مقدمه:
چون گاز مایع قابلیت احتراق و انفجار شدیدی داشته و استفاده ناصحیح از آن ممكن است موجب خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری گردد، لذا این آیین‌نامه با استناد ماده 48 قانون كار جهت راهنمایی امور مربوط به حمل و نقل، ذخیره سازی و توزیع گاز مایع تدوین و تصویب و برای كلیه مؤسسات توزیع كننده گاز مایع در ایران و عموم افرادی كه به این امر اشتغال دارند لازم الاجرا می‌باشد.
فصل اول - تعاریف:
1- گاز مایع: گاز مایع مشتمل بر تمام موادی است كه از یك یا چند گاز كه ذیلاً ذكر می‌گردد تشكیل شده باشد: پروپان پروپیلن، بوتانها، (بوتان و ایزوبوتان) و بوتیلین‌ها كه تحت فشار تبدیل به مایع می‌شوند.
2- بودار كردن گاز مایع:گاز مایع به‌وسیله تولیدكننده با مواد مخصوصی از قبیل اتیل مركایتان تایوفین و یا امیل مركایتان بودار می‌گردد. مقدار این گونه مواد در گاز مایع به اندازه‌ای است كه اگر غلظت گاز در هوا به 1/5 حداقل قابلیت انفجار آن برسد بوی آن به خوبی قابل تشخیص می‌باشد.
3- مخازن حمل گازمایع:مخازن حملگاز مایععبارت از مخازنیاست كه برروی شاسی كامیون یا یدك كش، و یا نیمه یدك‌كش نصب شده و برای حمل گاز مایع بكار می‌رود.
4- مخازن ذخیره سازی گاز مایع:مخازن ذخیره سازی گاز مایع عبارت از مخازنی است كه گاز مایع در آنها نگهداری می‌گردد.
5- تأسیسات:تأسیسات گاز مایع مجموعه‌ای است كه شامل مخازن ذخیره سازی، لوله‌كشی‌ها، وسایل بارگیری و تخلیه مخازن حمل و ذخیره سازی وسایل پركردن سیلندر ساختمان‌ها و سایر وسایل مربوطه می‌باشد.
6- سیلندر:سیلندر عبارت از مخزن قابل حملی است كه ظرفیت آن حداكثر 450 لیتر بوده و برای مصارف خانگی یا تجاری و یا سایر مصارف كه احتیاج به مخزن قابل جابجا شدن دارند بكار می‌رود.
فصل دوم: مقررات حفاظتی مخازن حمل گاز مایع:
ماده 1: مخازن حمل گاز مایع باید از جنس فولادی باشد كه قابلیت تحمل فشار كار لااقل 17/5 كیلوگرم بر سانتی متر مربع را دارا بوده و طبق استاندارد مصوبه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد.
ماده 2: هر مخزن حمل گاز مایع باید دارای گواهینامه و مدارك مشخصات ساخت و آزمایش باشد و این اسناد در نزد صاحب مخزن یا استفاده كننده از آن نگهداری گردد به‌طوری‌كه همیشه آماده ارائه به مأمورین ذیصلاح وزارت كار و امور اجتماعی باشد.
ماده 3: مخازن حمل گاز مایع كه فاقد روپوش آلومینیومی با فولاد زنگ‌نزن یا هر فلز براق ثابت دیگر می‌باشد باید با رنگ سفید یا آلومینیومی یا رنگهای منعكس كننده مشابه رنگ‌آمیزی شود. این رنگ‌آمیزی باید اقلاً 2/3 سطح فوقانی مخازن مزبور را بپوشاند.
ماده 4: مجاری خروجی بطور كلی باید به ترتیب زیر باشد:
1- در زیر مخزن هر دستگاه حمل گاز مایع (گازكش) باید شیری برای تخلیه كامل مخزن تعبیه گردد.
2- در مخازن حمل گاز مایع تمام منافذ بجز آنهایی كه مربوط به وسایل اندازه‌گیری سطح و محل نصب گرماسنج و سوپاپ اطمینان می‌باشد باید به‌وسیله درپوش، كلاهك و یا فلنج پیچ و مهره‌دار مسدود گردد یا به‌وسیله شیر جلوگیری كننده از جریان اضافی یا شیر یكطرفه محافظت گردد و یا مجهز به شیری گردد كه بتوان آن را از دور كنترل نمود.
سوپاپ اطمینان:
ماده 5: هر مخزن حمل گاز مایع باید مجهز به یك یا چند سوپاپ اطمینان از نوع فنری با شرائط ذیل باشد:
1- لوله‌های خروجی سوپاپ‌های اطمینان باید بدون خمیدگی و روبه بالا بوده و گاز از آن مستقیماً به هوا برود و در مسیر آن مانعی وجود نداشته باشد تا باعث برخورد گاز با بدنه مخزن گردد.
اندازه لوله خروجی نباید كوچكتر از مجرای سوپاپ اطمینان باشد. در پایین‌ترین قسمت لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید یك شیر تخلیه تعبیه گردد تا بتوان مایعات جمع شده در این لوله را خالی نمود.
2- ظرفیت خروج گاز سوپاپ‌های اطمینان هر مخزن باید متناسب با سطح خارجی آن مخزن باشد. این ظرفیت باید طوری محاسبه گردد كه فشار در مخزن به هیچ وجه نتواند از 120 درصد فشار تجاوز نماید.
3- اگر وسایل تنظیم فشار سوپاپ در خارج از مخزن قرار داشته باشد باید این وسایل تنظیم مجهز به وسائلی قابل پلمپ كردن بوده و همیشه پلمپ شده باشد.
4- فشار تنظیم شده برای شروع به خروج گاز و مقدار گاز با هوای خروجی باید بر حسب واحد حجم در دقیقه (در 15.5 درجه سانتیگراد و فشار آتمسفر) بطور واضح و ثابت روی هر سوپاپ اطمینان حك شده باشد. همچنین نصب سوپاپ باید طوری باشد كه شروع به خروج گاز از آن قابل رؤیت باشد.
5- سوپاپ اطمینان باید در بالای مخزن نصب گردد و مستقیماً به فضای محتوی گاز مربوط باشد.
6- بین سوپاپ اطمینان و مخزن نباید شیری نصب شود مگر در مخازنی كه 2 سوپاپ اطمینان یا بیشتر روی آنها نصب شده است كه در این صورت می‌توان یك یا دو شیر بین مخزن و سوپاپ اطمینان نصب نمود بشرطی كه اولاً ساختمان این شیارها طوری باشد كه در هر حال یك سوپاپ اطمینان یا بیشتر باز باقی بماند و ثانیاً ظرفیت سوپاپ‌هایی كه باز می‌باشد كافی برای خروج گاز به اندازه لازم باشد.
7- انتهای لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید دارای كلاهك یا محافظ مناسب دیگری باشد تا از دخول باران و گرد و غبار و امثال آن به داخل سوپاپ اطمینان جلوگیری شود. این كلاهك باید به طور آزاد روی لوله گذاشته شود و فقط می‌تواند به‌وسیله زنجیر یا سیم یا مشابه آن به لوله متصل گردد به‌طوری‌كه اگر سوپاپ اطمینان باز شود كلاهك به آسانی از جای خود بلند شود.
كلاهك باید بجز مواقعی كه سوپاپ اطمینان باز شده و كار می‌كند در سایر اوقات همیشه روی لوله خروجی قرار داشته باشد. این كلاهك نباید طوری باشد كه خروج گاز را در سوپاپ اطمینان كم و یا از آن جلوگیری نماید.
لوله‌ها و شیرها و اتصالها
ماده 6: لوله‌ها، شیرها و اتصالها باید دارای مشخصات زیر باشد:
1- در مواردی كه استفاده از لوله‌های مسی مجاز باشد باید مفاصل را به وسیله جوش زرد و یا جوش معادل آن بهم متصل نمود. این اتصالها به هیچ عنوانی (مثلاً با حدیده زدن لوله‌ها) نباید باعث تضعیف قدرت لوله‌ها گردد. مفاصل باید از نوع فشار قوی باشد. از فلزات غیرچكش خوار و شكننده نباید در ساختمان شیرها و مفاصل استفاده نمود.
2- كلیه شیرهای مخزن باید مناسب با فشار طرح شده برای حرارت محل كار مخزن بوده و میزان فشار روی آنها نوشته شده باشد.
3- لوله‌ها، شیرها، اتصالها و لوله‌های قابل ارتجاع در كامیون‌های گازكش باید در فشار هوایی كه كمتر از حداكثر فشار كار مجاز مخزن نباشد بدون نشت باقی بماند.
4- هر قسمت از لوله حامل گاز مایع (اعم از لوله قابل ارتجاع یا غیرآن) را كه امكان بستهشدن دو سر آن وجود داشته باشد باید مجهز به یك سوپاپ اطمینان نمود و بین این سوپاپ اطمینان و لوله هیچ نوع شیر دیگری نباید نصب گردد.
5- روی شیرها و یا صفحاتی كه به شیرهای لوله‌های خروجی و دخولی مخزن نصب شده است (به‌استثنای لوله‌هایی كه مربوط به سوپاپ اطمینان و وسایل اندازه‌گیری سطح مایع و فشار سنج می‌باشد) باید نوشته یا علامتی وجود داشته باشد كه ارتباط این لوله‌ها را با قسمت محتوی مایع مخزن یا قسمت محتوی گاز مخزن در موقع پر بودن مخزن به اندازه مجاز مشخص نماید.
6- لوله‌ها، اتصالها، سوپاپ‌های اطمینان و سایر منضمات مخزن باید به‌وسیله حفاظ فلزی كه در اطراف آنها تعبیه می‌شود در مقابل صدمات وارده در اثر برخورد با وسائط نقلیه یا اشیاء دیگر و یا واژگون شدن گازكش محافظت كرده ضمناً سوپاپ‌های اطمینان باید طوری محافظت گردد كه در صورت واژگون شدن گازكش در روی زمین لوله خروجی سوپاپ اطمینان بسته نشده و مانع خروج گاز از مخزن نگردد.
7- هر گازكش باید مجهز به یك سپر عقب باشد كه در صورت برخورد پشت آن با اشیاء دیگر سپر مزبور مخزن و اتصالهای آنرا محافظت نماید و باید ساختمان این سپر طوری باشد كه امكان برخورد هر یك از قسمت‌های وسیله نقلیه را به مخزن به حداقل تقلیل دهد.
8- لوله‌های پر كننده و تخلیه مخزن هر كدام باید مجهز به شیری باشد كه با دست بسته شود و این شیر باید حتی الامكان نزدیك به مخزن نصب گردد.
چنانچه مخزن دارای شیر خودكار داخلی باشد شیر دستی فوق را در هر نقطه از لوله قبل از لوله‌های قابل ارتجاع می‌توان نصب نمود.
پایه‌ها و مهارها
ماده 7: پایه‌ها و مهارهایی‌كه به منظور متصل كردن مخزن گاز به گازكش بكار می‌رود باید دارای شرایط و مشخصات زیر باشد:
1- مخزن گازكشها باید با جوشكاری و یا به‌وسیله مهره چپ و راست مهاری و یا وسایل مشابه آن به شاسی چسبیده باشد بعلاوه برای جلوگیری از لغزش مخزن روی شاسی در موقع شروع حركت توقف و پیچیدن وسیله نقلیه باید ضامن‌ها و مهارهای مناسبی چسبیده به شاسی و مخزن تعبیه گردد این ضامن‌ها و مهارها باید طوری نصب گردد كه به‌آسانی قابل دسترسی برای بازرسی و تعمیرات باشد.
2- هیچیك از پایه‌های مخزن یا سپر نباید مستقیماً به مخزن جوش داده شود. پایه‌ها و سپرها باید به ورقه‌های لایی به نحوی متصل شده باشد كه اقلاً 4 برابر ضخامت لایی از هر طرف با لبه لایی فاصله داشته باشد و هیچ گاه نباید پایه‌ها و سپرها را مستقیماً به بدنه اصلی مخزن جوش داد.
وسایل اندازه‌گیری سطح مایع
ماده 8: مخزن هر گازكش باید مجهز به یك یا چند نوع از وسایل اندازه‌گیری ذیل كه حداكثر سطح مجاز مایع را در مخزن دقیقاً نشان می‌دهد باشد:
1- لوله دوار Rotary Gauge
2- لوله افزان و قابل تنظیم Sliptube Gauge
3- لوله با طول ثابت Fixed tube Gauge
تبصره 2 - فشار طرح (حداكثر فشار گاز) وسایل اندازه‌گیری سطح مایع باید اقلاً مساوی فشار طرح مخزن مربوطه باشد.
تلمبه‌ها و كمپرسورها
ماده 9: تلمبه‌ها و كمپرسورها باید از نوعی باشد كه مخصوص گاز ساخته شده و از شكستن و آسیب دیدن در مقابل تصادفات محفوظ نگهداشته شود این تلمبه‌ها بجز آنهایی‌كه از نوع گریز از مركز می‌باشند باید مجهز به مجرای فرعی باشد كه شیر این مجرا در اثر فشار باز شده و جریان مایع را از لوله خروجی تلمبه به لوله ورودی آن و یا مخزن برقرار سازد.
صفحه مشخصات
ماده 10: هر مخزن باید دارای صفحه مشخصات باشد كه جنس آن از فلز زنگ نزن بوده و در سمت راست نزدیك به جلو مخزن به‌وسیله زرد جوش یا جوشكاری كه در دور تا دور آن انجام گرفته به مخزن متصل شود و محل نصب آن باید طوری باشد كه اولاً همیشه محفوظ بماند و ثانیاً به‌آسانی قابل دسترسی برای بازرسی باشد. در وسایل نقلیه كه حامل چند مخزن می‌باشد صفحه فوق باید جداگانه روی هر یك از مخزنها طوری نصب شود كه به‌آسانی قابل دسترسی برای بازرسی باشد.
روی این صفحه باید با حروف درشت و خوانا به‌طور حك‌شده یا برجسته علاوه بر اطلاعاتی كه توسط استاندارد مربوطه تعیین شده است اطلاعات زیرهم نوشته شده باشد:
- سازنده مخزن گازكش
- شماره ردیف
- شماره و نام استاندارد مربوطه
- شماره مشخصات مصالح مخزن
- ظرفیت آبی مخزن
- تاریخ آزمایش اولیه مخزن
ماده 11: مخزن گازكش باید هر پنج سال یكبار تحت آزمایش "فشار آب" آزمایش نشت و تمام آزمایشات نظری قرار گرفته و سوپاپ یا سوپاپ‌های اطمینان مخزن نیز هر دو سال یكبار تنظیم و آزمایش شود. نتایج آزمایشات باید در كارت ثبت گردد.
ماده 12: چنانچه گازكش به‌دلایلی مانند تصادف یا چپ شدن صدمه ببیند قبل از شروع مجدد بكار باید تحت آزمایش كامل قرار گیرد و اگر گازكش یكسال یا بیشتر از سرویس خارج شده باشد برای ادامه كار باید دوباره آزمایش شود.
وسایل برقی و روشنایی
ماده 13: كامیون‌ها، یدك‌كشها و نیمه یدك‌كشها نباید به هیچ نوع چراغ و وسیله روشنایی بجز برقی مجهز باشد. مدار برقی باید دارای وسایل حفاظتی از قبیل فیوز و قطع كننده اتوماتیك برای مواقع جریان شدید برق باشد و همچنین سیم‌ها باید دارای ظرفیت كافی برای عبور جریان مورد لزوم بوده و بطور مناسبی روی گازكش نصب و عایق‌كاری گردد.
یدك‌كش ها و نیمه یدك‌كش ها
ماده14:وسایلاتصال و كنترل حركتیدككشها و نیمه‌یدك‌كشها بایددارایشرایطزیرباشد:
1- علاوه بر میله یا میله‌های محكمی كه یدك كش را به‌وسیله نقلیه متصل می‌كند باید زنجیرهایی نیز بین یدك‌كش و وسیله نقلیه نصب گردد.
2- مجهز به ترمزهایی باشد كه كنترل آنها از اطاق راننده انجام گیرد.
3- مجهز به چراغهای راهنمایی، ترمز و خطر باشد.
ماده 15: مخزن، شاسی، محور و فنرهای وسائط نقلیه حامل گاز مایع باید به‌وسیله اتصالهای فلزی به یكدیگر متصل باشد تا از لحاظ الكتریكی یك مدار بسته را تشكیل دهد.
ماده 16: سیستم خروج دود مشتمل بر صدا خفه كن و لوله خروج دود باید از مخزن سوخت وسیله نقلیه و سایر مواد قابل اشتعال به اندازه كافی فاصله داشته باشد. انتهای خروجی لوله دود بایستی در جهتی دور از مخزن و متعلقات آن بوده و بیرون از بدنه و اطراف وسیله نقلیه نصب شده باشد.
ماده 17: هر وسیله نقلیه گازكش باید لااقل مجهز به یك آتش خاموش كن قابل حمل با ظرفیت كافی برای خاموش كردن یك‌متر مربع آتش نوع گازی یا بدون خاكستر باشد و اگر بیش از یك خاموش كننده در وسیله نقلیه موجود باشد هر كدام از آنها باید كافی برای خاموش كردن 1/2 متر مربع آتش‌های فوق باشد.
ماده 18: هر وسیله نقلیه گازكش باید همیشه لااقل 2 عدد كفشك مناسب با خود همراه داشته باشد تا در مواقع توقف و یا تخلیه و بارگیری آنها را زیر چرخ‌ها قرار دهند.
ماده 19: وسائط نقلیه گازكش را نباید در داخل ساختمان‌ها متوقف و نگهداری نمود مگر اینكه ساختمان مجاز برای اینگونه توقف‌ها شناخته شده باشد.
ماده 20: تخلیه مخزن‌دارها و گازكشها باید طبق شرایط زیر انجام گیرد:
1- سطح ریل انشعاب راه‌آهن در محلی كه مخزن‌دار (واگن حامل مخزن گاز مایع) برای تخلیه توقف می‌كند باید فاقد شیب باشد.
2- مادامی كه لوله‌های تخلیه به مخزن‌دار وصل می‌باشد باید در انتها و یا در انتهای ریل انشعابی كه این مخزن‌دار روی آن قرار دارد تابلوهایی قرار داده شود كه روی آن جمله زیر نوشته شده باشد:
مخزن‌دار گاز مایع در حال تخلیه
3- هنگامی كه مخزن‌دار برای تخلیه روی انشعابی راه آهن ایستاده باید كفشك‌های مناسبی زیر چرخ‌های واگن قرار داد تا از حركت آن جلوگیری بعمل آید.
4- در تمام مدتی كه مخزن دار در حال تخلیه است یك نفر باید مراقب آن و لوله‌های تخلیه باشد.
5- خط لوله‌ای كه لوله‌های قابل ارتجاع تخلیه به آن متصل می‌باشد باید مجهز به یك شیر یكطرفه باشد تا درصورت پاره یا سوراخشدن لوله قابل ارتجاع و یا بست‌های اتصال آن گاز مایع از مخزنی كه در حال پر شدن است و یا از لوله كشی‌های مربوط به آن خارج نشود.
6- فاصله محل تخلیه تا ابنیه و املاك مجاور باید مطابق فواصلی باشد كه در ماده 25 این آیین‌نامه گفته شده است.
ماده 21: تخلیه و بارگیری گازكشها باید تحت شرایط زیر انجام گیرد.
1- هنگام تخلیه یا بارگیری گازكشها باید از وقتی كه لوله‌های انتقال متصل می‌گردند تا وقتی كه عملیات تخلیه یا بارگیری خاتمه یافته و لوله جدا می‌گردد اقلاً یكنفر دائماً مراقب لوله‌ها و اتصالهای آنها باشد.
2- برای تسهیل انتقال مایع از مخزنی به مخزن دیگر هیچگاه نباید گاز مخزن پرشونده را به فضای آزاد رها نمود.
3- در صورتی كه برای انتقال گاز مایع از لوله‌های قابل ارتجاع استفاده می‌گردد این لوله‌ها باید از جنس نرم و در مقابل گاز غیرقابل نفوذ باشد و مقاومت این لوله‌ها باید مناسب برای كار با گاز مایع بوده و در انتهای خروجی مجهز به شیر قطع كننده جریان باشد.
ماده 22: حد مجاز پركردن مخازن گازكش ها و مخزن‌دارها باید طبق جدول مندرج درماده 32 باشد.
فصل سوم: مقررات حفاظتی مخازن ذخیره سازی گاز مایع
ماده 23: مخازن سازی گاز مایع باید از جنس فولادی باشد كه قابلیت تحمل فشار گاز لااقل 17/8 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع (250 بار بر اینچ مربع) را دارا بوده و طبق استاندارد مصوبه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد.
ماده 24: مخازن ذخیره سازی گاز مایع را باید طبق شرایط زیر نصب و سوار كرد:
1- مخازن را باید روی پایه‌های بادوام از جنس مواد بنایی سخت یا بتون با اسكلت فلزی سوار كرد. بهرحال جنس این پایه‌ها باید در مقابل آتش سوزی مقاوم بوده و زیر سازی آنها محكم باشد.
2- پایه‌های مخزن نباید مانع انقباض و انبساط آزادانه مخزن گردد.
3- هر مخزن را كه ظرفیت آبی آن 7500 لیتر یا كمتر است می‌توان روی پایه‌های فلزی محافظت نشده در مقابل آتش سوزی سوار كرد مشروط بر آنكه اولا این پایه‌ها روی سطح یا زیر سازی بتونی نصب شده باشد و ثانیاً فاصله سطح زیرین بدنه مخزن تا كف بتونی و یا زمین از 60 سانتیمتر تجاوز ننماید.
4- در مواردی كه برای نصب مخزن انجام جوشكاری در محل ضروری باشد این جوشكاری فقط می‌تواند روی ورقه‌های لایی یا دستكهای انجام گیرد كه قبلا توسط سازنده، به مخزن جوش داده شده است.
5- در مخازن ثابتی كه به یكدیگر مربوط شده‌اند باید پیش‌بینی‌های لازم برای مقابله با انبساط، انقباض، لرزش یا نشت كردن مخازن ولوله‌های مربوط كننده آنها بعمل آمده باشد.
استفاده از لوله‌های غیر فلزی برای مرتبط كردن مخازن ثابت به یكدیگر بكلی ممنوع است.
ماده 25: مخازن ذخیره سازی گاز مایع را باید در خارج از ساختمان یعنی در فضای باز و طبق فواصل مندرج در جدول زیر نصب كرد:
ماده 26: محوطه اطراف مخازن گاز مایع را باید حداقل تا حدود 3 متر از مواد قابل اشتعال از قبیل خاشاك و علف خشك پاك كرد.
ماده 27: قراردادن مخازن گاز مایع در كنار مخازن محتوی سایر مواد قابل اشتعال یا نقطه اشتعال كمتر از 21 درجه سانتیگراد ممنوع است. حداقل فاصله بین مخازن گاز مایع با ظرفیت آبی بیشتر از 500 لیتر تا مخازن مواد قابل اشتعال دیگر با ظرفیت بیشتر از 1000 لیتر و نقطه اشتعال بیشتر از 21 درجه سانتیگراد باید 7 متر باشد.
ماده 28: با ایجاد جدول بندی و دیوارههای خاكی شیب و امثال آن باید از جمع شدن مواد قابل اشتعال در زیر مخازن گاز مایع جلوگیری بعمل آید.
ماده 29: هیچ مخزن محتوی گازمایع نباید در داخل دیواره خاكی تعبیه شده برای مخازن محتوی مایعات قابل اشتعال دیگر قرار داده شود.
ماده 30: ظرفیت آبی هر یك از مخازن ذخیره سازی گاز مایع نباید از 360/000 لیتر تجاوز نماید.
ماده 31: واشرهایی كه بین فلنجهای مخازن گاز مایع بكار می‌رود باید از جنسی باشد كه در مقابل گاز مایع مقاومت داشته باشد. این واشرها باید از موادی ساخته شوند كه نقطه ذوب آنها بالاتر از 816 درجه سانتیگراد (1500 درجه فارنهایت) باشد.
استفاده از واشرهای حلقوی آلومینیومی و همچنین واشرهای مارپیچی فلزی نیز برای فلنجهای مخازن گاز مایع مجاز می‌باشد.
ماده 32: مخازن ذخیره سازی را نباید بیشتر از میزان مجاز پر كرد. میزان مجاز پركردن مخزن، عبارتست از وزن درصدی از ظرفیت آبی آن مخزن در 15/6 درجه سانتیگراد كه برحسب چگالی‌های مختلف گازمایع از جدول پیوست بدست‌می‌آید:
ماده 33: شیرها و وسائلی كه روی مخزن گاز مایع نصب می‌گردد باید مناسب برای فشار كار لااقل 17 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع و حداكثر درجه حرارتی كه ممكن است در معرض آن قرار گیرند ساخته شده باشد.
ماده 34: تمام اتصالات مخزن به‌استثنای اتصالات سوپاپ‌های اطمینان، وسایل اندازه‌گیری سطح مایع و منافذی كه به‌وسیله درپوش مسدوده شده‌اند باید مجهز به شیر باشند. این شیر باید هرچه ممكن است نزدیكتر به مخزن نصب شده باشد.
ماده35: لولهپركننده مخزن باید درمحل اتصال بهمخزن بهیكی از وسایل زیر مجهز باشد:
1 - مجموعه‌ای از شیر یكطرفه و شیر جلوگیری كننده از جریان اضافی.
2 - یك شیر یكطرفه مضاعف و یا دو عدد شیر ساده یك طرفه.
3- یك شیر قطع كننده جریان به انضمام یك شیر یكطرفه یا یك شیر جلوگیری كننده از جریان اضافی.
ماده 36: منافذ و اتصالات مخزن باید مجهز به یك شیر مناسب جلوگیری كننده از جریان اضافی باشد مگر در موارد زیر:
الف- اتصالات لوله‌های پركننده مخزن كه شرح آنها در ماده 35 داده شد.
ب- اتصالات سوپاپ‌های اطمینان
پ- اتصالات وسایل اندازه‌گیری سطح مایع كه در آنها قطر سوراخ خروج مایع از 1/5 میلیمتر تجاوز نمی‌كند و یا اصولا طرز كار آنها طوری است كه احتیاج به خروج گاز مایع ندارد مثل نوع شناور یا مشابه آن به شرطی كه تمام اتصالات این وسایل طوری طرح شده باشد كه بتوان در مقابل حداكثر فشار داخل مخزن به خوبی ایستادگی نماید.
ماده 37: برروی تمام اتصالات ورودی و خروجی مخازن به ظرفیت آبی 8000 لیتر یا بیشتر به‌استثنای اتصالات مربوط به سوپاپ اطمینان، وسایل اندازه‌گیری سطح مایع و فشارسنجها باید برچسب‌هایی زده شده باشد كه مشخص كند این اتصالات به قسمت محتوی بخار مخزن ارتباط دارند یا به قسمت محتوی مایع آن، این برچسب‌ها را روی شیرهای مربوط به اتصالات نیز می‌توان نصب نمود.
ماده 38: در مخازنی كه ظرفیت آبی آنها كمتر از 8000 لیتر است تعبیه بیش از دو مجرای مسدود شده به‌وسیله درپوش مجاز نمی‌باشد.
ماده 39: سوپاپ‌های اطمینان مخازن باید در قسمت فوقانی مخزن نصب شده و مستقیماً با قسمت محتوی گاز مخزن ارتباط داشته باشد.
ماده 40: در مخازنی كه ظرفیت آبی آنها بین 500 تا 8000 لیتر است باید لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها عموداً رو به بالا باشد و در مسیر گاز خروجی هیچ مانعی وجود نداشته باشد تا گاز بتواند در هوای آزاد رها شده و هیچ تماسی بدنه مخزن پیدا نكند.
روی لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید سرپوشی بطور آزادانه قرارداده شود تا مانع ورود باران و امثال آن به‌داخل لوله شده و در عین حال هنگام خروج گاز این سرپوش از جای خودبلند شده و مانع خروج گاز نگردد.
برای تخلیه مایعاتی كه ممكن است در سوپاپ اطمینان و یا لوله خروجی آن جمع شود باید لوله تخلیه مناسبی تعبیه گردد.
ماده 41: در مخازنی كه ظرفیت آبی آنها 500 لیتر یا كمتر است باید انتهای لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها در فاصله افقی حداقل 5.4 متر از هر گونه در یا پنجره یا محل باز به‌داخل ساختمان كه پایین‌تر از این لوله خروجی واقع شده‌اند قرار داده شود.
ماده 42: در مخازنی كه ظرفیت آبی آنها بیشتر از 8000 لیتر است ارتفاع لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها باید حداقل 2 متر و مخزن مجهز به یك فشار سنج باشد.
ماده 43: مخزن گاز مایع باید مجهز به یك وسیله اندازه‌گیری سطح مایع از قبیل نوع شناور گردنده، لوله لغزان و یا مغناطیسی باشد تا به‌وسیله آن بتوان سطح اكثر مجاز پرشدن مخزن و مقدار درصد حجم پر شده آنرا كنترل و بررسی نمود.
ماده 44: وسایل اندازه‌گیری سطح مایع باید طوری انتخاب شود كه با آنها بتوان سطح حداكثر بوتان یا پروپان و یا مخلوط 50/50 بوتان و پروپان را اندازه گرفت.
ماده 45: در وسایل اندازه‌گیری سطح مایع كه كار آنها مستلزم رها كردن مقداری گاز به هوای آزاد است از قبیل لوله دار و یا نوع لوله لغزان باید قطر سوراخ خروج گاز از آنها از یك و نیم میلیمتر تجاوز ننماید مگر اینكه این وسایل مجهز به شیر جلوگیری كننده از جریان اضافی باشند.
ماده 46: فشار گاز مجاز وسایل اندازه‌گیری سطح مایع باید لااقل 17/6 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع (250 پوند بر اینچ مربع) باشد.
ماده 47: از لوله‌های استوانه‌ای شیشه‌ای نشان دهند سطح مایع برای مخازن ذخیره گاز مایع می‌توان استفاده نمود بشرطی كه:
الف - خروج گاز مایع از مخزن فقط به‌صورت مایع انجام گیرد.
ب- این استوانه‌های شیشه‌ای در دو طرف مجهز به شیر فلكه‌هایی باشند كه با دست، باز و بسته می‌شود.
پ- این استوانه‌ها در دو طرف علاوه بر شیرهای فوق مجهز به شیرهای مناسب جلوگیری كننده از جریان اضافی باشند.
ت- شیشه این استوانه‌ها از نوع فوق العاده محكم بوده و به‌وسیله حفاظهای فلزی مناسب كه سازنده آنها برای آنها ساخته است محافظت گردد.
ماده 48: هر مخزن به تنهایی (بدون هیچیك از منضمات آن) قبل از شروع بكار باید تحت آزمایش فشار آب قرار گیرد. فشار آزمایش باید برابر فشار كار حداقل 26/5 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع و زمان آزمایش ده دقیقه باشد. آزمایش فوق باید در حضور نماینده مرجع صلاحیتداری كه وزارت كار و امور اجتماعی تعیین می‌كند انجام و مورد گواهی قرار گیرد. برای بازرسی مخزن از لحاظ نشت نكردن باید مخزن را از هوا پركرده و فشار هوا را تا 7 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع بالا برد تمام جوشكاری‌ها و محل‌های اتصال شیر و فشار سنج و شیر اطمینان و سایر منضمات باید هنگام آزمایش با آب صابون آغشته باشد.
ماده 49: سوپاپ‌های اطمینان مخزن باید قبل از نصب روی مخزن بطور جداگانه با فشار هوا مورد آزمایش قرار گیرد و در 10 درصد بالای فشار كار یا در 19.25 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع باز شود. این آزمایش باید اقلا" هر پنج سال یكبار تكرار و در كارت شناسایی منعكس گردد.
ماده 50: هر مخزن ذخیره گاز مایع باید از لحاظ عیوب احتمالی از قبیل زنگ زدگی، فرورفتگی و برآمدگی جوشكاری و سایر عیوب (اقلاً هر ده سال یكبار) مورد بازرسی فنی دقیق قرار گرفته و ضخامت جدار مخزن باید با دستگاه مخصوص از قبیل آلتراسونیك اندازه‌گیری شده و با ضخامت اصلی مقایسه و نتایج این آزمایش‌ها در كارت شناسایی مخزن منعكس گردد.
ماده 51: هیچگونه تغییر، تعمیر یا جوشكاری روی جدار مخزن مجاز نمی‌باشد مگر جوشكاری روی قسمتی از مخزن كه تحت فشار نیست.
ماده 52: مخازن ذخیره سازی گاز مایع را كه برای مدتی بیشتر از یكسال مورد استفاده قرار نگرفته یا پس از تغییر محل مخزن در صورتی می‌توان مجدداً برای ذخیره سازی گاز مایع بكار برد كه آزمایش‌های موضوع ماده 49 و 50 این آیین‌نامه در مورد آنها عملی گردد.
ماده 53: روی هر مخزن یا صفحه شناسایی آن باید مشخصات ذیل بطور وضوح چك شده یا به‌صورت برجسته نوشته شده باشد.
1- استانداردی كه مخزن طبق آن ساخته شده است.
2- علامت مخصوص موسسه بازرسی كننده مخزن.
3-ظرفیت آبی مخزن برحسب یكی از واحدهای حجم.
4- حداكثر فشار كار مجاز مخزن.
فصل‌چهارم: مقررات‌حفاظتی تاسیسات ذخیره‌سازی و سیلندر پركنی گازمایع
ماده 54: در تاسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع باید لوله‌ها و وسایل اتصال كه قطر اسمی آنها بیشتر ازیک دوم اینچ است فولادی باشد. از لوله‌های مسی بدون درز یا برنجی و یا فولادنرم فقط درمواردی می‌توان استفاده‌نمود كه قطر اسمی این لوله‌ها یک دوم اینچ یا كمتر باشد.
ماده 55: لوله‌ها و اتصالات بیشتر از 2 اینچ را باید به‌وسیله فلنجهای جوش شده و یا جوشكاری مستقیم به مخازن متصل نمود به استثنای لوله‌هایی‌كه بعد از شیر جلوگیری كننده از جریان اضافی یا سوپاپ‌های اطمینان نصب می‌گردد.
ماده 56: از شیر، لوله و وسایل اتصالی چدنی برای لوله كشی گاز مایع به حالت مایع نباید استفاده كرد.
ماده 57: مواد بكار رفته برای مقر سوپاپ دیافراگم واشر و آب بندی میله شیرها و لوله‌ها باید از جنسی باشد كه در مقابل گاز مایع مقاوم باشد.
ماده 58: لوله‌های نرم باید بدون درز بوده و از مس، برنج و فولاد ساخته شده باشد.
ماده 59: از وسایل اتصال چدنی دنده پیچ شده از قبیل زانو، سه راه، چهارراه، بوشن و مهره ماسوره در تاسیسات ذخیره سازی و سیلندر پركنی گاز مایع نباید استفاده گردد.
ماده 60: در تاسیسات ذخیره سازی گاز مایع از لوله‌های قابل ارتجاعی باید استفاده شود كه برای گازمایع به حالت بخار یا مایع ساخته شده باشد.
ماده 61: روی لوله‌های قابل ارتجاعی كه مستقیماً در معرض فشار داخلی مخزن قرار می‌گیرد باید به فواصل حداكثر 3 متر كلمه گاز مایع نوشته شده باشد.
ماده 62: حداقل فشار تركیدن لوله‌های قابل ارتجاع كه در معرض فشار داخلی مخازن قرار می‌گیرد باید 85 كیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.
ماده 63: مفصل اتصال لوله‌های قابل ارتجاع به مخازن باید بتواند بدون نشت فشار آزمایش لااقل 35 كیلوگرم بر سانتی متر مربع را تحمل نماید.
ماده 64: لوله‌هایی‌كه از زیر جاده و خیابان عبور می‌كند باید طوری محافظت گردد كه در اثر حركت وسایل نقلیه آسیب نبیند.
ماده 65: لوله‌های خارج از ساختمان را می‌توان روی زمین، زیر زمین و یا به هر دو صورت نصب نمود ولی در هر حالت باید مقابل صدمات احتمالی محافظت گردد. در مواردی كه ممكن است نوع خاك محل لوله كشی ایجاد خورندگی در لوله نماید باید لوله‌ها را در مقابل آن محافظت كرد.
ماده 66: هنگام نصب لوله‌ها باید پیش‌بینی‌های لازم برای مقابله با انبساط، انقباض، لرزش و نشست كردن لوله‌ها بعمل آید.
ماده 67: لوله‌های سخت را باید بطریق دنده پیچ فلنج، جوشكاری لحیم سخت و یا زردجوش یا موادی كه نقطه ذوب آنها از 540 درجه سانتی گراد كمتر نباشد به یكدیگر متصل نمود.
اتصال لوله‌های نرم بدون درز مسی، برنجی، فولادی را باید با وسایل اتصال مخصوص لوله‌های نرم و یا به‌وسیله لحیم و یا زرد جوش یا موادی كه نقطه ذوب آنها از 540 درجه سانتی گراد كمتر نباشد انجام داد.
ماده 68: در تاسیسات ذخیره سازی و سیلندر پركنی گازمایع شیرها باید برای كار با گاز مایع (بحالت گاز یا مایع) مناسب بوده و فشار كار آنها حداقل از 17/5 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع كمتر نباشد.
ماده 69: سر ورودی لوله پركننده مخزن باید در فضای آزاد قرار داده شود.
ماده 70: از لوله‌های قابل ارتجاع برای اتصال مخازن ثابت به یكدیگر نباید استفاده كرد.
ماده 71: لوله اصلی اتصال دهنده چند مخزن با ظرفیتی بیشتر از 400 لیتر باید از ساختمان‌های مسكونی مجاور لااقل 35 متر فاصله داشته باشد. این فاصله باید از حد نهایی شیری كه لوله‌اصلی را از سایرسیستمهای محتوی گاز مایع مجزا می‌سازد اندازه گرفته شود.
ماده 72: محل پركردن سیلندرها باید به‌صورت سكو بوده و حداقل فاصله نزدیك‌ترین لبه این سكو تا مخازن ذخیره سازی گاز مایع باید 3 متر و تا ساختمان‌های مسكونی مجاور 8 متر باشد.
ماده 73: محل تخلیه یا بارگیری مخزندارهای حمل گاز مایع باید از ساختمان‌های مسكونی مجاور، لااقل 8 متر و از تلمبه‌ها و كمپرسورها، 3 متر فاصله داشته باشد.
ماده 74: كف و سایر قسمت‌های سكوی سیلندر پركنی باید از بتون و یا مواد مشابه آن كه نسوز باشد ساخته شود. دیوارهای اطراف سكو باید طوری باشد كه مانع جریان هوا در روی سكو و سطح آن نگردد.
ماده 75: ارتفاع سكوی سیلندر پركنی باید متناسب با وسائط نقلیه مخصوص حمل سیلندر (در حدود یك‌متر) باشد.
ماده 76: در اطراف سكو باید وسائلی تعبیه گردد تا از برخورد مستقیم وسائط نقلیه به سكوی جلوگیری نماید.
ماده 77: پركردن سیلندر باید توسط ترازوهای خودكاری انجام گیرد كه پس از پرشدن سیلندر تا میزان تعیین شده بطور اتوماتیك جریان گاز مایع را قطع كند.
ماده 78: برای بررسی كار ترازوهای خودكار و اطمینان از صحت كار آنها و پرشدن سیلندر به اندازه معین علاوه بر ترازوهای خودكار باید لااقل یك ترازوی مناسب و دقیق دیگری روی سكوی سیلندر پركنی نصب گردد تا بتوان بطور اتفاقی از هر چند سیلندر پرشده یكی را مجدداً با این ترازو وزن كرده و صحت حد مجاز گاز پرشده در آنرا بررسی نمود.
ماده 79: تلمبه كمپرسور و منضمات آن باید برای كار با گاز مایع ساخته شده و حداقل فشار طرح آنها از حداكثر فشاری كه ممكن است در معرض آن قرار گیرند كمتر نباشد.
منضمات تلمبه‌ها بایدبرای فشار كار لااقل 17.5 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع ساخته‌شده باشد.
ماده 80: لوله خروجی تلمبه باید دارای لوله برگشتی مجهز به شیری باشد تا اگر لوله خروجی تلمبه مسدود گردد در اثر بالا رفتن فشار این شیر باز شده و جریان گاز مایع را به مخزن اصلی و یا به لوله ورودی تلمبه برگرداند.
ماده 81: در صورتی كه تلمبه‌ها و كمپرسورها در ساختمانی جداگانه نصب شده باشد این ساختمان باید از مخازن ذخیره سازی گاز مایع لااقل 3 متر و از ساختمان‌های مسكونی مجاور و منابع احتراق 8 متر فاصله داشته باشد.
ماده 82: وسایل برقی كه در تاسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع نصب می‌گردد از قبیل موتور تلمبه، موتور كمپرسور، كلیدها، وسایل روشنایی، جعه تقسیم برق، پریز برق و امثال آن باید از نوع ضد شعله (Flame gas) و ضدگاز (Gas-Proof) باشد.
ماده 83: در تاسیسات گاز مایع باید خاموش كننده‌های حریق به تعداد كافی در نقاط مختلف و به خصوص در روی سكوی سیلندر پركنی - نزدیك تلمبه‌ها - كمپرسورها - انبارها و امثال آن قرار داده شده باشد.
ماده 84:برای مقابله با آتش سوزی در تاسیسات گاز مایع باید لوله كشی آب آتش نشانی با منبع آب متناسب با وسعت تاسیسات در نظر گرفته شود.
پیش‌بینی‌های لازم برای بكار انداختن تلمبه آب آتش نشانی باید بعمل آید تا در صورت قطع جریان برق اصلی تاسیسات بتوان آب لازم را تامین نمود.
شیرهای آب آتش نشانی باید به آسانی قابل دسترسی بوده و در محلی قرار گرفته باشد كه آتش گرفتن مخازن یا تلمبه‌ها و امثال آن مانع استفاده از آنها نگردد.
ماده 85: در محوطه تاسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع نباید دخانیات استعمال شود و باید تابلوهای مناسبی كه ابعاد آن از 40*60 سانتی متر كمتر نباشد در نقاط مختلف تاسیسات كه در معرض دید قرار داشته باشد نصب گردد. رنگ زمینه این تابلوها باید سفید بوده و روی آنها با حروف قرمز شب رنگ جمله (استعمال دخانیات اكیداً ممنوع است) نوشته شده باشد.
در صورتی كه برای استعمال دخانیات محلی در نظر گرفته شده باشد محل مذكور باید محصور و از نزدیك‌ترین محل احتمالی خروج گاز باید لااقل 30 متر فاصله داشته باشد.
ماده 86: هر یك از لوله‌های سخت یا نرم انتقال گاز مایع باید بعد از نصب با فشاری لااقل یك برابر و نیم حداكثر فشار گاز آنها با آب آزمایش شود.
این لوله‌ها و وسایل اتصال آنها و شیرها را باید بعد از نصب از نظر نشت به‌وسیله هوا با فشار 7/5 كیلوگرم بر سانتی متر مربع نیز آزمایش كرد.
ماده 87: لوله‌های قابل ارتجاع با مفاصل دو انتهای آن باید لااقل سالی یكبار با فشار 35 كیلوگرم بر سانتی متر مربع با آب آزمایش گردد. در صورت بروز هر گونه نشت و عیب و نقص از قبیل زدگی، ترك خوردگی یا ظواهری از خشك شدن در این لوله‌ها باید بلافاصله آنها را تعویض نمود. از لوله‌های قابل ارتجاع مرمت شده در تاسیسات گاز مایع نباید استفاده كرد.
تبصره - نتایج آزمایش‌های مندرج در مواد 86 و 87 باید با ذكر تاریخ آزمایش در كارت مخصوص منعكس و همیشه قابل ارائه باشد.
ماده 88: لوله‌های قابل ارتجاع و لوله‌های سیلندر پركنی باید مجهز به هدایت كننده برق ساكن باشد. مقاومت برقی این هدایت كننده‌ها باید از 1/5 اهم در هر متر تجاوز نكند.
ماده 89: سیستم لوله كشی باید طوری باشد كه انبساط و انقباض لوله‌ها باعث ایجاد شكستگی در لوله‌ها و اتصالات آنها نگردد.
فصل پنجم - مقررات حفاظتی پر كردن و نگهداری سیلندر توزیع گاز مایع و وظائف توزیع كنندگان
ماده 90: سیلندر گاز مایع باید طبق استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد و چنانچه سیلندر گاز مایع از خارج كشور وارد گردد باید مشخصات آن با استاندارد مذكور مطابقت داشته باشد.
ماده 91: سیلندرهای گاز مایع را باید در ترازوهای خودكاری كه پس از پر شدن سیلندر به اندازه معین جریان گاز مایع را بطور اتوماتیك قطع می‌كند پر كرد.
ماده 92: سیلندر گاز مایع را باید به اندازه ظرفیت تعیین شده آنها پر نمود و همیشه مقداری فضای خالی برای مقابله با فشار ناشی از انبساط گاز مایع در آن باقی گذاشت مقدار مجاز پر كردن انواع مخازن مختلف در ماده 32 این آیین‌نامه تعیین شده است.
ماده 93: شیر سیلندر گاز مایع باید مجهز به سوپاپ اطمینان باشد كه در فشار 26/5 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع باز شده و شروع به اخراج گاز بنماید.
ماده94: سیلندرهای كوچك مسافرتی باید برای گاز پروپان طرح و ساخته شده و استاندارد ساخت آن موردتایید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایرانی قرار گرفته شده باشد.
ماده 95: شیر سیلندرهای كوچك مسافرتی باید پس از پر شدن سیلندر قابل بستن با دست بوده و مجهز به شیر كنترل سطح مایع و سوپاپ اطمینان باشد.
ماده 96: مشخصات سیلندر از قبیل وزن خالص سیلندر، وزن مجاز پروپان مایعی كه می‌توان در آن پر نمود و همچنین اسم با علامت اختصاری سازنده سیلندر باید بر روی حلقة گلویی یا حلقه پایه سیلندر حك شده باشد.
ماده 97: دهانه (اوریفیس – Orifisse) انتهای شیلنگ مخصوص پر كردن سیلندرهای كوچك مسافرتی باید به اندازه‌ای باشد كه مدتلازم برای پركردن اینسیلندرها از 3 دقیقه كمتر نشود.
ماده 98: انتهای شیلنگ مخصوص پر كردن سیلندرهای فوق باید مجهز به شیر مخصوص (شیر سریع بسته شونده‌ای) باشد كه پس از پر شدن سیلندر به اندازه مجاز بتوان فوراً جریان گاز را قطع نمود.
ماده 99: برای توزین سیلندرهای كوچك مسافرتی باید از ترازوهای دقیقی استفاده شود كه حداقل تا 10 گرم را با دقت نشان دهد تا از پر شدن سیلندر بیش از حد مجاز كاملاً جلوگیری شود.
ماده 100: توزیع كنندگان سیلندرهای گاز مایع مكلفند برای حمل و توزیع سیلندر گاز از وسایل موتوری چهار چرخه یا بیشتر استفاده نمایند.
ماده 101: كف و بدنه وسیله نقلیه مخصوص حمل سیلندر گاز مایع باید عاری از روغن و هر گونه مواد سریع الاشتعال باشد.
ماده 102: سیلندرها باید به حالت عمودی و در یك طبقه بطوری در وسیله نقلیه قرار داده شود كه از جابجاشدن آنها در حین حركت وسیله نقلیه جلوگیری شود.
ماده 103: كلاهك سیلندرها (در سیلندرهای كلاهك دار) باید هنگام حمل سیلندر بر روی آنها قرار داشته باشد. برای اجرای این منظور باید همیشه چند كلاهك یدكی در وسیله نقلیه موجود باشد.
ماده 104: سیلندرهایی كه دارای نشت باشد به هیچ وجه نباید مورد استفاده قرار گیرد.
ماده 105: افراد غیر مجاز را نباید در وسیله نقلیه مخصوص حمل گاز مایع سوار كرد.
ماده 106: توزیع كننده موظف است مخزن گاز مایع مصرف كننده‌ای را كه از مخزن ثابت استفاده می‌كند قبل از پر كردن بازدید كرده مقدار گاز مایع موجود در آن را تعیین و سپس آنرا تا حد مجاز پر كند.
ماده 107: مادام كه شعله باز و یا منبع آتش زا در مجاورت مخزن گاز ثابت وجود دارد باید از تحویل گاز مایع خودداری كرد.
ماده 108: توزیع كننده موظف است تمام منضمات و اتصالات مخزن بابت گاز مایع مصرف كننده را بازدید كرده و در صورت وجود نشت از پر كردن آن خودداری نماید.
ماده 109: سیلندرهای محتوی گاز مایع را نباید در مجاورت اشیاء قابل اشتعال و منابع حرارتی قرار داد.
ماده 110: سیلندرهای گاز مایع را نباید مجاور درهای خروجی پله كانها یا محوطه‌هایی كه بطور معمول مورد استفاده برای عبور و مرور مكرر افراد قرار می‌گیرد گذاشت.
ماده 111: سیلندر محتوی گاز مایع را نباید در مجاورت سیلندر محتوی اكسیژن یا هوای فشرده قرار داد و سیلندرهای محتوی این دو نوع گاز را نباید با هم در یك اطاق یا انبار نگهداری نمود.
ماده 112: شیر سیلندرهای گاز مایع اعم از اینكه سیلندر پر یا خالی باشد باید بجز مواقعی كه از آنها استفاده می‌گردد در سایر اوقات همیشه بسته باشد.
ماده 113: كلاهك محافظ شیر سیلندرهایی‌كه به دستگاه‌های گاز سوز اتصال ندارند اعم از اینكه سیلندر پر یا خالی باشد باید روی سیلندر پیچ شده باشد.
ماده 114: میزان گاز مایع محتوی در سیلندرهای گاز مایع انبار شده در یك محل نباید از 5000 كیلوگرم تجاوز نماید.
ماده 115: در ساختمان انبارهای ذخیره سیلندرهای گاز مایع نباید از مصالح ساختمانی قابل اشتعال استفاده كرد.
ماده 116: برای انتقال فشار به خارج (در مواقع انفجار) باید حداقل ده درصد سطح جانبی و سقف انبار از شیشه معمولی (تا ضخامت 4 میلیمتر) كه در مقابل فشار مقاوم نباشد انتخاب گردد.
ماده 117: انبارها هم باید از قسمت بالای دیوارها و هم از قسمت پایین آنها بطور كامل تهویه گردند. دریچه‌هایی‌كه بدین منظور در دیوارها تعبیه می‌گردند باید از در یا پنجره ساختمان‌های دیگر لااقل 2 متر فاصله داشته باشد. در این انبارها ضلع مشرف به معابر عمومی باید فاقد درب یا پنجره یا هر روزنه دیگر باشد.
ماده118:درهای اصلی انبارهای ذخیره‌سیلندرهای گازمایع نباید به‌طرف داخل انبار بازشود.
ماده 119: انبارها نباید زیر زمینی باشند.
ماده 120: انبارهای توزیع گاز مایع نباید هم جوار ساختمان‌هایی از قبیل مدرسه مسجد، سینما، بیمارستان و یا سایر اماكن عمومی قرار گیرند. فاصله این انبارها از ملك مجاور باید لااقل 15 متر باشد.
ماده121:از استعمالدخانیات و روشنكردن یا همراهداشتن هرنوع شعله در انبارهای سیلندر گاز مایع باید خودداری كرد. برای این منظور باید جلو هر یك از درهای ورودی انبار تابلو بزرگی كه جمله استعمال دخانیات ممنوع است بر روی آن نوشته شده‌باشد نصبشود.
ماده 122: در انبارهای سر پوشیده سیلندرهای گاز مایع باید لااقل یك دستگاه خودكار اعلام كننده وجود گاز در فضا (Continuous Gas Detection Alarm) نصب گردد.
ماده 123: كلیه وسایل برقی انبارهای سر پوشیده ذخیره سیلندرهای گاز مایع باید از نوع ضد شعله (Flame proof) باشد.
ماده 124: برای مبارزه با حریق در انبار ذخیره سیلندرهای گاز مایع باید تعداد متناسب دستگاه آتش خاموش كن پودری 12 كیلویی یا معادل آن و یا تعداد یك دستگاه خاموشكننده پودری 50 كیلویی چرخدار قرار داده شود و برای خنك كردن سیلندرها در مواقع حریق و همچنین كم كردن میزان غلظت گاز منتشر شده در هوا باید از سیستم لولهكشی آب تحت فشار استفاده نمود.
ماده 125: میزان گاز مایع محتوی در سیلندرهایی‌كه در فروشگاهها یا نمایشگاههای وسایل گازسوز نگهداری می‌شود نباید از 45 كیلوگرم تجاوز نماید.
ماده 126: در فروشگاهها و یا نمایشگاههای وسایل گاز سوز نباید سیلندرهای گاز مایع در مجاورت سیلندرهای گازهایی از قبیل اكسیژن، هوای فشرده و وسایل و منابع ایجاد كننده حرارت قرار داده شود.
ماده 127: در فروشگاهها یا نمایشگاههای وسایل گاز سوز باید یك دستگاه كپسول پودری آتش نشانی به ظرفیت حداقل 6 كیلوگرم در محل قابل دسترس نصب شود.
ماده 128: اگر میزان گاز مایع محتوی در مجموع ظرفیت سیلندرهای گاز مایع انبار شده در یك محل از 5000 كیلوگرم بیشتر باشد باید آنها را در هوای آزاد و زیر سایبان مناسب نگهداری نمود. این محل باید از ساختمان‌ها یا املاك مجاور حداقل 15 متر فاصله داشته باشد. این نوع انبارها نباید در جوار اماكن عمومی مانند مدرسه، مسجد، سینما، بیمارستان، ورزشگاه و سایر اماكن مشابه قرار گیرند. اطراف این انبارها باید با حفاظ مناسبی محصور شود تا سیلندرها از دسترسی افراد غیر مجاز مصون بماند.
ماده 129: سیلندرهای خالی راباید حتی الامكان در فضای آزاد نگهداری كرد. اگر این سیلندرها در فضای سر بسته از قبیل انبار و امثال آن نگهداری می‌گردد برای محاسبه حداكثر تعداد سیلندرهایی كه می‌توان در این محل‌ها نگهداری كرد باید از ضوابط مقرر در مواد 114، 135 و 138 استفاده نمود و سیلندرهای خالی را هم از نظر تعداد مجاز برای انباركردن در ردیف سیلندرهای پر در نظر گرفت.
ماده 130: برای جلوگیری از یخ زدن و یا جمع شدن برف بر روی شیرها و سوپاپ‌های اطمینان سیلندرها باید كلاهك مخصوص شیر سیلندر را بر روی آن نصب نمود.
در مورد سیلندرهای فاقد كلاهك باید آنها را با وسایل مقتضی دیگر محافظت كرد.
ماده 131: برای مبارزه با حریق در محل‌هایی‌كه بیش از 5000 كیلوگرم گاز مایع محتوی در سیلندر انبار شده باشد علاوه بر لوله كشی آب تحت فشار باید چهار دستگاه خاموشكننده پودری 50 كیلویی چرخدار در اطراف محوطه انبار قرار داد.
ماده 132: سیلندرهای گاز مایع باید توسط موسسات توزیع كننده گاز مایع حداقل هر 5 سال یكبار از جهات زیر مورد بازرسی كامل و آزمایش قرار گرفته و نتایج آن در كارتهای مخصوص و قابل ارائه به بازرسان مربوط ثبت شود.
1- داخل وخارج سیلندر از نظر صدمات مكانیكی، زنگ‌زدگی، ترك خوردگی و غیره.
2- شیر و سوپاپ اطمینان از نظر صحت كار.
3- آزمایش فشار آب از نظر نشت و انبساط فلز.
ماده 133: در هر آزمایش دوره‌ای باید وزن خالص سیلندر به اضافه وزن شیر آن (بدون سایر منضمات) اندازه‌گیری شده و در صورتی كه این وزن از 95 درصد وزن اولیه سیلندر و شیر (كه بر روی سیلندر حك شده است) كمتر باشد باید از بكار بردن آن خودداری نمود.
ماده 134: اگر سیلندری در معرض آتش سوزی قرار گرفته باشد باید از بكار بردن مجدد آن خودداری نمود.
ماده 135: در صورت آسیب دیدگی شدید یا فرورفتگی نیز در بدنه سیلندر (به‌طوری‌كه عمق این فرورفتگی بیشتر از قطر متوسط ناحیه فرو رفته باشد) و همچنین در صورت برآمدگی واضح و قابل رویت در بدنه سیلندر باید از بكار بردن آن خودداری نمود.
ماده 136: در صورتی كه شیر سیلندر نسبت به بدنه سیلندر كج شده باشد باید از بكار آن سیلندر خودداری نمود.
ماده 137: بطور كلی هر سیلندر كه در یكی از آزمایش‌ها و یا بازرسی‌های فنی معیوب تشخیص داده شود باید به‌وسیله شركت توزیع كننده گاز مایع به صورتی درآید كه استفاده مجدد از آن برای سرویس گاز مایع غیر ممكن گردد.
ماده 138: شركت‌های توزیع كننده گاز مایع باید برای سیلندرهای خود كارت مخصوصی تهیه و مشخصات هر یك از سیلندرهای خود و همچنین آخرین اقدامات مربوط به هریك از این سیلندرها را بر روی كارت فوق یادداشت كرده و آنرا برای ارائه به مسئولین مربوطه همیشه در بایگانی خود آماده نگهدارند.
تبصره - كارت سیلندرهایی كه از سرویس خارج می‌گردد باید حداقل پنج سال در بایگانی راكد شركت مربوطه نگهداری گردد.
ماده 139: شركت‌های توزیع كننده گاز مایع باید از پر كردن سیلندرهایی كه تاریخ آزمایش مجدد آنها منقضی شده است، خودداری نمایند.
ماده 140: كلیه مسئولیت‌های ایمنی و فنی و رعایت مقررات موضوعه به عهده شركت پر كننده سیلندر خواهد بود و در موردی كه شركت‌های توزیع كننده گاز مایع از سیلندرهای شركت دیگر استفاده می‌كنند باید اجازه كتبی از شركت مزبور تحصیل نمایند.
ماده 141: شركت‌های توزیع كننده گاز مایع موظفند قبل از فروش گاز به مصرف‌‌كنندگان صنعتی و تجاری تاسیسات و وسایل گاز سوز این موسسات را مورد بازرسی قرار داده و پس از حصول اطمینان از رعایت مقررات ایمنی، استاندارد و پیشگیری از حریق به توزیع گاز اقدام نماید.
آیین نامه حفاظت حمل و نقل ، ذخیره سازی و توزیع گاز مایع .pdf
