد كليه منابع علمي معتبر ملي و بين المللي مرتبط بوده است.

آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاه .pdf