آیین نامه و مقررات حفاظتی پرس‌ها (پرسکاری سرد فلزات)
فصل اول- تعاریف و مفاهیم
ماده۱- پرسهای قدرتی (مکانیکی- هیدرولیکی-پرس‌بریک) POWER PRESS
پرسهای قدرتی به ماشینی اطلاق می‌شود که عموماً دارای بستر ساکن و ایستا بوده و ضربه زن آن در قاب پرس هدایت شده تا بر روی مسیر معینی حرکت رفت و برگشت تناوبی با زاویه قائمه نسبت به بستر پرس داشته باشد. پرسهای قدرتی برای انجام عملیات برش – خمش – تغییر شکل مواد نیمه ساخته و فشردن مواد فلزی – بکار می‌روند. این کار بوسیله قالب‌های بالایی و پایینی (سنبه – ماتریس) که به کف ضربه‌زن و میز نگاهدارنده بسته می‌شود انجام می‌گیرد.
اصطلاح پرسهای قدرتی که در این آیین نامه تعریف شده شامل پرسهای بولدوزری، خمش گرم، غلتک‌ها و نوردها و آهنگری (فورچینگ) نمی‌گردد.
ماده ۲- پرسهای مکانیکی ( MEHANICAL METAL PRESS)
پرسهای مکانیکی یا ضربه‌ای به ماشینی اطلاق می‌گردد که دارای نیروی محرکه مکانیکی بوده و انتقال نیرو در آن‌ها به میل لنگ توسط کلاچ انجام می‌گیرد.
ماده ۳- پرسهای هیدرولیکی
پرسهای هیدرولیکی به ماشینی اطلاق می‌شود که در آن انتقال نیرو به ضربه‌زدن (پلاتین) «PLATEN » توسط فشار مایع (روغن) صورت می‌گیرد. سایر تعاریف براساس حروف الفبا بشرح زیر می‌باشند:
ماده ۴- انواع پرسهای قدرتی
براساس:
۱) ساختمان عبارتند از: « C » شکل – دروازه‌ای – افقی
2) نیروی محرکه عبارتند از: مکانیکی (ضربه‌ای) – هیدرولیکی
ماده ۵- اینترلاک (پیوستگی حفاظ با راه‌اندازی) INTERLOCK
اینترلاک از لحاظ لغوی بهم ارتباط داشتن است و در حفاظت صنعتی به این معناست که سیستم راه‌اندازی یا کنترل حرکت قسمت‌های خطرناک دستگاه در ارتباط با سیستم طراحی شده و برنامه‌ریزی شده ایمنی ماشین باشد. مانند:
۱) حفاظ دریچه‌ای متحرک یا کشویی که با نیروی عملیات ماشین پرس بطور الکتریکی – هیدرولیکی یا مکانیکی دارای اثر متقابل « INTERACT » باشد و یا:
۲) وسیله حفاظتی چشم الکترونیکی که روی پرسهای هیدرولیکی یا مکانیکی (کلاچ چرخش غیرکامل) نصب می‌گردد تا در صورت قرار گرفتن دست در منطقه خطر مانع از عمل پرس شود.
ماده ۶- ابزارهای تغذیه دستی (انبرک‌ها)
وسایلیاست برای گرفتن قطعات و تغذیه دستی پرس که بهاشکال گوناگون ساخته می‌شود.
ماده ۷- بستر پرس
بخش ایستای ساختمان پرس، بستر نامیده می‌شود که معمولاً روی کف یا فونداسیون کارگاه قرار می‌گیرد این بخش سنگینی سایر قسمت‌های پرس را تحمل کرده به‌علاوه در مقابل نیروی اعمال شده پرس نیز مقاومت می‌نماید.
ماده ۸- بیرون‌انداز (پران)
بیرون انداز یا پران مکانیزمی است که برای خارج ساختن قطعات ساخته شده یا مواد از داخل قالب‌های بالایی یا پایینی بکار می‌رود.
ماده ۹- تنظیم آرام (جزء به جزء) INCHING CONTROL
تنظیم آرام وسیله ایست در پرس که حرکت جزیی منقطع پرس را فراهم می‌آورد این وسیله فقط در مواقع تنظیم و بستن قالب پرس کاربرد دارد و سویچ تغییر وضعیت آن در تابلوی کنترل دستگاه باید قابل دسترس باشد.
ماده ۱۰- ترمز
ترمز مکانیزمی است در پرسهای مکانیکی به‌منظور متوقف کردن و یا کنترل میل‌لنگ در زمانی که کلاچ عمل نمی‌کند که بطور مستقیم و یا توسط چرخ دنده واسطه این عمل انجام می‌پذیرد ترمز ممکن است بسته به چگونگی عملکرد کلاچ، یک نیروی باز دارنده دائم ایجاد نموده و یا فقط در هنگام خلاصی کلاچ عمل نماید. ضمناً مورد اول اکثراً در ماشین‌های با سیستم کلاچ چرخش کامل و مورد دوم در ماشین‌های با سیستم کلاچ چرخش غیرکامل رایج می‌باشد.
ماده ۱۱- تک ضرب SINGEL STROKE DIVICES
تک ضرب بخشی از سیستم کنترل کلاچ / ترمز است که فقط برای انجام یک ضربه در هنگام فرمان دادن به پرس طراحی شده است به تعبیری چنانچه وسیله فرمان راه‌اندازی در وضعیت عمل نگاه داشته شود میل لنگ بیش از یک ضربه نزند. این سیستم علاوه بر اینکه ضربات بعدی را کنترل می‌نماید در پرسهای با تغذیه دستی قرار دادن قطعه کار و برداشتن قطعه ساخته شده را امکان‌پذیر می‌سازد.
ماده ۱۲- تغذیه
منظور از تغذیه قرار دادن و جابجایی قطعه کار و یا مواد در قالب و یا خارج ساختن از آن می‌باشد و انواع تغذیه به شرح زیر است:
۱) تغذیه خودکار
تغذیه خودکار تغذیه ایست که در آن انجام موارد فوق توسط وسیله‌ای که روی دستگاه نصب می‌گردد بدون نیاز به کمک کارگر انجام می‌گیرد.
۲) تغذیه نیمه خودکار
تغذیه نیمه خودکار تغذیه ایست که در آن مواد یا قطعه کار با استفاده از یک وسیله کمکی با ضربات کنترل شده پرس، توسط اپراتور در درون منطقه عمل دستگاه قرار گرفته و یا در آن محل جابجا می‌شود. انواع روش‌های معمول این نوع تغذیه عبارتست از: سطح شیب‌دار- پلانگر- خشاب‌دار- قالب‌های کشویی- دیسک چرخان – قالب‌های چرخشی
۳) تغذیه دستی
تغذیه دستی تغذیه ایست که فرآیند تغذیه توسط متصدی پرس انجام می‌گیرد.
ماده۱۳- چشم الکترونیکی (وسایل حس کننده) (Electro Sensitive Safety Devices)
وسایل حس‌کننده به وسایلی اطلاق می‌شود که طراحی و ساخته شده تا یک سطح و یا میدان حساس برای سیستم کنترل کلاچ ترمز پرس بوجود آورد تا زمانی که دست‌های کارگر یا هر قسمت دیگر از بدن در آن سطح یا میدان قرار گیرد سیستم کلاچ عمل نکند. اگر ضربه‌زن در وضعیت حرکت به پایین باشد در صورتی که دست یا هر قسمت از بدن شعاع نور چشم الکترونیکی را قطع نماید، دستگاه باید فوراً متوقف گردد.
این وسایل در پرسهای با کلاچ الکتروپنوماتیکی و یا اصطکاکی و یا هر نوع پرسی که ضربه‌زن آن در هر نقطه از کورس خود قابل کنترل باشد، کاربرد دارد ولی از این وسایل نباید در روی پرسهای با کلاچ چرخش کامل استفاده گردد.
ماده ۱۴- حفاظ حصاری
حفاظ حصاری وسیله ایست که مانع از ورود دست یا هر قسمت از بدن اپراتور به‌داخل منطقه عمل پرس می‌شود.
حفاظ‌های حصاری یا حفاظ‌های منطقه عمل پرس بهسه گروه کلی به‌شرح زیر تقسیم می‌شوند:
۱) حفاظ‌های محصور دور قالب ( The ENCLOSURE GUARDS)
حفاظ‌های محصور دور قالب حفاظی است که به کفشک قالب و ورق‌گیر و یا هر دو در مکانی ثابت نصب می‌شود.
۲) حفاظ حصاری ثابت ( FIXED BARRIER GUARDS)
حفاظ ثابتی است در اطراف محیط قالب که به بدنه پرس متصل می‌شود. عموماً این نوع حفاظ دارای یک بخش کوچک جدا شونده بوده که با نیروی عملیات پرس بطور مکانیکی یا الکتریکی اینترلاک می‌باشد. این نوع حفاظ اصولاً بر روی پرسهای با تغذیه اتوماتیک کاربرد دارد.
۳) حفاظ حصاری قابل تنظیم (Adjust Table Barrier Guards)
حفاظی است که برای انجام هر کار و یا نصب هر قالب نیاز به تنظیم دارد.
ماده ۱۵- راه اندازی دودستی Two Hands Tripping Devices
راه اندازی دو دستی به وسیله‌ای اطلاق می‌شود که جهت انجام عمل پرس نیاز به فشار همزمان با هر دو دست پرسکار دارد. به طوری که در هنگام پایین آمدن ضربه زن، دست‌های اپراتور را از منطقه خطر دستگاه دور نگاهدارد. این وسایل راه اندازی می‌توانند به صورت برقی یا هوای فشرده یا مکانیکی عمل نمایند.
ماده ۱۶- رکاب (پدال پائی)
رکاب یا پدال پائی وسیله مکانیکی است که باعث گردش میل لنگ می‌شود.
ماده ۱۷- رگبار (مسلسل)
اصطلاح رگبار بدان معنی است که ضربات پی در پی بدون ایست توسط ترمز (یا سایر کنترل کنندههای کلاچ) انجام پذیرد.
ماده ۱۸- سلکتور فرمان پرس (انتخاب کننده نوع عملیات)
این سیستم بخش کنترل کلاچ/ترمز می‌باشد و پس از مشخص شدن نوع عمل از آن استفاده می‌شود. انواع آن معمولاً شامل حالت‌های خاموش – تک ضرب – رگبار (مسلسل)، راه‌اندازی دو دستی، پدال پائی و تنظیم آرام (INCH) می‌باشد.
ماده ۱۹- ضربه کشوئی زن ( SLID-RAM)
عموماً به بخش اصلی هر پرس که دارای حرکت رفت و برگشت تناوبی است «ضربه زن» گفته می‌شود. این بخش در قاب پرس هدایت شده و قالب بالایی به آن بسته می‌شود. همچنین در بعضی مواقع «رام» یا «پلانگر» یا «پیستون» نیز نامیده می‌شود.
در پرسهای دو عمله ضربه زن از دو قسمت تشکیل یافته قسمت خارجی آن که کار نگاهداشتن قطعه کار و بخش داخلی آن عمل اصلی را انجام می‌دهد. ضمناً به بخش کشوئی یا ضربه زن پرسهای هیدرولیکپ اطلاق می‌شود.
ماده ۲۰- ضربه
یک حرکت رفت و برگشتی یا سیکل کامل بخش کشویی پرس «ضربه» نامیده می‌شود به بیشترین فاصله‌ای که ضربه‌زن می‌تواند در سیکل خود طی نماید کورس گفته می‌شود.
ماده ۲۱- ضربه ناخواسته (ضربه تکراری) REPAT STROKE
در پرسهای با تغذیه دستی (در وضعیت تک ضرب) چنانچه بعد از اتمام یک ضربه، عمل قطع کلاچ در حد بالایی به موقع انجام نشود و یا بهر دلیلی میل لنگ نتواند در همان نقطه متوقف گردد در این صورت یک ضربه تکراری و غیرمنتظره انجام می‌گیرد که «ضربه ناخواسته نامیده می‌شود. در صورتی که کلاچ به موقع عمل کند ولی ترمز به دلیل نقص فنی خوب عمل ننماید در نتیجه لنگ (CRANKPIN) در نقطه معمول مرگ بالا متوقف نشده و به حرکت خود ادامه خواهد داد در نتیجه ضربه زن تحت تأثیر نیروی وزن و سنگینی خود ممکن است به پایین سقوط نماید به این وضعیت Over Run گفته می‌شود.
ماده ۲۲- قالب رد شده از آستانه معینی Over Run Go Beyond (alimit) Die
قالب ابزاریاست که برای پرس و یا شکلدادن مواد در پرسبکارمیرود و از یکجفت ابزار (TOOLS) تشکیل یافته به بخش بالایی سنبه و به قسمت پایینی ماتریس نیز گفته می‌شود.
ماده ۲۳- قالب‌های ایمن ENCLOSED TOOLS
قالب‌های ایمن به قالب‌هایی اطلاق می‌گردد که در مراحل طراحی و ساخت آن‌ها نکات ایمنی مراعات گردیده به نحوی که در موقع کار با آن‌ها منطقه خطری ایجاد نمی‌گردد.
ماده ۲۴- کلاچ
کلاچ به مفهوم یک سیستم انتقال نیرو است که در پرسهای مکانیکی جهت انتقال نیرو و قطع نیرو از فلایویل (چرخ طیار) به میل لنگ CRANKSHAFT به‌کار می‌رود که به صورت مستقیم یا توسط چرخ‌‌دنده واسطه این عمل انجام می‌پذیرد و انواع آن به شرح زیرا است:
۱) کلاچ چرخش کامل Positive Clutch
نوعی کلاچ مکانیکی است که در حین عمل تا زمانی که میل‌لنگ یک دور کامل نزده و ضربه‌زن یک سیکل کامل را تا رسیدن به حد بالایی طی نکرده است حرکت آن متوقف نمی‌گردد از قبیل کلاچ‌های خار شعاعی – خار محوری – چند فکی.
۲) کلاچ چرخش غیرکامل PART REVOLUTION CLUTCH
این سیستم کلاچ به ترتیبی است که می‌تواند انتقال نیرو را قبل از رسیدن میل‌لنگ به یک چرخش کامل قطع نماید. مانند کلاچ الکتروپنوماتیکی و کلاچ اصطکاکی.
ماده ۲۵- کنترل پایی (برقی یا پنوماتیکی) FOOT CONTROL
کنترل پایی مکانیزمی است که در آن با استفاده از یک پدال پایی فرمان داده می‌شود و در سیستم کلاچ چرخش غیرکامل کاربرد دارد.
ماده ۲۶- کفشک قالب
کفشک قالب به صفحه یا بلوکی اطلاق می‌شود که روی آن یک سنبه‌گیر یا ماتریس‌گیر نصب شده است.
ماده ۲۷- میل راهنما
میل راهنما میله ایست که روی کفشک بالایی و پایینی قالب نصب شده و در یک بوش که در طرف مخالف کفشک قالب قرار دارد حرکت می‌کند در نتیجه هم راستا بودن نیمه بالایی و پایینی قالب را تأمین می‌کند.
ماده ۲۸- میز نگاهدارنده (قالب بند) BOLESTER
عبارت است از صفحه‌ای جهت بستن قالب که به قسمت ضربه زن (رام) و یا بستر پرس متصل بوده و دارای شیارهای “T” شکل یا سوراخ‌های گرد می‌باشد.
ماده ۲۹- نیروی محرکه
منظور از نیرویمحرکهمکانیزمیاست کهباعثحرکتضربهزن (میز متحرک) پرس می‌گردد.
فصل دوم: مقررات کلی
ماده۳۰- مواد مورداستفاده درساخت قسمت‌های‌مختلف پرس باید بهنحوی انتخاب و به‌کار برده شود که علاوه بر تحمل بارهای وارده و تنش‌های حاصل، از کیفیت و مرغوبیت مناسبی برخوردار بوده به نحوی که نتیجه آزمون‌های ضروری در حد قابل قبول (استاندارد) باشد.
ماده ۳۱- قطعات ریختگی در ساختمان پرس می‌بایستی از مواد و ترکیباتی مناسب انتخاب و ریخته شود که فاقد مک و تخلخل و عیوب مضره دیگری باشد که ممکن است در کاربرد قطعات منفصله تأثیر منفی گذارد.
ماده ۳۲- کلیه قسمت‌های متحرک پرس نظیر چرخ دنده- فلاویل‌ها (چرخ طیار) و تسمه و – فلکه‌ها و امثالهم باید به نحو مناسبی حفاظ‌گذاری شود بطوریکه با باز کردن حفاظ دستگاه متوقف گردد.
ماده ۳۳- لوحه شناسایی (نشانه‌گذاری) INDICATION
هر دستگاه پرس باید دارای یک لوحه شناسایی حاوی اطلاعات و مشخصات زیر بوده و در محل قابل رویتی بر روی پرس نصب شود.
۱) نام و علامت کارخانه سازنده.
۲) تاریخ ساخت.
۳) شماره تولید.
۴) ظرفیت پرس یا تناژ.
۵) تعداد ضربه‌ها در دقیقه.
۶) ابعاد میز پرس.
۷) وزن پرس.
۸) طول (ارتفاع) کورس پرس بر حسب میلی‌متر.
۹) مقدار تعدیل و تنظیم کشویی (ضربه‌زن) بر حسب میلی‌متر.
۱۰) حداکثر سرعت فرود بر حسب میلی‌متر بر ثانیه برای پرسهای هیدرولیک.
۱۱)مقدار فرود اجباریبرحسب میلی متر برای پرسهای هیدرولیک INRTIA DESCENT VALUE
۱۲) قدرت موتور
تبصره- سازنده دستگاه مؤظف است دستورالعمل نصب و بهره‌برداری و تعمیر و نگاهداری صحیح دستگاه را نیز در اختیار خریدار (مصرف‌کننده) قرار دهد.
فصل سوم- حوادث و خطرات پرسهای قدرتی
ماده ۳۴- خطرات پرسهای مکانیکی
معمولاً حوادث در منطقه عمل پرسهای مکانیکی در مواقع زیر رخ می‌دهد:
مرحله اول
۱) دست‌های کارگر در حین عملیات عادی پرس و در مواقع بسته شدن قالب‌ها در میان آن‌ها قرار می‌گیرد.
۲) در هنگام عملیات عادی پرس کارگر نتواند به موقع دست‌هایش را از منطقه خطر خارج نماید.
مرحله دوم
۳) بعد از اتمام یک ضربه و سیکل کامل و در زمانی که پرس در حالت فرمان نیست و کارگر در حین گذاشتن قطعه کار و یا برداشتن قطعه ساخته شده از میان قالب‌هاست ضربه ناخواسته و غیرمنتظره‌ای زده شده و یا شرایط Over Run = رد شدن از آستانه معین ایجاد شود. در نتیجه قالب‌ها بر روی دست‌های کارگر بسته می‌شود.
زمانی که کلاچ چرخش کامل شروع بکار نماید خلاص کردن آن غیرممکن است مگر اینکه سیکل آن کامل شود. عموماً همراه با این نوع کلاچ نوعی ترمز وجود دارد که روی میل لنگ مداوماً اثر می‌گذارد. این نوع کلاچ به علت مشخصه فوق بسیار خطرناک بوده خصوصاً در زمانی که با نقایص متعارف زیر همراه گردد خطر اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
- شکسته شدن خار و فنر کلاچ که ضربه ناخواسته ایجاد می‌کند.
- شکستن پیچ تنظیم ضربه‌زن که باعث افتادن آن می‌شود.
- خارج شدن ترمز از تنظیم که باعث می‌شود شرایط (Over Run) بوجود آید.
- توسعه شکستگی در میل لنگ و شاتون که باعث افتادن ضربه‌زن می‌شود.
- در رفتن قالب بالایی از میان قالب‌گیر و یا شکسته شدن قالب‌ها که ایجاد حادثه می‌نماید.
- هرز شدن پیچ‌های اتصال که باعث افتادن موتورها، حفاظ‌های دستگاه یا سایر قطعات ثابت می‌شود.
ماده۳۵- بهترین روشایمنسازی پرسهایمکانیکی و پیشگیری از حوادث عبارتاست از:
۱) استفاده از قالب‌های ایمن و یا
۲) استفاده از حفاظ‌های حصاری ثابت با تغذیه اتوماتیک
در نتیجه در کلیه مراحل، کارگر متصدی پرس و دستیاران و سایر پرسنل، خارج از منطقه عملیات پرس قرار می‌گیرند و امکان هیچگونه دسترسی به منطقه خطر دستگاه وجود ندارد.
ماده ۳۶- حوادث پرسهای هیدرولیکی
ضربه‌زن پرسهای هیدرولیکی دارای سرعت فرود کمتری نسبت به پرسهای مکانیکی است این پرس‌ها اکثراً کارهایی مشابه پرسهای مکانیکی انجام می‌دهند بنابراین اصول حوادث و خطرات‌شان نیز همانند یکدیگر است یعنی خطر درگیری دست‌های پرسکار در بین قالب‌ها در حین عملیات عادی به علاوه خطر ضربه‌های غیر منتظره که ممکن است در اثر نقایص زیر رخ دهد:
- سقوط ناگهانی ضربه‌زن در اثر ایجاد نقص در نیروی محرکه پرس
- قطع مدار فشار روغن.
- ایجاد نقص در سیستم‌های فرمان دو دگمه‌ای.
- افزایش غیرمنتظره فشار برق مدارت الکتریکی پرس.
- ایجاد نقص در سیستم سیم‌کشی پرس.
- نشت شیرهای کنترل (روغن و هوا).
ماه ۳۷- بهترین روش ایمن‌سازی پرسهای هیدرولیک نصب حفاظ‌های اینترلاک (الکتریکی ـ هیدرولیکی) برای عملیات عادی و تعبیه اسکاچ مکانیکی برای مقابله با ضربه‌های غیرمنتظره است که حفاظت کارگر پرسکار را در کلیه مراحل بطور مؤثر و کامل تأمین می‌نماید.
ماده ۳۸- سازندگان و استفاده کنندگان هر دستگاه پرس قدرتی مشترکاً مکلفند به‌وسیله طرح و تعبیه وسایل و تجهیزات حفاظتی که در این آیین‌نامه مقرر داشته امکان وقوع حوادثی نظیر حوادث گفته شده در مواد ۳۴ و ۳۶ را از بین ببرند.
فصل چهارم – تجهیزات و کنترل‌های الکتریکی پرس‌ها (POWER PRESS ELECTRICAL CONTROLS)
ماده ۳۹- لامپ نشان‌دهنده Indicator Lamp
هر دستگاه پرس قدرتی باید به لامپ نشان‌دهنده‌ای مجهز باشد که نوع عملیات مورد نظر (POSSIBLE OPERATION) را مشخص نماید.
ماده ۴۰- اتصال زمین
مدار اتصال زمین بایستی با مفاد و مندرجات آیین‌نامه ایمنی تأسیسات الکتریکی یا اتصال زمین منطبق بوده ضمناً دارای چراغ نشان‌دهنده‌ای باشد که در صورت قطع یا بروز نقص در مدار اتصال زمین روشن شود.
ماده ۴۱- تدابیر لرزه‌گیری Anti Vibration Treatment
تدابیر لرزه‌گیری در مقابل ارتعاشات ایجاد شده توسط دستگاه پرس باید در محل نصب رله‌ها – ترانزیستورها و سایر قسمت‌های الکتریکی و الکترونیکی پرس‌ها قدرتی و یا در زمان نصب در پای تابلوهای کنترل عملیات و همچنین تابلوهای فرمان آن پیش‌بینی شود.
ماده ۴۲- راه‌انداز موتور
کلیه کنترل‌های پرسهای قدرتی از قبیل راه‌انداز اصلی – تنظیم کشویی- کج‌کننده میز – روغنکاری و موتور کمکی باید دارای نوعی راه‌انداز موتور باشد که در صورت بروز نقص در منبع نیرو، ارتباط موتور با منبع نیرو را قطع کند. در این حالت برای شروع دوباره عملیات بایستی مراحل راه‌اندازی دستگاه تکرار شود.
ماده ۴۳- نقص اجزای مدارات الکتریکی کنترل‌ها و فرمان‌های پرسهای قدرتی از قبیل رله‌ها و میکرو سویچ ها (LIMIT SWEITCH) نباید موجبات حرکت غیرمنتظره خطرناکی را در کشویی پرس (ضربه ناخواسته) فراهم نماید.
ماده ۴۴- کلیه قطعات و تجهیزات الکتریکی و سیم‌کشی‌های مدارات برقی باید از جنس مناسب و مرغوب بوده و روی اصول فنی نصب گردد.
ماده ۴۵- میزان ولتاژ
ولتاژ مدارهای کنترل و سیم پیچ‌های شیرهای سلونوییدی (برقی) که از ترانسفورمری با یک ثانویه عایق‌بندی شده نیرو می‌گیرد نباید از ۱۲۰ ولت فشار برق متناوب (AC) تجاوز نماید ولتاژهای بالاتر که ممکن است برای عمل ماشین یا مکانیسم‌های کنترل لازم باشد باید از مکانیزم هایی که در اختیار کارگر است جدا باشد.
ماده ۴۶- کلیه مدارهای کنترل الکتریکی کلاچ / ترمز باید در مقابل امکان انتقال جریان الکتریسته ناگهانی در مدار به‌وسایل کنترلی از قبیل فیوز مجهز باشند تا باعث بروز اشکال در پرس نشوند.
ماده ۴۷- سویچ اصلی قطع‌ارتباط Main Disconnect Switch
در کلیه پرس‌ها یک سویچ اصلی قطع ارتباط که فقط در حالت خاموش قادر به قفل مدار می‌باشد باید در نظر گرفته شود. دسته سویچ اصلی قطع ارتباط بایستی بر روی قسمت خارجی تابلوی فرمان قرار گیرد. ارتفاع مرکز تابلوی مذکور تا کف کارگاه، ۲۱۵ سانتیمتر بوده به نحوی که برای دسترسی به آن بایستی از سکوی عایقی استفاده شود تا در دسترس افراد غیرمسئول قرار نگیرد.
فصل پنجم – عملیات پرس
ماده ۴۸- تک ضرب
کلیه پرسهای قدرتی باید دارای وسیله مخصوص جلوگیری از تکرار ضربه یا تک ضرب مطابق با ماده ۱۱ همین آیین‌نامه باشند. به‌جز پرسهای اتوماتیک که صرفاً جهت عملیات ویژه‌ای طراحی شده‌اند.
در صورتی که سیستم تک ضرب براساس عملکرد فنر باشد فنرها باید از نوع فشاری بوده و حول یک میله و یا در روی لوله‌ای قرار گیرند تا از درهم شدن حلقه‌های فنر و شکسته شدن آن جلوگیری شود فاصله بین حلقه‌های فنر فشاری نباید کمتر از قطر میله فنر باشد.
ماده ۴۹- ترمز EFECTIVE BRAKE
پرسهای مکانیکی باید به یک سیستم ترمز مطمئن و مؤثر مجهز باشند تا در زمانی که عمل کلاچ قطع شده باعث توقف ضربه‌زن در بالاترین حد خود شود. ضمناً تنظیم ادواری و مرتب ترمزها ضروری است و باید از آلوده شدن آن‌ها به مواد روغنی جلوگیری شود. (نگاه کنید به ماده ۱۰).
ماده۵۰- مکانیزم متوقف کننده فوری (استاپ فوری) DTOPMECHANISMSUDDEN
۱- پرسهای قدرتی (به استثنای پرس‌هایی که دارای کلاچ با چرخش کامل می‌باشند) باید مجهز به مکانیزم استاپ فوری باشند. پرسهای قدرتی که برای کاربرد خاصی ساخته شده‌اند از این قاعده مستثنی می‌باشند. مشروط بر آنکه امکان ورود بخشی از بدن اپراتور به منطقه خطر پرس گفته شده وجود نداشته باشد.
۲- در پرسهای قدرتی که بهمکانیزم استاپفوریمجهزمیباشند بعدازاستفاده از این استاپ، ضربه‌زن نباید عمل نماید مگر اینکه عملیات راه‌اندازی مورد نظر مجدداً بکار گرفته شود.
استاپ اضطراری Push Button For Emergency Stop
ماده ۵۱- پرسهای قدرتی که مجهزبه استاپ فوری می‌باشند باید دارای وسیله‌ای باشند که عملیات ضربه‌زن را بر روی هر پیشامدی که اقدام فوری ایجاب می‌نماید، بلافاصله متوقف سازد (که منبعد استاپ اضطراری نامیده می‌شود) زمانی که استاپ اضطراری گفته شده فرمان می‌گیرد ضربه زن نتواند بکار افتد مگر اینکه پرس مجدداً بکار انداخته شود.
شستی‌های استاپ اضطراری PUSH BUTTON fOR EMERGENCY STOP
ماده ۵۲- شستی‌های استاپ اضطراری باید دارای شرایط زیر باشند.
۱) شستی‌های مذکور باید بدون محافظ بوده و در محل‌های آشکاری که دسترسی سریع به آن‌ها به راحتی مقدور باشد نصب گردند.
۲) شستی‌های مذکور باید برجسته و قارچی شکل و به رنگ قرمز باشند.
۳) شستی استاپ اضطراری باید بر روی هر تابلوی فرمایی (OPERATION STATION) در نظر گرفته شوند.
تنظیم آرام INCHING MECHANISM
ماده ۵۳- پرسهای قدرتی که دارای مکانیزم استاپ فوری هستند باید مجهزبه مکانیزم تنظیم آرام باشند.
بلوک ایمنی SAFETY BLOCK
ماده ۵۴- پرسهای قدرتی باید دارای بلوک ایمنی برای پیشگیری از سقوط ناگهانی ضربه‌زن باشد به‌علاوه پرسهای مذکور بایستی دارای مکانیزم اینترلاک بوده تا در حین استفاده از این بلوک مانع از فعال شدن ضربه‌زن شود.
کنترل پایی و رکاب
ماده ۵۵- از پدال یا کنترل پایی فقط در صورتی استفاده شود که پرسکار بطور اطمینان بخشی حفاظت شده باشد مانند هنگام استفاده از قالب‌های محفوظ.
ماده ۵۶- پدالها و کنترل‌های پایی باید به صورت تک ضرب عمل نماید.
ماده ۵۷- کنترل‌های پایی (برقی – بادی) و همچنین رکاب پایی بایستی در مقابل راه افتادن اتفاقی به علت سقوط اشیاء و همچنین در مقابل قدم گذاشتن سهوی بر روی آن‌ها حفاظ‌گذاری شوند.
ماده ۵۸- یک بالشتک با سطح عاجدار بایستی بر سطح پدال پایی نصب شود.
ماده ۵۹- حفاظ پدال پایی باید طوری ساخته شود که پای کارگر در فواصل ضربات پرس وضع اتکایی راحتی داشته باشد.
رگبار CONTINUOUS
ماده ۶۰- منظور از حالت رگبار در پرس نوعی عمل ماشین است که در آن پیش‌بینی شده تا در حالت خاص عملکرد پرس مانند تغذیه اتوماتیک همراه با حفاظ حصاری ثابت مورد استفاده قرار گیرد.
سلکتور THE CHANGEOVER SWITCH
ماده ۶۱- سلکتورهای تغییر وضعیت عملیات (برای حالت‌های راه‌اندازی – تنظیم آرام – تک ضرب – رگبار – فرمان دو دستی- پدال و کنترل پایی) که بر روی پرسهای قدرتی جهت جلوگیری از اعمال غیرمسئولانه نصب می‌گردد بایستی دارای شرایط زیر باشد.
۱) مجهزبه سویچ قفل شونده‌ای باشد که بتواند سایر حالت‌ها را از مدار خارج نماید.
۲) سویچ بایستی در هر وضعیتی بطور اطمینان بخشی قفل شود.
۳) هر گونه وضعیت فرمان بایستی به وضوح در روی سلکتور مشخص شود.
محدود کردن کورس LIMITED STROKE
ماده ۶۲- در پرسهای با پدال پایی غالباً سیستم خاص محدود کردن کورس ضربه‌زن وجود دارد تا خطر آسیب‌دیدگی انگشتان اپراتور به حداقل رسانیده شود. در این صورت فاصله بین ضربه‌زن در بالاترین ارتفاع خود تا قالب زیرین یا نوار تغذیه نبایستی از ۸ میلی‌متر تجاوز نماید.
پرسهای هیدرولیک HYDRAULIC PRESS
جلوگیری از سقوط ضربه‌زن
ماده ۶۳- بعد از راه‌اندازی پمپ، ضربه‌زن ، پرس هیدرولیک نباید عمل نماید مگر اینکه پرس توسط دگمه راه‌انداز فرمان داده شود.
مقدار فرود اجباری INERTIA DESCENT VALUE
ماده ۶۴- مقدار فرود اجباری تحمیل شده توسط ضربه‌زن (پلاتین) با حداکثر سرعت فرود توسط مکانیزم استاپ فوری پرس هیدرولیک، نباید از اندازه‌های فرود اجباری که در ستون راست جدول زیر نشان داده شده تجاوز نماید. ضمناً در ستون چپ جدول نوع پرسهای هیدرولیک و در ستونمیانی جدولتناژ باظرفیتهمان پرسمشخص گردیده است.
بلوک ایمنی پرس هیدرولیک
ماده ۶۵- بلوک ایمنی پرس هیدرولیک بایستی تحمل نگاهداری وزن ضربه‌زن و قالب بسته شده به آن را داشته باشد.
وسیله جلوگیری از افزایش فشار
ماده ۶۶- هر پرس هیدرولیک باید دارای وسیله ایمنی باشد که از افزایش بیش از حد فشار هیدرولیک جلوگیری نماید.
فصلششم:حفاظهایحصاریمنطقهعملپرس POINT OF OPERATION GUARDING
تذکر- منظور از حفاظ حصاری وسیله ایست که مانع از ورود دست یا هر قسمت از بدن اپراتور به داخل منطقه عمل پرس می‌شود.
ماده ۶۷- برخی از وسایل ایمن‌سازی اپراتور ماشین بایستی در منطقه عمل پرس فراهم و بکار گرفته شود. نوع حفاظ و وسیله حفاظتی طراحی شده بستگی به روش تغذیه پرس و عملی بودن حفاظ یا وسیله حفاظتی برای هر مورد خاص از عملیات را خواهد داشت قبل از آنکه حفاظتی ساخته شود کلیه عملیات بایستی آنالیز و تجزیه و تحلیل شده تا تصمیم گرفته شود که قطعه کار باید چگونه به بهترین وجهی در محل عملیات قرار گرفته و قطعات اضافی و ضایعات (SCRAP) به ایمن‌ترین و مؤثرترین وجه بدون آنکه اپراتور نیاز به داخل کردن دست خود به منطقه خطر داشته باشد، تخلیه گردد.
ماده ۶۸- این حفاظ‌ها در مورد ماده ۶۲ این آیین‌نامه یعنی در مورد پرس‌هایی که فاصله بین ضربه زن در بالاترین ارتفاع خود تا قالب زیرین یا نوار تغذیه از ۸ میلی‌متر تجاوز ننماید کاربرد ندارد.
ماده ۶۹- هنگام استفاده از حفاظ‌های حصاری منطقه عمل پرس توصیه می‌شود از حالت کنترل پایی یا رکاب همراه با ابزارهای تغذیه دستی استفاده شود.
ماده ۷۰- مسئولیت تهیه حفاظ‌های حصاری متناسب با نوع عملیات و نصب و تنظیم آن در منطقه محل پرس به عهده استفاده‌کننده دستگاه می‌باشد.
اندازه‌های مطمئن
ماده ۷۱- اندازه‌های ایمن دهانه تغذیه (باز شوی تغذیه = FEED OPENING ) حفاظ حصاری پرسهای قدرتی نسبت به منطقه عمل یا برش در تصویر و جدول پیوست نشان داده شده ابعاد داده شده به گونه ایست که در هیچ موردی اپراتور نمی‌تواند انگشتان دست خود را به قدری داخل منطقه خطر پرس وارد نماید که دچار حادثه شود.
انواع حفاظ‌های حصاری
ماده ۷۲- حفاظ‌های حصاری منطقه عمل پرس‌ها به سه گروه اصلی به شرح زیر تقسیم می‌شوند.
۱) حفاظ‌های محصور دور قالب DIE ENCLOSURE GUARDS
۲) حفاظ‌های حصاری ثابت FIXED BARRIER GUARDS
۳) حفاظ‌های حصاری قابل تنظیم ADJUSTABLE BARRIER GUARDS
ماده ۷۳- حفاظ‌های محصور دور قالب
حفاظ ثابت دور قالب در خیلی از عملیات پرسکاری کاربرد دارد و بطور مؤثری از پرسکار محافظت می‌نماید زیرا حفاظ یک بخش دائمی از قالب محسوب می‌شود. این نوع حفاظ معمولاً به کفشک قالب و ورق‌گیر یا هر دو در مکان ثابتی نصب می‌شود بطوریکه دست‌ها از هیچ طرف یعنی از بالا یا پایین یا اطراف حفاظ، نتواند وارد منطقه خطر پرس شود.
۱-حفاظ‌های محصور دور قالب بایستیطوری ساختهشود که عملتغذیه- تخلیه و جمع‌آوری ضایعات را آسان نموده و منطقه عمل نیز در کلیه مواقع به خوبی قابل رویت باشد.
۲- در ساخت این حفاظ می‌توان از مواد مختلفی مانند ورق‌های مشبک- میله‌های فلزی – شیشه نشکن و مواد پلاستیکی شفاف استفاده نمود ولی لازمست این حفاظ‌ها بر روی قاب فلزی سوار شود تا مقاومت بیشتری پیدا نماید.
۳- میله‌های فلزی این قاب باید با فواصل منظم (ترجیحاً پنج شانزدهم اینچ) و بطور عمودی نصب شنود تا از خستگی چشم کارگر پرسکار کاسته شود.
در صورتی که حفاظ از ورق پلاستیکی ترانسپارانت با ضخامت یک چهارم اینچ ساخته شود علاوه بر مقاومت کافی این مزیت را دارد که منطقه عمل پرس به خوبی دیده می‌شود به شرط آنکه در مقابل آلودگی به مواد روغنی خوب نگاهداری شود.
۴- رعایت فواصل زیر در موقع نصب این حفاظ ضروری است.
فضای آزاد CLEARANCE
۱) به‌منظور جلوگیری از برخورد قطعات متحرک با حفاظ و همچنین جلوگیری از داخل شدن دست به منطقه خطر لازمست حداکثر «یک دوم » تا «۱» اینچ فضای آزاد بین لبه‌های حفاظ تا برجسته‌ترین قسمت ضربه‌زن پیش‌بینی شود.
جلوگیری از قیچی شدن دست
۲) حفاظ بایستی حداقل یک اینچ بالاتر از حداکثر کورس ضربه‌زن ادامه داشته باشد تا مانع از قیچی شدن دست پرسکار توسط ضربه‌زن شود. و یا دو بخش انتهایی حفاظ بایستی حداقل یک دوم روی هم قرار گیرد.
ماده ۷۴- حفاظ‌های حصاری ثابت
۱- این نوع حفاظ در اطراف محیط قالب و به بدنه پرس یا صفحه نگاهدارنده متصل می‌شود. برای سهولت در امر حفاظ‌گذاری این حفاظ‌ها عموماً از دو بخش تشکیل می‌شوند بطوریکه حفاظ تکمیل شده کلیه منطقه خطر پرس را می‌پوشاند. بخش بالایی یا اصلی حفاظ ثابت بوده ولی بخش پایینی که در مقابل منطقه عمل پرس قرار دارد جدا شونده می‌باشد. تا با روش تغذیه و همچنین شکل‌های مختلف قالب پایینی قابل انطباق باشد.
۲- این بخش کوچک می‌تواند لولایی – کشویی یا قابل برداشته شدن باشد تا در مواقع لزوم دسترسی به منطقه عمل پرس آسان باشد (READY ACCESS) ولی این بخش بایستی با نیروی عملیات پرس بطور مکانیکی یا الکتریکی اینترلاک باشد تا در زمانی که این بخش کوچک باز می‌شود مانع از عملیات ضربه‌زن پرس شود.
۳- این نوع حفاظ حصاری ثابت اینترلاک شده (INTERLOCKED BARRIER) (که در بعضی مواقع به این اسم نیز نامیده می‌شود) برای پرس‌هایی که با تغذیه اتوماتیک کار می‌نماید مناسب می‌باشد زیر منطقه عمل پرس بایستی هر از چند گاهی برای رفع نقص و برطرف کردن گیر و تجمع قطعات ساخته شده “JAMS” بازگذارده شود.
۴- برای ایمنی بیشتر پرسکار در مواقع گفته شده از ابزارهای دستی و بلوک‌های ایمنی استفاده شود.
ماده ۷۵- حفاظ‌های حصاری قابل تنظیم
۱- در مواقعی که تهیه یا تکمیل حفاظ‌های محصور دور قالب یا حفاظ‌های حصاری ثابت عملاً قابل پیاده کردن نباشد در آن صورت باید از حفاظ‌های حصاری قابل تنظیم استفاده شود. این نوع حفاظ در بسیاری از عملیات پرسکاری می‌تواند جهت جلوگیری از داخل شدن دست پرسکار به منطقه خطر بکار گرفت شود.
۲- این حفاظ‌ها دارای صفحه جلویی و صفحات جانبی قابل تنظیم است و بر روی بدنه پرس بسته می‌شود و عموماً از میله‌های فلزی و صفحات مشبک ساخته شده و جهت استحکام بیشتر باید بر روی قابی سوار گردد تا به راحتی برای هر قالب و هر کاری قابل تنظیم بوده در نتیجه حفاظت مورد نیاز پرسکار را تأمین نماید.
۳-در تغذیه دستی لازمست دهانه‌ای در صفحه جلویی حفاظ برطبق جدول شماره ۱ و تصویر شماره ۱ پیش‌بینی شود (مربوط به ماده ۷۱).
۴- هر گونه تغییر در تنظیم حفاظ بدون اجازه و تایید سرپرست کارگاه ممنوع می‌باشد.
فصل‌هفتم-تجهیزات و وسایل ایمنیمنطقهعمل پرس‌ها POINT OF OPERATION
وسایل و تجهیزات کمکی منطقه عمل پرس‌ها متفاوت از حفاظ‌های حصاری می‌باشد زیرا آن‌ها در هنگام گذاشتن و برداشتن قطعه کار در قالب، امکان دسترسی به منطقه عمل پرس را می‌دهند.
اکثر این وسایل پرسکار را کاملاً در مقابل بروز نقایص در پرس حفاظت نمی‌نمایند.
از آنجایی‌که پرس‌ها می‌توانند بدون استفاده از این وسایل عمل نمایند. لذا بایستی نظارت دقیقی به عمل آید. استفاده از تغذیه و پران‌های مکانیکی و همچنین ابزارهای دستی از بسیاری حوادث منبعث از راه افتادن اتفاقی پرس، جلوگیری می‌نماید.
ماده ۷۶: پرسهای ایمن SAFETY PRESS
پاراگراف اول: پرسهای قدرتی که دارای تجهیزات ایمنی برای جلوگیری از خطر ضربه‌زن می‌باشند بایستی در هنگام کار با یکی از قابلیت‌ها و شرایط زیر منطبق باشند.
طبقه‌بندی چهار گانه
۱) در هنگام پایین آمدن ضربه‌زن و بسته شدن قالب چنانچه دست‌ها یا بدن کارگر سهواً در منطقه خطر پرس قرار گیرد آن‌ها را به عقب کشیده و یا از منطقه خطر دور نماید.
۲) در زمان عمل ضربه‌زن، با ایجاد حایلی بین منطقه خطر پرس و پرسکار، دست یا بدن کارگر وسایل حفاظتی که برای ماشین‌های پرس در نظر گرفته می‌شود تا کارگران آن‌ها را به‌کار گیرند نباید توسط هیچ شخصی اعم از کارگر یا کارفرما یا سرپرست کارگاه از کار انداخته شود.
به علاوه تجهیزات ایمنی پرس‌ها بایستی در بهترین و مطمئن‌ترین شرایط حفظ و نگاهداری و به‌کار گرفته شوند بطوری که در کلیه مواقع عملیات پرس با یکی از شرایط چهارگانه ذکر شده در پاراگراف اول انطباق داشته باشد.
مبحث‌نخست: پرسهای ایمن با تجهیزات ازنوع بند (۱)پاراگراف اول ماده ۷۶:
«پرس‌هایی که دارای نوعی وسیله ایمنی است تا چنانچه دست یا بدن پرسکار در هنگام پایین آمدن ضربه‌زن و بسته شدن قالب‌ها سهواً در منطقه خطر پرس قرار گیرد آن‌ها را به عقب کشیده و یا از منطقه خطر دور نماید»
ماده ۷۷- وسایل جاروب‌کننده (پس زننده دست) SEWEEP DEVICES
وسایل جاروب کننده طراحی شده‌اند تا در مواقعی که پرسکار در متابعت کردن از ریتم پرس دچار قصور یا اشتباهی شود، قبل از اینکه ضربه‌زن پایین بیاید و قالب‌ها بسته شود دست‌های اپراتور را با فشار حرکت جبهه‌ای پس زده و از منطقه خطر خارج نماید.
۱- تجهیزات جاروب کننده بایستی به ضربه زن پرس اتصال داده شود تا در مواقعی که شاتون دچار شکستگی می‌شود دارای حداکثر کارایی جهت تأمین ایمنی پرسکار باشد.
۲- حفاظ جاروب تک بازویی بایستی بلافاصله بعد از عمل کلاچ سرتاسر منطقه عملیات را طی نموده و دست را از مقابل منطقه عملیات پس بزند. ضمناً این حفاظ می‌تواند با توجه به نوع عمل و تغذیه پرس در جهت جلو به عقب و بر عکس نیز حرکت نماید.
۳- حفاظ‌های جارویی دو بازویی در حالت عادی مقابل هم و در وسط ضربه زن و موازی با آن قرار می‌گیرند .
۴- حفاظ‌های جارویی به سادگی قابل تنظیم بوده و بر روی پرسهای کوچک با قالب‌هایی که حداکثر ۶ اینچ پهنا دارد کاربرد دارد ولی نباید در پرسهای بزرگ با کورس بلند و سرعت فرود کم و با قالب‌های عریض استفاده شود. زیر زمانی که ضربه‌زن بخشی از کورس خود را طی نموده و حفاظ جارویی بصورت عمودی در آمده، امکان وارد شدن دست به منطقه خطر و آسیب دیدگی وجود دارد. لذا در این مورد خاص توصیه نمی‌شود.
۵- مزیت این نوع حفاظ مؤثر بودن آن در مقابل ضربه‌های معمولی و ناخواسته است.
۶- حفاظ جاروب بایستی حتی‌الامکان با قسمت‌های انتهایی کورس ضربه‌زن تنظیم شود.
۷- قسمت‌هایی از بازوی حفاظ که امکان برخورد با دست کارگر را دارد باید با چرم یا پلاستیک یا ماده نر می‌پوشیده شود تا از ضربه شدید و بریدگی دست جلوگیری شود.
۸- مراقبت به عمل آید تا حفاظ جارویی به قسمت‌های برجسته قالب برخورد ننماید در موقع نصب این قبیل حفاظ می‌بایست رعایت فواصل مناسب بین قسمت‌های ثابت و متحرک به عمل آید.
۹- درصورتی که پرس از طرفراست تغذیهشود حرکت حفاظ جارویی نیز بایستی از راست به چپ باشد و اگر تغذیه از چپ باشد جاروب نیز بایستی از چپ به راست عمل نماید.
ماده۷۸- برای جلوگیری از قرار گرفتن دست یا دیگر اعضای بدن سایر کارگران، اطراف یا پشت دستگاه پرس با وسیله حفاظتی پس زننده نیز باید بوسیله حصارهای جانبی پوشیدهشود.
مورد خاص: (حفاظ دورکننده حصاری) PULL BACK DEVICES
ماده ۷۹- حفاظ پس زننده پرسهای بزرگی که با دست تغذیه شده و دو یا چند نفر کارگر روی آن کار می‌کنند بایستی به ضربه‌زن پرس متصل بوده تا در هنگامیکه ضربه‌زن پرس پایین می‌آید حفاظ پس زننده عمل نموده و کارگران را از منطقه خطر خارج سازد این حفاظ ضمناً هم زمان مانند حفاظ حصاری منطقه خطر پرس را محفوظ می‌سازد.
ماده ۸۰- دستبندهای حفاظتی (عقب کشنده)
دستبندهای حفاظتی وسایلی هستند که دست‌های اپراتور را در هنگام پایین آمدن ضربه‌زن بهعقب می‌کشند درنتیجه دست‌ها از منطقهخطر خارجمیگردد. نگاه کنید به‌تصویر مربوطه.
– این وسیله دارای تسمه‌ها و قرقره‌هایی است که از یک طرف به مچ‌های دست کارگر پرسکار و از طرف دیگر به ضربه زن یا کفشک بالایی قالب پرس بسته می‌شود.
– این وسیله حفاظتی بایستی متناسب با هر پرسکار و پس از هر تعویض قالب به نحو مناسبی تنظیم گردد.
-این وسیله برای عملیاتثانویه (قطعه‌ای که قبلاً عملیاتی روی آن انجام شده) کاربرد دارد.
– در صورتی که ایجاب نماید بیش از یک پرسکار روی پرس کار نمایند باید برای هر نفر دستبند حفاظتی تهیه شود:
ماده ۸۱- حفاظ‌های موضوع مبحث نخست برای پرسهای با تغذیه دستی – پدال پایی تک ضرب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مبحث‌دوم: پرسهای ایمن با تجهیزات از نوع بند(۲) پاراگراف اول ماده ۷۶:
در زمان عمل ضربه‌زن، با ایجاد حایلی بین منطقه خطر پرس و پرسکار، دست یا بدن کارگر نتواند وارد منطقه خطر پرس شود.
ماده۸۲- دروازه یاوسیله حفاظتی متحرک GATE OR MOVABLE BARRIER DEVICES
این وسیله حفاظتی طوری طراحی می‌شود که منطقه عمل پرس را قبل از درگیری کلاچ به‌طور کامل می‌پوشاند. کلاچ بوسیله بخشی از مکانیزم حفاظ در فاصله یک دوم اینچ قبل از بسته شدن آن عمل می‌نماید. در صورتی که انگشت یا دست یا هر شییی به ارتفاع یک چهارم اینچ یا بیشتر در زیرحافظ قرارگیرد و مانع از بسته شدن کامل حفاظ شود، پرس عمل نخواهدکرد.
ارتباط بین حفاظ با مکانیزم راه‌اندازی کلاچ معمولاً مکانیکی یا الکتریکی می‌باشد.
۱- در پرسهای با کلاچ چرخش کامل این وسیله فقط با مکانیزم تک ضرب عمل خواهد کرد به‌علاوه بایستی دارای وسیله‌ای بنام گاردکنترل “GUARD CONTROL” باشد تا در موقع بسته شدن قالب‌ها امکان باز شدن دروازه و دسترسی به منطقه خطر وجود نداشته باشد.
۲- در پرسهای با کلاچ چرخش غیرکامل این وسیله بایستی با سیستم کنترل کلاچ / ترمز اینترلاک باشد تا درصورت باز شدن دروازه در حین کار پرس، باعث توقف ضربه‌زن شود.
مبحث‌سوم- پرسهای ایمن باتجهیزات ازنوع بند(۳) پاراگراف اول ماده ۷۶:
«کنترل فرمان دو دستی پرس (بوسیله شستی یا اهرم) به گونه ایست که قبل از اتمام عمل ضربه‌زن، دسترسی به منطقه خطر پرس میسر نیست».
سیستم کنترل دو دستی HAND CONTROL SYSTEM TWO
ماده ۸۳- پرسهای ایمن که دارای سیستم کنترل راه‌انداز دو دستی برای جلوگیری از خطر ضربه‌زن است بایستی با شرایط زیر منطبق باشد. به جز در مواقع تنظیم آرام (INCHING) ضربه زن شروع به فعالیت ننماید مگر اینکه دگمه‌ها یا اهرم‌های راه‌انداز پرس همزمان با استفاده از هر دو دست پرسکار فشرده شوند و عمل ضربه‌زن پس از هر ضربه در حد بالا متوقف شود.
۲) پس از هر ضربه تا هر دو دست پرسکار از روی دگمه‌ها یا اهرم‌ها برداشته نشود، ضربه بعدی امکان‌پذیر نباشد.
۳) چنانچه یکی از شستی‌ها و اهرم‌ها در وضعیت بسته نگاه داشته یا قفل شود راه‌اندازی پرس امکان‌پذیر نباشد.
فاصله بین دگمه‌ها
ماده ۸۴- وسایل فرمان دو دستی مانند اهرم‌ها و دگمه‌ها باید طوری طراحی و نصب شوند که راه‌اندازی دستگاه با یک دست و همچنین راه افتادن اتفاقی آن امکان‌پذیر نباشد. برای این منظور دگمه‌ها باید به حد کافی (۲۱ اینچ) از یکدیگر فاصله داشته باشند در صورتی که رعایت این فاصله مقدور نباشد بایستی بین دگمه‌ها مانعی قرار داده شود.
دگمه‌ها یا شستی‌های راه‌اندازی
ماده ۸۵- شستی‌های راه‌اندازی پرس‌ها نبایستی رو به بالا نصب شوند بلکه بایستی در خزینه یا قاب کلید به‌گونه‌ای جاسازی شوند که از بدنه پرس یا قاب کلید پایین‌تر قرار گیرند و دارای روکش مناسبی از جنس فلز یا پلاستیک به رنگ سبز باشند.
فاصله ایمن
ماده ۸۶- فاصله بین دگمه‌های راه‌انداز پرس تا منطقه خطر بایستی حداقل معادل با ارقامی باشد که از فرمول زیر بدست می‌آید.
D=2.6 (TL+TS)
در فرمول بالا D و TL و TS نشان‌دهنده مقادیر زیرند:
فاصله ایمن (بر حسب میلی‌متر) : D
فاصله زمانی بین جدا شدن دست از روی دگمه یا اهرم فرمان تا زمان شروع بکار استاپ فوری (بر حسب میلی ثانیه): TL
فاصله زمانی بین شروع بکار استاپ فوری تا توقف ضربه‌زن (بر حسب میلی ثانیه) TS:
هم زمانی فرمان‌ها
ماده ۸۷- در مواقعی که لازم باشد چند پرسکار هم زمان روی یک دستگاه پرس کار نمایند لازمست برای هر یک از پرسکاران فرمان مستقل و مشابه‌ای فراهم شود و دستگاه نباید شروع به‌کار نماید مگر آنکه تمام دگمه‌های فرمان در آن واحد با هم عمل نمایند.
کنترل راه دور
ماده ۸۸- در مورد پرسهای با کورس بلند و پرسهای با سرعت کم، فرمان راه‌اندازی بایستی به حد کافی از منطقه خطر دور باشد، تا احتمال دسترسی به منطقه خطرناک ماشین بعد از راه‌اندازی پرس مقدور نباشد.
تذکر – اصولاً فرمان دو دستی بر روی پرسهای با کلاچ چرخش غیر کامل کاربرد دارد. معهذا این وسیله برای پرسهای با کلاچ چرخش کامل زمانی که کورس پرس کوتاه و سرعت ضربه‌زن زیاد (با بیش از ۱۲۰ ضربه در دقیقه) و فاصله بین منطقه عمل و پرسکار به اندازه مناسب باشد به‌طوری که دسترسی به منطقه خطرناک پس از فرمان دادن به پرس امکان‌پذیر نباشد، به‌کار می‌رود.
کلاچ اصطکاک هوایی AIR FRICTION CLUTCH PRESSES
ماده ۹۰- کنترل فرمان دو دستی در پرسهای با کلاچ اصطکاک هوایی باید دارای شرایط زیر باشد:
۱) از نوع نگاهداری در زمان طولانی باشد Time Holding به نحوی‌که پرسکار برای بکارگیری پرس حالت فشردن دگمه‌ها را با دو دست تا زمانی‌که احتمال دسترسی به منطقه خطر حذف نشده و یا ضربه‌زن به انتهای مسیر رفت “DOWN STROKE” نرسیده ادامه دهد. این فرمان‌ها اصطلاحاً “PLAM.SWITCHES” نامیده می‌شوند.
۲) تا زمانی که هنوز قالب‌ها بسته نشده رها کردن هر یک از دگمه‌ها در زمان نگاهداری “HOLPING TIME” باعث متوقف شدن ضربه‌زن شود.
۳) دگمه‌ها بایستی این اجازه را به پرسکار بدهند تا پس از بسته شدن قالب‌ها و انجام شدن مرحله رفت، دگمه‌ها را رها ساخته ولی پرس بتواند کورس خود را کامل نماید.
۴) ضربه‌زن در پایان هر ضربه در حد بالایی متوقف شود حتی اگر دگمه‌های فرمان در وضعیت راه‌اندازی (فشرده) نگاه داشته شود.
مبحث‌چهارم- پرسهای ایمن باتجهیزات ازنوع‌بند(۴)پاراگراف اول ماده ۷۶:
«پرس‌هایی که دارای وسایلی هستند چنانچه دست یا قسمتی از بدن کارگر وارد منطقه خطر پرس شود مانع از کار پرس شده و یا باعث توقف ضربه‌زن گردد».
چشم الکترونیکی (وسایل حس کننده) ELECTRO SENSITIVE SAFETY DEVICES
ماده ۹۱ – کلیه وسایل حس‌کننده الکترونیکی که در پرسهای قدرتی به‌کار می‌رود باید دارای یا بندهایی باشند تا زمانی که میدان حسی ایجاد شده توسط دست یا بدن کارگر یا هر شییی دیگر به طریقی بلوکه یا مسدود گردد قادر باشد سیستم کنترل‌کننده پرس را به‌کار انداخته و در همان وضعیت ضربه‌زن را متوقف نماید.
یکی از مزیت‌های این وسیله حفاظتی عدم وجود وسایل مکانیکی دست و پاگیر در جلوگیری پرسکار می‌باشد.
محدودیت
ماده ۹۲- از این وسایل حفاظتی نباید بر روی پرسهای با کلاچ چرخش کامل استفاده نمود ولی بر روی پرسهای با کلاچ چرخش غیرکامل- اصطکاکی با فشار هوا یا سایر انواع دیگر که می‌توانند در هر وضعیت خود نگاه داشته شوند، کاربرد دارد.
ماده ۹۳- برای اطمینان و تأثیرپذیری بیشتر، این وسایل بایستی از یک مدار الکتریکی بسته فرمان بگیرد. بطوری که قطع جریان برق به‌طور خودکار مانع از عمل پرس شود.
چشمه‌های نوری و دریافت‌کننده پرتوهای نوری PROJECTOR AND LIGHT RECEIVER
ماده۹۴- میدان حساس ایجاد شده توسط چشمه‌های نوری و دریافت‌کننده پرتوهای نوری بایستی به‌طور مؤثری در تمامی طول و ارتفاع منطقه خطر عمل نماید. در صورتی که کورس ضربه‌زن بیش از ۴۰۰ میلی‌متر باشد این پوشش حفاظتی به‌همین ارتفاع محدود می‌گردد.
ماده ۹۵- تعداد چشمه‌های نوری و دریافت‌کننده پرتوهای نوری (یا بنده‌های حسی) باید ۲ یا بیشتر باشد. فاصله بین دو چشمه نوری بایستی ۵۰ میلی‌متر یا کمتر باشد. در صورتی که فاصله افقی بین میدان حساس تا منطقه خطر پرس بیش از ۵۰۰ میلی‌متر باشد فاصله بین دو چشمه نوری می‌تواند تا ۷۰ میلی‌متر نیز افزایش یابد.
۹۶- دریافت‌کننده پرتوهای نوری یابنده‌های چشم الکترونیکی که بر روی پرس نصب می‌شود بایستی طوری ساخته شود که فقط به پرتوهای چشمه نوری مربوط به خود حساس باشد نه به سایر نورها و روشنایی محیط کار.
ماده ۹۷- این وسیله نباید به‌عنوان یک مکانیسم راه‌انداز پرس به‌کار رود.
تبصره- ماشین‌هایی که از وسیله چشم الکترونیکی به‌عنوان مکانیزم راه‌اندازی استفاده می‌نمایند مانند ماشین‌های برش سیمی نوار گِل خام کارخانه‌های اجر ماشینی که از طریق قطع پرتوهای چشم الکترونیکی توسط نوار گل خام عمل می‌نمایند بایستی دور تا دور ماشین به استثنای قسمت ورود و خروج نوار به‌وسیله اتاقکی با دیواره‌هایی با توری و نرده‌های محکم و به‌ارتفاع یکمتر و هشتاد سانتیمتر پوشیدهشود و برایجلوگیری از حوادث ناگوار در ورودی اتاقک باید قابل قفل شدن بوده به‌علاوه بایستی با چشم الکترونیکیماشین، اینترلاک باشد یعنی با باز شدن در باید چشم الکترونیکی از کار بیافتد تا به ماشین فرمان ندهد.
فصل هشتم- بریک پرس‌ها یا پرسهای خم‌کاری
ماده ۱۰۰- بریک پرس دستگاهی است که برای خم‌کاری سرد صفحات و ورق‌ها و نوارهای فلزی به شکل زاویه – تونل و قوس به‌کار می‌رود. این ماشین‌ها در مواردی نیز برای برجسته کاری – موج دادن و سوراخ‌کاری و سایر کارهای مربوط به پرسهای قدرتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بریک پرس‌ها دارای ساختمان خاص هستند که آن‌ها را از سایر ماشین‌های فلزکاری متمایز می‌سازد مهمترین وجه تمایز اینگونه ماشین‌ها وسعت منطقه عمل قالب‌ها می‌باشند. بستر و ضربه‌زن ماشین بلند و باریک و در جلوی دستگاه قرار گرفته است. ساختمان دستگاه به شکلی است که اجازه استفاده از طول کامل بستر و ضربه‌زن را می‌دهد.
این دستگاه دارای گیج‌ها و قرارهایی در قسمت عقب برای تنظیم لبه قطعه کار تا محور تغییر فرم می‌باشد. گیج‌ها و قرارهای جلویی و سایر روش‌ها نیز با توجه به نوع تولید و عملیات بکار برده می‌شود.
خطرات
ماده ۱۰۱- خطرات عمده و شایع در کار با بریک پرس‌ها شامل موارد زیر است:
۱) شکستگی انگشت‌ها یا دست‌ها به‌واسطه قرار گرفتن بین قالب بالایی و پایینی یا بین قطعه در حین خم شدن و رام (ضربه‌زن).
۲) بریدگی به واسطه تماس با لبه‌های تیز قطعات کار در حین تولید.
۳) آسیب‌دیدگی در اثر حمل و نقل و جابجایی قالب‌ها.
جلوگیری از خطرات
ماده ۱۰۲- در صورتی که قطعه کار باریک باشد دست‌های متصدی دستگاه بیشتر در معرض خطر آسیب‌دیدگی است برای کاهش این خطرات دستورالعمل‌های زیر بایستی بکار گرفته شود:
۱) ماشین بایستی در وضعیت مناسبی نگاهداری و محافظت شود.
۲) متصدی بایستی آموزش‌های لازم کار با دستگاه و خطرات مربوطه را دیده باشد.
۳) بازدید مرتب دوره‌ای از کلیه قسمت‌ها بایستی به‌عمل آمده تا از عملکرد صحیح کار آن‌ها اطمینان حاصل گردد.
۴) قالب‌های فرسوده و مستعمل به‌موقع تعویض گردد زیرا استفاده از اینگونه قالب‌ها ممکن است به پرس صدمه وارد آورد.
سایر احتیاطات
ماده ۱۰۳- با توجه به طول قطعه کار بخش‌های اضافی قالب و همچنین طرفین دستگاه باید با حفاظ حصاری مناسب پوشیده شده به‌علاوه از ابزارهای دستی استفاده شود.
ماده۱۰۴- لازمست یک دستورالعمل ایمنی تهیه و اطمینان حاصل گردد که همه کارگران از آن متابعت می‌نمایند هیچ یک از کارگران نباید تجهیزات ایمنی دستگاه را بلا اثر نمایند.
ماده ۱۰۵ – ماشین آلات باید طوری نصب شوند که فاصله کافی بین آن‌ها قرار داشته تا مزاحمتی برای سایر متصدیان ایجاد نشود.
ماده ۱۰۶- روشنایی کافی برای همه ماشین آلات تأمین شود و در مواقع لزوم از نورهای کمکی نیز استفاده شود.
ماده۱۰۷- درصورت نیاز بهمیزهای کار و ظروف جمع‌آوری قطعات ساختهشده این وسایل نبایستی مزاحمتی برای‌آزادی عملمتصدی ماشین برایدسترسی به پدالپایی یا فرمان دستی ایجاد نماید. این وسایل (میزها و ظروف) بایستی در محل ثابتی قرار گرفته و طوری ساخته شوند که قطعات داخل آن به کف کارگاه نیفتاده تا باعث راه‌اندازی اتفاقی پرس شود.
ماده ۱۰۸- قبل از آغاز کار پرس باید از وجود فضای آزاد کافی برای تغییر شکل ایجاد شده در قطعه کار مطمئن شد.
ماده ۱۰۹- اولین قدم برای هر عملیات سعی در دور نگاهداشتن دست‌ها از منطقه خطر قالب است.
انتخاب ماشین:
ماده ۱۱۰- در قابلیت انجام عملیات خم‌کاری توسط این ماشین‌ها بایستی چهار فاکتور زیر در انتخاب ماشین مناسب مد نظر قرار گیرد.
۱) طول خمش
۲) ضخامت ورق (قطعه کار)
۳) میزان مقاومت اعمال شده توسط قطعه کار
۴) اندازه دهانه قالب پایینی
دستورالعمل گذاشتن و برداشتن قطعات کار در قالب (تغذیه)
ماده ۱۱۱- تغذیه توسط دست فقط زمانی که ضرورت ایجاب می‌نماید و یا اپراتور در خارج منطقه خطر قرار دارد امکان‌پذیر است.
ماده ۱۱۲- یک میز کار یا راهنمای تغذیه جهت کمک به عمل قرار دادن قطعه کار در قالب تهیه شود تا نیازی به استفاده از کمک دست کارگر نباشد.
ماده ۱۱۳- ورق‌های باریک قطعات کار بایستی صاف – مستقیم و بدون موج باشد بطوریکه اپراتور مجبور نشود که ورق‌های فلزی را در قالب نگاه دارد. برای قرار دادن و برداشتن اینگونه قطعات از وسایل مکشی- انبرک- آهنربا و یا سایر ابزارهای مخصوص استفاده شود.
ماده ۱۱۴- انگشتی یا لبه گیج‌ها و قرارهای پشتی دستگاه بایستی به اندازه کافی بلند باشد تا در هنگام عملیات گذاشتن قطعه کار در داخل قالب احتمال سر خوردن قطعه از روی آن و خارج شدن از محل استقرار وجود نداشته باشد.
ماده ۱۱۵- در مواردی برای درست نگاهداشتن قطعات کار در داخل قالب می‌توان از گیج‌ها و قرارهای عقبی مغناطیسی استفاده نمود. اضافه کردن یک گیج جلویی باعث می‌شود که قطعه کار دقیقاً جا بیافتد.
سایر موارد استفاده
ماده ۱۱۶- وقتی‌که از بریک پرس به‌عنوان پرس قدرتی استفاده می‌شود باید اصول ایمنی مربوط به پرسهای قدرتی گفته شده در این آیین‌نامه درباره آن‌ها مراعات گردد.
کنترل کورس STROKE CONTROL
ماده ۱۱۷- کلیه بریک پرس‌ها بایستی دارای وسیله‌ای جهت تنظیم و محدود کردن کورس ضربه‌زن باشند.
کنترل پدال پایی
ماده ۱۱۸- پدال پایی بریک پرس‌ها با کلاچ اصطکاکی و ترمز ماشین اتصال دارد. کلاچ این گونه ماشین‌ها می‌توانند در هر نقطه از کورس ضربه‌زن قطع شده و ترمز را بکار اندازند بطوریکه ضربه‌زن بلافاصله متوقف شود. با تغییر فشار اعمال شده بر روی پدال و نگاهداشتن آن، اپراتور می‌تواند عملیات مختلف خم‌کاری را بوسیله تغییر سرعت فرود ضربه‌زن کنترل نماید.
ماده ۱۱۹- در موقع خم‌کاری قطعات بزرگ که در حین خم‌کاری به‌صورت یک قوس به‌طرف بالا حرکت می‌نمایند برای پیشگیری از آسیب دست‌های اپراتور، ضربه زن بایستی توسط پدالپایی قابل کنترل تا روی قطعه کار پایین آوردهشده و پس از جداشدن دست‌ها از قطعه کار بقیه عملیات انجام شود.
ماده ۱۲۰- کنترل پدال پایی باید به‌صورت تک ضرب عمل نموده به‌علاوه بایستی در مقابل راه افتادن اتفاقی به‌علت سقوط اشیاء و همچنین در مقابل قدم گذاشتن سهوی بر روی آن‌ها حفاظ‌گذاری شود.
کنترل دو دستی (کنترل کلاچ / ترمز الکتروپنوماتیک)
ماده۱۲۱- در عملیات تکضرب، کلیه کنترل‌ها بایستی دو دستی و از نوع پالم سویچ باشند بطوریکه با نگاهداشتن دگمه‌ها، قالب‌ها بسته شوند (نگاه‌کنید به ماده ۹۰ همین آیین‌نامه).
ماده ۱۲۲- پالم سویچ‌ها بایستی از یکدیگر آنقدر فاصله داشته باشند بطوریکه نیاز به استفاده از هر دو دست اپراتور باشد.
ماده ۱۲۳- وقتی که نوع کار نیاز به بیش از یک نفر متصدی دارد هر کدام بایستی دارای تابلوی فرمان مستقل و متعلق به‌خود باشد. در این صورت سویچ‌ها باید طوری باشند که دستگاه نتواند عمل کند مگر اینکه کلیه سویچ‌های در مدار، همزمان با هم فشرده شوند.
ماده ۱۲۴- دستگاه‌هایی که دارای تابلوی فرمان متعدد می‌باشد باید دارای کلیدی باشد که بتواند بطور مطمئن تابلوی مورد نیاز را در مدار قرار داده و یا خارج نماید.
کنترل جزء به جزء (INCHING CONTROL)
ماده ۱۲۵- برای تنظیم و بستن قالب از وسیله کنترل جزء به جزء و سلکتوری که که در روی تابلوی کنترل فرمان وجود دارد استفاده شود.
فصل نهم – وسایل تغذیه پرس FEEDING DEVICES
تذکر: منظور از تغذیه فرآیند قرار دادن – برداشتن – جابجایی قطعه کار به درون یا خارج از منطقه عمل پرس می‌باشد (نگاه کنید به ماده ۱۲ فصل تعاریف و مفاهیم).
ماده ۱۲۶- درصد بالایی از حوادث پرس‌ها در اثر جابجایی و قرار دادن و برداشتن قطعات کار در حین عملیات پرسکاری بوقوع می‌پیوندد. بنابراین هر وسیله‌ای که باعث کاهش یا حذف این عملیات گردد نتیجتاً باعث حذف بسیاری از آسیب دیدگی‌های دست‌های کارگر خواهد شد به‌ویژه در کارهایی که کارگر بایستی دست‌هایش را در منطقه خطر پرس قرار دهد.
عملیات مقدماتی PRIMARY OPERATIONS
ماده ۱۲۷- به هر عملی که قبل از انجام عملیات اصلی روی قطعه کار انجام گیرد عمل مقدماتی گفته می‌شود مانند: برشکاری- سوراخ‌کاری – بریدن گوشه‌ها- در آوردن قطعه کار از نوار Blunking
در این عملیات اصولاً نوار یا رول یا شکل قطعه کار به‌گونه‌ایست که در هنگام کار بین دست‌های کارگر و منطقه عمل پرس فاصله‌ای وجود دارد.
۱- قطعه نوار معمولاً بصورت دستی تغذیه می‌شود ولی نوارهایی که دور قرقره پیچیده شده (رول) می‌تواند بطور دستی یا مکانیکی تغذیه شود.
۲- تغذیه اتوماتیک «رولی» اکثراً با راه‌اندازی مسلسل “CONTINOUS” همراه می‌باشد در این صورت علاوه بر منطقه عمل پرس بایستی کلیه قسمت‌های گردنده و خطرناک وسایل تغذیه اتوماتیک حفاظ‌گذاری شده و از پوشیدن لباس‌های کار گشاد و پاره و دارای زوائد اضافی جلوگیری شود.
۳- در تغذیه دستی کارهای نواری، تهیه میز کار ضمن اینکه حرکات غیرضروری را حذف می‌کند خستگی کارگر پرسکار را نیز کاهش می‌دهد. ارتفاع میز کار بایستی با اپراتور پرس تنظیم شود تا کارها با حداقل کوشش انجام گیرد.
عملیات ثانویه
ماده ۱۲۸- عملیات ثانویه به عملیاتی از پرسکاری گفته می‌شود که در آن قطعه‌ای که در عملیات مقدماتی بریده و آماده شده، به‌منظور حصول شکل نهایی (عموماً هر باریک قطعه) در جای مخصوص خود در قالب پایینی قرار می‌گیرد. این عملیات شامل فرم دهی، کشش، سکه‌زنی و آرایش قطعه کار می‌باشد.
ماده ۱۲۹- در روش نیمه اتوماتیک، انجام عمل تغذیه و بیرون‌اندازی قطعه کار نیاز به کمک و مواظبت کارگر دارد ولی دارای این مزیت و امتیاز است که نیازی به دسترسی منطقه عملیات وجود ندارد به‌علاوه این روش امکان حفاظ‌گذاری کامل قالب را می‌دهد.
ماده ۱۳۰- روش تغذیه نیمه اتوماتیک برای قطعات کوچک و دارای شکل هندسی منظم و در عملیات ثانویه کاربرد دارد.
ماده ۱۳۱- انتخاب روش‌های عملی تغذیه و بیرون اندازی قطعات کار که قرار دادن دست‌های کارگر را در منطقه خطر پرس غیرضروری می‌سازد با استفاده از روش‌ها و وسایل مکانیکی زیر امکان‌پذیر می‌باشد:
۱- سطح شیب‌دار (CHTE BOTH GRAVITY and FOLLOW)
۲- پلانگر (PLUNGER GO SUDDENLY WITH FORCE INTO)
۳- خشاب‌دار SLID.OR PUSH (MAGAZINE)
۴- قالب‌های کشویی SLIDING DIES
۵- دیسک چرخان DIAL
۶- قالب‌های چرخشی REVOLVING DIES
بهاینوسایل اصطلاحاً «تغذیه نیمه اتوماتیک» “SEMIAUTOMATIC FEEDS” نیز گفته می‌شود.
تغذیه با سطح شیب‌دار CHUTE FEEB
ماده ۱۳۲- در متدهای ششگانه نیمه اتوماتیک تغذیه به‌وسیله سطح شیب‌دار در سطح وسیعی به‌کار می‌رود. در این روش می‌توان هم از سطح شیب دارو یا سطح افقی استفاده نمود که در هر کدام قطعه کار به‌وسیله دست در آن قرار داده می‌شود. سپس هر قطعه کار در اثر سر خوردن و یا فشار وارده به آن در وضعیت مورد نظر در داخل قالب پایینی قرار می‌گیرد.
۱- معمولاً برای رفع هر گونه گرفتگی و بلوکه شدن عمل تغذیه در اثر له شدن یا تا خوردگی و ترک برداشتن قطعه کار و نهایتاً متوقف شدن فرآیند کار دستگاه بایستی از وسیله دستی با جنس فلز نرم (مانند آلومینیوم) یا چوب استفاده شود تا در صورتی که این وسایل به‌طور اتفاقی در قالب باقی بمانند و در همان زمان پرس عمل نماید صدمه‌ای به قالب وارد نشود.
۲- استفاده از قالب‌های با سطح شیب‌دار برای پرس‌هایی که قابلیت مایل شدن دارند.
تغذیه پلانگر PLUNGER FEEDS
ماده ۱۳۳- تغذیه‌های پلانگری نوع تغییر شکل یافته تغذیه فشاری هستند و عمل آن‌ها می‌تواند به‌طور نیمه اتوماتیک یا دستی باشد.
۱- تغذیه نیمه اتوماتیک پلانگری، دارای خشاب یا سطح شیب‌دار است که قطعات از قبل آماده شده یکی یکی در آن قرار داده می‌شود. به‌وسیله پلانگر مکانیکی یا وسیله مشابه دیگری با فشار به‌زیر ضربه‌زن برده می‌شود.
۲- تغذیه‌های پلانگری که با دست عمل می‌کنند برای قطعات مخصوص، که به جهت داشتن شکل غیرمنظم در داخل یک خشاب روی هم قرار نمی‌گیرند و یا به راحتی از روی سطح شیب‌دار، سر نمی‌خورند، کاربرد دارد. این قطعات غیرمنظم در جای مخصوص خود قرار داده می‌شوند و توسط یک وسیله دستی به‌طرف قالب رانده می‌شوند.
۳- برای اینکه قطعات کار گفته شده در بالا به درستی در داخل قالب قرار گیرند یک سیستم حفاظتی اینترلاک لازم است بطوری که پرس نتواند عمل نماید مگر اینکه قطعه کار بدرستی و با دقت در محل خود قرار گیرد.
تغذیه خشاب‌دار SLIDE Or PUSH MAGAZINE
ماده ۱۳۴ – تغذیه کشویی یا فشاری نوع تغییر شکل یافته تغذیه با سطح شیب‌دار بوده که با خشاب و پلانگر ترکیب شده است. قطعات از قبل آماده شده روی همدیگر در داخل خشاب قرار داده می‌شوند. هر قطعه پس از رسیدن به ته خشاب به‌وسیله یک پلانگر دستی به‌داخل قالب رانده می‌شود.
قالب‌های کشویی SLIDNG DIES
ماده ۱۳۵- قالب‌های کشویی برای تغذیه سالم و بی‌خطر پرس‌ها طراحی شده‌اند. این قالب‌ها به‌طرف اپراتور کشیده شده و پس از قرار دادن قطعه کار در داخل آن به زیر ضربه‌زن فرستاده می‌شوند. این قالب‌ها می‌توانند به‌طور دستی یا به‌وسیله پدال و اهرم پایی به داخل و خارج منطقه عمل جابجا شوند.
۱- قالب‌های کشویی بایستی با نیروی عملیات پرس اینترلاک باشند تا در زمان خارج بودن قالب و یک راستا نبودن با ضربه زن، راه‌اندازی پرس امکان‌پذیر نباشد.
۲- برای جلوگیری از خارج شدن و کشیدن سهوی قالب از زیر ضربه‌زن بایستی استاپ‌هایی تهیه شود.
تغذیه با دیسک چرخان DIAL FEEDS
ماده ۱۳۶- تغذیه با دیسک چرخان شامل دو جایگاه آشیانه = NEST یا بیشتر است که بر روی دیسک مربوطه تعبیه می‌شوند. دیسک یا صفحه دایره‌ای شکل با هر ضربه پرس می‌چرخد به‌طوری که اپراتور می‌تواند ماشین را به‌طور سالم و بی‌خطر تغذیه نماید. قطعه‌ای که بایستی کار روی آن انجام گیرد در داخل آشیانه (جایگاه) گذاشته می‌شود تا سپس در مقابل قالب قرار گیرد.
دیسک چرخان با حرکت روبه بالای ضربه‌زن طوری هم آهنگ شده تا بتواند قطعه بعدی را که در آشیانه قرار دارد به زیر قالب ببرد.
۱-بهترین متد بیرون اندازی قطعات کار عموماً استفاده از انگشتی‌ها یا هوای فشرده است. معذلک می‌توان از یک کارگر هم برای قرار دادن قطعه کار در داخل آشیانه خارج از منطقه عملپرس و همبرای برداشتن آنبعداز اینکه دیسک از زیر ضربه‌زن خارجشد استفاده نمود.
۲- در بعضی مواقع دو نفر کارگر بر روی پرسی که با دیسک چرخان تغذیه می‌شود به‌کار گمارده می‌شوند یکی برای گذاشتن قطعه کار و دیگری برای برداشتن قطعه شکل گرفته.
۳- درمواقعی که از دیسک چرخان استفاده می‌شود منطقه عمل پرس بایستی کاملاً محصور گردد.
قالب‌های چرخشی (میز دوار) REVOLVING DIES
ماده ۱۳۷- قالب‌های چرخشی با همان قواعد و اصول کلی تغذیه با دیسک‌های چرخان عمل می‌کنند بجز اینکه آن‌ها ممکن است شامل چندین قالب و در بعضی مواقع فقط دو عدد قالب باشند.
وسایل بیرون‌اندازی (قطعه کار از قالب)
ماده ۱۳۸- مکانیزم‌های بیرون اندازی قطعات کار و ضایعات پرس بایستی بطور درستی طراحی و نصب شوند تا بسیاری از حوادث روزمره کارگاه‌های پرسکاری حذف شود.
ماده ۱۳۹- قالب‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که بتوان از بیرون اندازهای بالا و پایین پرس «در صورتی که پرس مجهز به آن‌ها باشد» استفاده گردد.
مزیت
ماده۱۴۰- مکانیزم‌های بیرون‌انداز پرس‌ها چونبطور خودکار قطعات ساختهشده را سریع‌تر از کار بادست و باایمنی بیشتری خارج می‌نمایند لذا باعث افزایش فرآیند تولید می‌گردند.
ماده۱۴۱- دروسایل پیشرفته بیرون‌اندازی، دو مسئله بایستی مدنظر بوده و رعایت گردد.
۱) چگونه قطعات ساخته شده از داخل قالب‌ها کنده و جدا شود.
۲) چگونه قطعه از قالب و پرس به داخل سبد یا تسمه نقاله بیرون انداخته شود.
این فرآیند بطور مختلف انجام می‌گیرد. در بعضی مواقع تنها یک مکانیزم هر دو مرحله را انجام می‌دهد و گاهاً متدهای جداگانه برای هر مرحله به‌کار می‌رود. پران‌های یک یا دو ضرب پنوماتیکی و بادی برای بیرون انداختن قطعات کوچک قابل استفاده است.
پرسهای مایل شونده PRESS INCLINABLE
ماده ۱۴۲- پرسهای مایل شونده پرس‌هایی هستند که قاب اصلی آن‌ها قابلیت کج شدن به سمت عقب را تا ۴۵ درجه دارا می‌باشند. این خصوصیت پرس‌ها که باعث شیب‌دار شدن میز پرس می‌شود جهت تسهیل در امر جا انداختن قطعه کار و بیرون‌اندازی قطعه ساخته شده می‌باشد. اصولاً نمای جانبی اینگونه پرس‌ها شبیه حرف لاتین “C” بوده و پشت آن‌ها باز است تا قطعه ساخته شده در اثر نیروی سنگینی خود از میان پشت باز پرس به بیرون انداخته شود.
ابزارهای تغذیه دستی
ماده ۱۴۳- در مواقعی که لازمست برای قرار دادن و برداشتن قطعه کار و رد کردن قطعات چسبیده و گیر کرده یا کناره‌های ورق از قالب، پرسکار به منطقه عمل پرس نزدیک شود استفاده از ابزارهای دستی برای تغذیه پرس توصیه می‌شود تا کارگر مجبور نباشد از دست یا انگشتان خود استفاده نماید.
۱- این ابزارها نبایستی بههیجوجه جایگزین روشهایحفاظگذاری منطقه‌عمل پرس‌ها شوند.
۲- حتی‌الامکان شرایط حفاظ‌گذاری منطقه عمل پرس‌ها و دهانه تغذیه آن‌ها باید بگونه‌ای باشد که فقط به‌وسیله ابزارهای دستی بتوان به‌منطقه عمل پرس دسترسی داشت (نگاه‌کنید به‌تصویر صفحه).
۳- ابزارهای دستی تغذیه پرس باید از جنس فلز نرم مانند آلومینیوم یا منیزیم (گاهاً آهنربا) باشند تا در صورتی که اپراتور در هنگام عمل پرس سهواً آن‌ها را در داخل قالب جا بگذارد به قالب و پرسکار صدمه‌ای وارد نشده و باعث ضرر و زیان نگردد.
۴- از میله‌های فولادی برای رد کردن قطعات گیر کرده استفاده نشود.
۵- برای استفاده صحیح از ابزارهای دستی در کارگاه‌ها لازمست محل مناسبی برای نگاهداری آن‌ها مانند تابلوی ابزار “PEGBOARD” پیش‌بینی شود و برای اینکه هر ابزاری پس از استفاده در سر جای معین خود قرار داده شود بهتر است تصویر محیط مریی همان ابزار بر روی تابلو کشیده شود.
ماده ۱۴۴- تصویر پیوست، ۳۴ نمونه از ابزارهای دستی را که اکثراً قابل ساخته شدن در کارگاه بوده و بکارگیری آن‌ها باعث پیشگیری از حوادث منجربه آسیب‌دیدگی کارگران می‌شود، نشان می‌دهد:
فصل دهم: بستن – تنظیم کردن و باز کردن قالب‌های پرسهای قدرتی
POWER PRESS SETUP and DIEREMOVAL
ماده ۱۴۵- قالب‌های پرسهای قدرتی علیرغم فشار و بار سنگینی که در حین عملیات پرسکاری به آن‌ها اعمال می‌شود، باید بطور جدی سالم باقی بمانند. به‌همین جهت این قالب‌ها عموماً سنگین – محکم و مقاوم بوده و جابجایی و نقل انتقال آن‌ها نیاز به وسایل مکانیکی دارد.
ماده ۱۴۶ – این قالب‌ها اوزان مختلفی دارند. قالب‌های کوچک فقط چند پاند وزن داشته ولی قالب‌های بزرگ صدها پاند می‌باشد. وزن و دیگر مشخصات لازم کلیه قالب‌ها باید بطور خوانا بوسیله ابزار مناسب روی کفشک‌های قالب حک شود.
ماده۱۴۷- این عملیات (بستن….) بایستی فقط به قالب بندهای با تجربه سپرده شوند آن‌هم تحت نظارت سرپرست کارگاه که آموزش‌های کافی درباره روش‌های ایمن را دیده باشد.
ماده ۱۴۸ –جابجایی- بستن و تنظیم کردن و باز کردن قالب‌ها خطرآفرین بوده مگر اینکه تجهیزات مناسب و روش‌های صحیح بکار گرفته شود.
آسیب‌ها و صدمات احتمالی در اثر جابجایی بستن تنظیم کردن و باز کردن قالب‌های پرسهای قدرتی عبارتنداز:
۱) ضرب‌دیدگی و کشیدگی عضلات و فتق: به‌علت استفاده از روش‌های نادرست بلند کردن و جابجایی قالب‌ها.
۲) آسیب‌ها: در اثر سقوط قالب از روی میز پرس و امثالهم
۳) آسیب‌دیدگی دست‌ها و قطع انگشتان دست: در اثر سقوط ناگهانی ضربه‌زن در اثر ایجاد نقص در سیستم ترمز، راه‌اندازی ناگهانی و بی‌موقع در هنگام آزمایش قالب.
۴) پارگی و دریدگی: در اثر در رفتن آچار هنگام سفت کردن مهره‌های مستعمل و یا در اثر استفاده از ابزارهای نامناسب.
۵) آسیب‌دیدگی چشم‌ها: در اثر برش پلیسه از قالب خرد شده یا ضایعات.
قالب بندها عموماً در مقابل صدمات گفته شده در بالا آسیب‌پذیرند حتی پرسهای قدرتی پیشرفته هم مصون از اشتباه و خطا نمی‌باشند. این موارد غالباً در مواقعی که انتظار نمی‌رود اتفاق می‌افتد.
ماده ۱۴۹- هر زمان که قالب‌ساز یا قالب بند نسبت به طرز کار پرس مشکوک شود بایستی مراتب را بکار فرما اطلاع دهد تا آن را متوقف سازد حتی اگر تعمیرات به تازگی انجام شده باشد.
جابجایی و نقل و انتقال سالم و بی‌خطر قالب‌های پرس:
قالب‌های خیلی سبک
ماده ۱۵۰- قالب‌های خیلی سبک می‌توانند بوسیله نیروی انسانی جابجا شوند.
قالب‌های تا صد پاند
ماده ۱۵۱- عموماً قالب‌های تا صد پاند می‌توانند بدون استفاده از دستگاه‌های بالا برنده جابجا شوند. به‌شرط آن که تراک‌های مناسب حمل قالب تهیه شده باشد.
۱- این تراک‌ها باید دارای میز قابل تنظیم از نظر ارتفاع بوده تا بلندی و کوتاهی آن متناسب با ارتفاع میز قالب بند پرس یا قفسه انبار تغییر داده شود.
۲- استفاده از تراک‌هایی که مجهزبه میز ساچمه‌دار (گرد یا استوانه‌ای) می‌باشند کمک به جابجایی و لغزاندن قالب‌ها از تراک به روی میز پرس یا قفسه انبار و بالعکس خواهد نمود.
۳- قالب‌ها بایستی در پایین‌ترین وضعیت ارتفاع تراک حمل و رانده شوند.
قالب‌های سنگین (صدتا هزار پاند)
ماده ۱۵۲- قالب‌های سنگین نیاز به تجهیزات بیشتری برای جابجایی سالم و بی‌خطر دارند نظر به اینکه آن‌ها غالباً به‌وسیله بالابرها جابجا می‌شوند لذا این قالب‌ها بایستی سوراخ‌های قلاویز شده و پیچ‌های حلقه دار جهت رد کردن زنجیر – کابل و امثالهم بر روی قالب زیرین برای تسهیل در امر قلاب‌بندی و بلند کردن بار، داشته باشند.
۱- در زمانی که از سوراخ‌های قلاویز شده و پیچ‌های حلقه‌دار برای قلاب بندی و بلند کردن بی‌خطر و مطمئن قالب استفاده می‌شود قطر آن‌ها بایستی (سه چهارم) تا ۱ اینچ باشد.
۲- عمق این سوراخ‌های قلاویز شده بایستی یک برابر و نیم قطر دهانه آن‌ها باشد.
قالب‌های با وزن بیش از هزار پاند
ماده ۱۵۳- برای جابجایی قالب‌هایی که از هزار پاند بیشتر وزن دارند بایستی از تراک‌های موتوری مخصوص استفاده شود که مجهز به وسایلی مانند و پنچ‌های موتوری – میزهای غلتک‌دار و گیره‌های هیدرولیکی و پنوماتیکی برای هل دادن و کشیدن قالب‌ها باشند. زمانی که قالب‌ها نقل مکان داده می‌شود.
– ابتدا تراک را به پرس یا قفسه انبار بچسبانید (کاملاً نزدیک همدیگر قرار دهید)
– میز تراک را متناسب با ارتفاع میز پرس یا قفسه انبار تنظیم کنید.
– زیر هر یک از چرخ‌های تراک، گوه‌ای قرار دهید.
– ترمز را قفل کنید.
– تراک را به‌وسیله زنجیر به پرس ببندید و یا از روش دیگری برای جلوگیری از حرکت تراک استفاده کنید.
-سپس قالب را ازروی تراک به‌طرف قفسه انبار یا میزقالببند پرس هل دهید و با بالعکس.
– در هنگام استفاده از جرثقیل برای بلند کردن قالب، بار نباید بیش از لزوم بلند شود تا فاصله آزاد کافی بین بار متحرک و قسمت‌های ثابت بلند وجود داشته باشد.
– از وارد آوردن تکان‌های شدید به قلاب بالابر خودداری شود.
– دست – پا و یا هر قسمت از بدن کارگر نباید هیچ وقت در زیر یک بار معلق قرار گیرد.
– علامت دادن برای هدایت در بالا بردن- پایین آوردن و جابجایی قالب توسط جرثقیل بایستی بوسیله متصدی مربوطه داده شود نه شخص دیگر.
– در حال عبور (ترانزیت) تراک موتوری، میز تراک حامل قالب بایستی در پایین‌ترین وضعیت خود قرار داشته باشد و دو نیمه قالب بایستی به‌همدیگر بسته شده و خود قالب نیز باید به میز تراک بطور مطمئن مهار شود. چرخ‌های با قطر بزرگ برای تراک‌ها مطلوبند زیرا اثر ناهمواری سطح زین را به حداقل می‌رسانند.
روش تنظیم و بستن قالب PROCEDURE FOR SETTING DIES
ماده ۱۵۴- روش‌های بی‌خطر تنظیم کردن – بستن و باز کردن قالب‌ها برای پرسهای بزرگ و پرسهای کوچک تا حدودی با هم تفاوت دارند. اختلاف عمده در اینست که ضربه‌زن پرسهای سبک را می‌توان به‌وسیله گرداندن چرخ طیار و میل‌لنگ پایین و بالا برد در حالی که در پرسهای بزرگ این کار بایستی به‌وسیله نیروی موتوری انجام گیرد.
ماده ۱۵۵- کارفرمایان مکلف است روش و دستورالعمل ایمن باز و بسته کردن و تنظیم قالب و آماده‌سازی پرس را تهیه و در اختیار پرسنل کارگاه قرار دهد و نظارت نماید تا در این موارد از روش ایمن استفاده شود.
برای پرسهای سبک
ماده۱۵۶- برای بستن و تنظیم کردن قالب پرسهای سبک بایستی کارهای زیر انجام‌گیرد.
۱- ابتدا کلیه قطعات کار ساخته شده – ابزارها و سایر وسایل و مواد خارجی که ممکن است ایجاد مزاحمت نماید از منطقه کار جمع شود.
۲- سویچ اصلی قطع ارتباط در حالت خاموش قفل گردد.
۳- به‌وسیله گرداندن چرخ‌طیار یا میل‌لنگ، ضربه‌زن بهپایینترین وضعیت خود آوردهشود.
۴- در صورتی که برای چرخاندن میل لنگ یا چرخ طیار از میله دوران به‌عنوان اهرمی استفاده می‌شود، این میله باید مجهز به‌وسایل ایمنی مانند فنر فشاری جمع شونده و گلویی متحرک باشد تا از جا ماندن سهوی این وسیله بر روی چرخ طیار یا میل‌لنگ جلوگیری نماید (نگاه کنید به تصویر پیوست و توضیحات مربوطه).
۵- فاصله یا ارتفاع ما بین سطح زیرین ضربه‌زن و میز قالب بند پرس را اندازه بگیرید. این ارتفاع بایستی مساوی یا قدرتی بیشتر از ارتفاع قالب مورد نظر در وضعیت بسته باشد. در غیر این صورت از پیچ تنظیم استفاده کنید.
۶- برای جلوگیری از سقوط تدریجی و پس زدن بایستی زیر ضربه‌زن بلوک‌هایی مانند الوار چوبی ستون‌های فلزی قرار داده شود. این بلوک‌ها بایستی با نیروی عملیات پرس اینترلاک باشد تا در حین استفاده از این بلوک‌ها احتمال فعال شدن ضربه‌زن وجود نداشته باشد.
برای پرسهای سنگین
ماده ۱۵۷- به‌وسیله تنظیم جزء به جزء (INCHING) ضربه‌زن پرس به پایین آورده شود تا در پایین‌ترین وضعیت خود قرار گیرد سپس فضای خالی بین آن و صفحه قالب بند پرس (میز پایینی) اندازه‌گیری شود. چنانچه این ارتفاع مساوی یا قدری بیشتر از ارتفاع قالب مورد نظر در وضعیت بسته نباشد به‌وسیله پیچ مخصوص این فاصله را تنظیم نمایید.
۱- سپس ضربه‌زن را بالا برده و در همین وضعیت بلوکه کنید.
۲- سویچ اصلی قطع ارتباط را در وضعیت خاموش قفل کنید.
۳- در صورت لزوم وسایل استحفاظی منطقه عمل پرس را بازو پیاده کنید.
برای مثال حفاظ‌های حصاری اطراف پرس و قالب- دروازه یا وسیله حفاظتی متحرک و بعضی از انواع حفاظ‌های پس زننده دست بایستی برداشته شوند ولی در هیچ موردی چشم الکترونیکی نبایستی جمع شده و از دستگاه جدا شود. کلیه قطعات هر وسیله ایمنی که پیاده شده بایستی با دقت و با احتیاط کامل کنار گذاشته شود تا در زمانی که قالب جدید بسته می‌شود برای دوباره کار گذاشتن شرایط مناسبی داشته باشد.
۴- میز قالب بند پرس را ترجیحاً با یک پرس یا فرچه تمیز کنید.
۵- سوراخ پیچ‌های قالب را کنترل کنید تا عاری از هر گونه تکه‌های فلزی باشد برای این منظور از انبرک‌های مغناطیسی استفاده شود.
۶- سپس قالب را از روی تراک بروی پرس منتقل کنید (نگاه کنید به مبحث جابجایی و نقل انتقال سالم و بی‌خطر قالب‌های پرس که در بالا گفته شد).
۷- قالب را برای عملیات درست هم راستا کنید و بلوک ایمنی را از زیر ضربه‌زن بردارید (برای پرسهای سنگین برق را برای حرکت دادن ضربه‌زن وصل کنید. برای پرسهای کوچک و سبک میل‌لنگ یا چرخ طیار را با دست بگردانید و در مواقع لزوم از میله دوران استفاده کنید).
۸- سپس ضربه‌زن را با احتیاط کامل پایین بیاورید تا اینکه کاملاً روی قالب بنشیند. در مورد قالب‌های سوراخ کنی و آرایش قطعه بسیار حایز اهمیت است که فشار بیش از اندازهای به آن‌ها وارد نشود و برای قالب‌های کشش و فرم دهی ضربه‌زن نباید با سطح روی قالب پایینی تنظیم گردد بلکه ضربه‌زن باید آنقدر پایین آورده شود تا دو نیمه قالب به یکدیگر چفت شود.
۹- کلیه پیچ‌ها و گیره‌های قالب بالایی (سنبه) را از طریق سوراخ‌های کفشک قالب بالایی به ضربه‌زن ببندید و کاملاً سفت کنید.
۱۰- برای بستن قالب پایینی به میز قالب بند کلیه اتصالات مورد نیاز از قبیل گیره‌ها – بست‌ها و زیر سری‌ها بایستی به‌نحو مناسبی انتخاب و بکار برده شوند.
۱۱- پس از آنکه مطمئن شدید قالب‌ها بطور مطمئنی بسته شده و کلیه ابزارها و تجهیزات که ممکن است در قالب جامانده باشد، خارج گردیده‌اند. در مورد پرسهای کوچک چندین بار ضربه‌زن را بوسیله دست بالا و پایین برده تا مطمئن شوید که کلیه ضمایم در وضعیت مناسبی تنظیم شده است.
۱۲- در پرسهای بزرگ این کنترل را در این مرحله انجام ندهید بلکه ضربه‌زن تا آخرین حد بالا برده و زیر آن را بوسیله بلوک ببندید.
۱۳- قبل از عملیات بعدی برق نیروی محرکه دستگاه را قطع کنید و سپس قالب را تمیز کرده و بلوک ایمنی را بردارید.
۱۴- تجهیزات ایمنیدستگاه پرس رامجدداً نصبنمایید سپستنظیم و کار آنرا کنترل کنید.
۱۵- مجدداً برق دستگاه را وصل کرده و چندین بار عملیات عادی پرس را آزمایش کرده و چند نمونه از قطعات کار را روی دستگاه آزمایش کنید.
۱۶- در صورت نیاز به تنظیم‌های مجدد بایستی برق دستگاه قطع و از بلوک ایمنی استفاده شود پس از کامل شدن تنظیمات اخیر از آزمایشات لازم در بند «۱۵» «مجدداً» تکرار شود.
۱۷- در صورتی که کار رضایت‌بخش باشد، پرسکار مربوطه می‌بایستی برای مدت کوتاهی (چندین دقیقه) زیر نظر سرپرست قسمت پرسکاری با دستگاه تازه تنظیم شده کار نماید تا نامبرده مطمئن شود که پرسکار می‌تواند به‌نحو صحیح از پرس استفاده نماید.
باز کردن قالب‌ها REMOVING DIES
ماده ۱۵۸- قالب‌ها بایستی با همان احتیاطی که برای بستن آن‌ها بکار برده می‌شود از پرس‌ها باز شوند. روش ایمن باز کردن قالب‌ها به شرح زیر است هر چند که مقررات ویژه‌ای ممکن است برای مورد خاصی لازم باشد.
۱- مطمئن شوید هر گونه قطعه ساخته شده ابزار کار و سایر وسایل خارجی از منطقه کار جمع شود.
۲- سویچ قطع ارتباط در وضعیت خاموش قفل شود. چرخ طیار را بوسیله دست یا توسط میله دوران بگردانید تا اینکه ضربه‌زن به انتهای مسیر خود برسد. اگر پرس را بطور دستی نمی‌توان گرداند به آهستگی با نیروی موتور این کار انجام دهید (INCHING=JOGGING) .
۳- در صورتی که واقعاً ضروری باشد وسایل ایمنی منطقه عمل پرسی را باز و پیاده کنید قطعات وسایل مذکور باید در جای مناسبی کنار گذاشته شود تا پس از دوباره سوار کردن آن‌ها بر روی پرس برای کار با قالب جدید شرایط مناسبی داشته باشند.
۴- میز قالب بند پرس را با یک برس یا فرچه تمیز کنید.
۵- اگر قالب با یک شیر هوایی کار می‌کند وسایل هوا رسانی را ببندید و شیر تخلیه را باز کنید تا اجازه دهد پین پایین برود. همچنین شیر وسایل هوا رسانی سیستم بیرون‌انداز اتوماتیک قالب را ببندید.
۶- پیچ‌ها و گیره‌هایی را که به ضربه‌زن و میز قالب بند پیچ شده، شل و سپس باز کنید بلافاصله پس از باز کردن پیچ‌ها و مهره‌ها و گیره‌ها آن‌ها را در ظرف مخصوصی قرار دهید تا کم نشوند.
۷- مطمئنشوید که کلیه پیچ‌ها- مهره‌ها -گیره‌ها و سایر موانع از قالب باز و برداشته شوند.
۸- در پرسهای سبک ضربه‌زن را به آهستگی و بوسیله دست بلند کنید و در پرسهای سنگین این کار را بوسیله سیستم جزء به جزء “INCHING” انجام دهید و مطمئن شوید که قالب به ضربه‌زن آویزان نشده باشد.
۹- ضربه زن را در بالاترین وضعیتش بوسیله بلوک ایمنی مسدود کنید در صورتی که بوسیله نیروی موتوری این کار انجام شده باشد پس از بلوک کردن سویچ قطع ارتباط را در وضعیت خاموش قفل کنید.
۱۰- تراک را کاملاً در پهلوی پرس قرار دهید، ارتفاع میز تراک را معادل ارتفاع میز قالب بند پرس تنظیم نمایید و در زیر چرخ‌های تراک گوه گذاشته با ترمز تراک برای جلوگیری کردن از حرکت بی‌موقع آن کشیده شود. سپس قالب باز شده را با استفاده از یک قلاب به طرف تراک هل دهید تا اینکه قالب سرنخورده و به زمین نیافتد.
۱۱- قالب‌ها قبل از آن که به انبار فرستاده شوند و یا بر روی پرس دیگری نصب شوند بایستی بازرسی تعمیر و محافظت شوند. بازرسی باید شامل پین‌ها و بوش و غیره باشد. دو بخش قالب‌های سنگین (سنبه- ماتریس) بایستی در وضعیت بسته انبار شوند برای محافظت آن‌ها بایستی بین قسمت‌های برنده آن‌ها تکه چوب نرم گذاشته شود.
آسیب دیدگی در زمانی اتفاق می‌افتد که این قالب‌های سنگین با دست قدری از همدیگر باز شوند ولی یک تکان شدید باعث بسته شدن آن‌ها و گاز گرفتگی دست‌ها و انگشتان شود برای جابجایی بی‌خطر قالب‌ها مقررات مربوط به این فصل باید مراعات گردد.
فصل یازدهم بازرسی و تعمیرات و نگاهداری
ماده ۱۵۹- بیست درصد آسیب دیدگی‌های جدی حوادث شناخته شده پرس‌ها در ارتباط با درست کار نکردن و نقص فنی آن‌ها و یا حفاظ و سایر تجهیزات ایمنی می‌باشد بهترین برنامه ایمنی پرس‌ها زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود و تولید بالایی را ارایه خواهد داد که به مسئله بازرسی و تعمیر و نگاهداری دستگاه و تجهیزات ایمنی آن توجه کافی مبذول گردد.
ماده ۱۶۰- بازرسی، تنظیم و تعمیرات پرس‌هایی قدرتی و تجهیزات ایمنی مربوط به آن‌ها بایستی فقط توسط افراد صلاحیت‌دار که آموزش‌های کافی را دیده‌اند انجام گیرد.
ماده ۱۶۱- افراد مذکور بایستی به ساختمان و طرز کار تجهیزات دستگاه که تحت نظارت آنان می‌باشد آشنایی کافی داشته باشند. ضمناً این افراد باید به وسایل و ابزارهای مناسب با نوع کار مجهز باشند تا ایمنی خود و سایر کارگران را تأمین نمایند.
ماده ۱۶۲- در هنگام تعمیرات دستگاه چنانچه احتمال راه افتادن اتفاقی دستگاه باشد برای جلوگیری از بروز حوادث ناگوار لازم است سویچ اصلی قطع برق در حالت خاموش قفل شده و تابلو اخطاری با مضمون مناسب و قابل فهم برای همه بر روی تابلوی برق مربوطه نصب شود.
چک لیست بازرسی
ماده ۱۶۳- انجام بازرسی‌های دوره‌ای و مرتب از کلیه قسمت‌های دستگاه پرس به‌شرح زیر ضروری است:
الف - بازرسی روزانه از قسمت‌های زیرین پیش از شروع هر شیفت کار:
۱- طرز کار کلاچ و ترمز
۲- وضعیت پیچ‌ها و اتصالات قسمت‌های متحرک دستگاه
۳- طرز کار تک ضرب‌ها و ترمزها
۴- طرز کار وسایل حفاظتی قسمت‌های منطقه خطر
۵- شرایط کار کفشک‌های قالب پرس
۶- شرایط کار میزها و تیغه‌ها در ماشین‌های برش.
ب- بازرسی‌های ادواری (حداکثر سالیانه) از قسمت‌های زیرین:
۱- بررسی شرایط کار میل لنگ- فلایویل و دیگر قسمت‌های انتقال نیروی ماشین
۲- بررسی وضعیت کار کلاج‌ها – ترمزها و سایر سیستم‌های کنترل
۳- بررسی وضعیت کار وسیله تک ضرب و مکانیسم‌های انواع ترمز
۴- بررسی وضعیت رام و اتصالات مربوطه.
۵- بررسی وضعیت کار میکروسویچ‌ها و شیرهای کنترل فشار و سایر سیستم‌های فشار هوا.
۶- بررسی وضعیت پمپ‌ها و سایر سیستم‌های هیدرولیک.
۷- بررسی وضعیت میکروسویچ‌های محدود کننده- رله‌ها و سایر تجهیزات الکتریکی
۸- بررسی وضعیت قالب و متعلقات آن
۹- بررسی وضعیت مکانیسم‌های موجود برای پیشگیری از خطرات منطقه خطر
در صورت مشاهده هر گونه شرایط و وضعیت غیرنرمال و نقص فنی در دستگاه‌ها کار فرما مؤظف است در اسرع وقت نسبت به عیب‌یابی و رفع نقص آن اقدام نماید.
ماده ۱۶۴- در صورت لزوم برای روغنکاری قطعات کار و قالب‌ها کارفرما باید فرچه‌ها یا غلطک‌های دستی و یا اتوماتیک تهیه و در دسترس کارگران قرار دهد تا کارگر مجبور نباشد به منطقه خطر دستگاه دسترسی پیدا نماید.
بلوک ایمنی
ماده ۱۶۵- کارفرما باید جهت عملیات تنظیم و یا تعمیر و باز بسته کردن قالب‌ها بلوک‌های ایمنی (موانعی است که بین میز پایینی و بالایی پرس قرار می‌گیرد) تدارک دیده و در اختیار کارگر مربوطه قرار دهد. استفاده از این بلوک‌ها در موارد یاد شده مستلزم قطع نیروی محرکه موتور می‌باشد.
فصل دوازدهم – مقررات مختلفه
مبحث اول - مشخصات صندلی کارگر
ماده ۱۶۶- کلیه پرس کارانی که می‌توانند به صورت نشسته کارهای خود را انجام دهند باید از صندلی‌هایی با شرایط زیر استفاده نمایند:
۱- بلندی و فرم صندلی باید بگونه‌ای باشد که کارگر در وضعیت راحت و مناسب قرار گیرد و پاها آویزان نبوده بلکه بایستی دارای تکیه‌گاه باشد.
۲- دارای پشتیمناسب و ارتفاع قابل تنظیمباشد تا کمر کارگر در وضعیت راحتی قرار گیرد.
۳- در صورت لزوم دارای دسته باشد.
۴- صندلی باید طوری قرار گیرد که قطعات کار بدون زحمت زیاد و به راحتی در دسترس کارگر قرار گیرد.
۵- مانع فرار کارگر در مواقع بروز حوادث نشود.
۶- صندلی قابلیت جابجایی داشته باشد.
مبحث دوم – جلوگیری از ارتعاش و کنترل سروصدا
ماده ۱۶۷- صداهای صنعتی در سه محل می‌توانند کنترل شوند:
۱) در منبع تولیدکننده صدا (SOURCE)
۲) در مسافت بین منبع صدا تا دریافت‌کننده
۳) در دریافت‌کننده صدا (RECEIVER)
در هر سه مورد جذب سر و صدا فاکتور مهمی است.
ماده ۱۶۸- تدابیر مهندسی زیر به‌منظور جلوگیری از ارتعاش و کنترل سر و صدا در نصب پرس‌ها ضروریست.
۱) طراحی و محاسبه صحیح فونداسیون متناسب با تناژ دستگاه
۲) استفاده از لاستیک و فنرهای مناسب برای ایجاد فاصله بین پایه دستگاه با زمین.
۳) جدا کردن قسمت‌های پرسروصدا از سایر قسمت‌های به‌وسیله دیوارهایی با مصالح ساختمانی و پوشش آکوستیکی.
۴) استفاده از گوشی‌های خاص در موارد ضروری.
مبحث سوم- مخازن هوای فشرده
ماده ۱۶۹- کلیه مخازن تحت فشار مورد استفاده در پرس‌ها برای تأمین هوای فشرده مورد نیاز کلاچ و تجهیزات بادی بایستی با استانداردهای مربوطه مطابقت داشته باشد.
ماده ۱۷۰- کلیه مخازن هوای فشرده پرس‌ها باید مجهز به دستگاه AFTER COOLER بوده و تجهیزات بادی دستگاه پرس نیز باید دارای مجموعه رطوبت‌گیر، روغن زن با فیلتر مناسب باشد تا از آسیب به وسایل مربوطه جلوگیری شود.
مبحث چهارم- روش‌های کار و انتخاب و بکار گماردن کارگران
ماده ۱۷۱- در انتخاب و بکار گماردن کارگران پرسکار باید به سلامت جسمی – فکری و روحی آنان توجه کرده تا خود دیگران را در معرض خطر قرار ندهد به‌علاوه این کارگران باید دارای دید کافی و شنوایی خوب بوده و از سرعت عمل کافی برخوردار باشند.
ماده ۱۷۲- بایستی از روش‌های غیرایمن و شتاب‌دهنده عملیات اجتناب گردد تا افزایش آهنگ کار به‌منظور کسب درآمد بیشتر و بالمال خستگی بدنی، کارگر پرسکار را در معرض خطرات حوادث ناشی از شتاب زدگی قرار ندهد.
ماده ۱۷۳- تصدی ماشین‌های پرس نبایستی به کارگران تازه وارد آموزش ندیده واگذار شود بلکه پس از آشنا ساختن کارگر با محیط کار جدید، بایستی اصول و روش صحیح کار بنام برده آموخته شده و خطراتی را که در کار متوجه اوست باید برایش تشریح شده و دستورات حفاظتی کار با ماشین پرس با شرح و بسط کامل برای کارگر توضیح داده شود. علاوه بر آن کارگر بایستی برای مدت کوتاهی زیر نظر سرپرست قسمت با دستگاه پرس عملاً کار نماید تا اطمینان حاصل شود که کارگر مطالب گفته شده را کاملاً درک کرده است ضمناً باید بطور منظم کار کارگر را تحت نظر قرارداد تا مسلم گردد که عادت خوب و صحیح کار در او بوجود آمده و به‌نحو مطلوب و مقرر کار می‌کند.
آیین نامه و مقررات حفاظتی پرس ها ( پرسکاری سرد فلزات ) .pdf
