آیین نامه و مقررات حفاظت در مقابل خطر پرتوهای یونساز

۰۲ فروردین ۱۳۹۹ آیین نامه های حفاظت فنی و بهداشت کار

فصل اول
ماده 1- تعاریف

پرتوهای یونساز
پروتوهای یونساز پرتوهای الکترو مغناطیسی یا ذره ای هستند که بتوانند هنگام عبور از ماده یون هائی تولید نمایند در ابن مقررات اصطلاح مزبور شامل پرتوهای حاصل از مولد های اشعه ایکس و شتاب ذهنده های ذرات و همچنین تابش های حاصل از مواد رادیو آکتیو راکتورهای اتمی خواهد بود.

ماده رادیو آکتیو
ماده رادیو آکتیو به ماده ای اطلاق میشود که حداقل از یک عنصر شیمیائی رادیو اکتیو طبیعی یا مصنوعی تشکیل شده با آن که محتوی چنین عنصری باشد .

چشمه بسته
چشمه بسته عبارت است از ماده رادیو آکتیویکه بطور جدانشدنی یا فلزی آمیخته شده یا ان که در کپسول یا ظرفی مشابه آن جا گرفته باشد و برای جلوگیری آلودگی ناشی از سایش ماده رادیو آکتیو (در محل نگهداری یا محل کار)دارای مقاومت کافی باشد.

چشمه باز
چشمه باز عبارتست از ماده رادیو آکتیویکه هنگام استفاده ازآن در شرایط عادی امکان جلوگیری از پخش آن نباشد

ترکیب نورزا
ترکیب نورزا (لومینسانت ) ترکیبی است که حاوی ماده رادیو آکتیو باشد .

خطر پرتوزدگی
خطر پرتوزدگی خطری است که از تشعشات یونساز ناشی شده و برای سلامتی بدن زیان آور باشد . این خطر ممکن است از یک منبع خارجی و یا از مواد رادیو آکتیو موجود در بدن حاصل شود.

پرتوگیری خارجی
پرتوگیری بدن از منابع خارجی از خود پرتوگیری خارجی نامیده میشود.

پرتوگیری داخلی
پرتوگیری بدن از منابع واقع در درون خود پرتوگیری داخلی نامیده میشود.

حفاظت کافی
عبارتست از حفاظت در برابر پرتوهای یونساز بطوریکه میزان اشعه واصل (ناشی از منابع درونی یا بیرونی )بهر شخص از حداکثر دزهای مندرج در موارد 4 و 5 تجاوز ننماید.

منطقه خطر
منطقه خطر منطقه ایست که در آن خطر پرتوزدگی موجود باشد .

منطقه تحت مراقبت
منطقه تحت مراقبت منطقه ایست که به علت وجود پرتوها به وسیله شخص واجد صلاحیتی نظارت میشود.

نوار پرتو فابل استفاده
نوار پرتو قابل استفاده قسمتی از تابش است که از هر گونه کلیماتور (دیافراگم ساده یا مخروطی که به منظور باریک نمودن پرتوها به کار می برد ) بگذرد.

تابش هرز
تابش هرز عبارتست از هر گونه تابشی از درون یک پوشش محافظ که خارج از نوار پرتو قابل استفاده باشد .

پوشش محافظ
غلاف لوله اشعه ایکس و یا غلاف چشمه بسته است که به منظور کاهش تابش هرز به کار برده میشود.

پرتوهای زمینه
پرتوهای زمینه پرتوهای یونسازی هستند که در اندازه گیری منظور نمی شود.

پرتوگیری طبیعی
پرتوهای یونساز که بدن از منابع طبیعی (مانند پتاسیم رادیو آکتیو موجود در بدن رادیو اکتیویته محیط و تابش های کیهانی) دریافت می دارد پرتوگیری طبیعی نامیده میشود.

لایه نیم جذبی
لایه ای از ماده معینی است که در سر راه یک نوار یونساز قرار می گیرد و شدت نوار پرتو را به نصف تقلیل می دهد.

نوکلوئید
هسته اتمی است که دارای عدد جرمی و عدداتمی معینی بوده ووضع انرژی خاصی داشته باشد .

کوری
کمیتی از نوکلوئید رادیو آکتیو است که در آن تعداد زنتگراسیون در هر ثانیه ( 7.3 در 10 به توان 10) باشد .

دز اشعه
عبارتست از شدت تابش در هر نقطه براساس خواص یونسازی آن تابش

رنتگن
عبارتست از واحد دزاشعه که انتشار ذره ای حاصل از آن اشعه در یک سانتی متر مکعب هوای خشک در شرایط متعارف یونهائی ایجاد کند که ناقل یک واحد الکتروستائیک الکتریسته مثبت یا منفی باشد .

دز جذب شده
عبارت از مقدار انرژی است که واحد جرم جسم پرتوگیر در نقطه مورد نظر از پرتوهای یونساز ( صرفنظر از نوع تابش ) دریافت می دارد.

راد(Rad)
واحد دز جذب شده است که معادل 100 ارگ برای هر گرم ماده می باشد .

تاثیر نسبی بیولوژیکی
ضریبی است که برای مقایسه اثر بخشی دز جذب شده ناشی از انواع مختلف پرتوها به کار می رود و به R.B.E نمایش داده میشود .

دز R.B.E
عبارتست از حاصل ضرب دز هر پرتو بر حسب راد در ضریبی که به موجب قرارداد برای تاثیر نسبی بیولوژیکی آن پرتو تعیین شده است .

رم (rem)
عبارتست از حاصل ضرب دز جذب شده هر پرتو در R.B.E مربوط به آن پرتو.

حداکثر دز مجاز
مجموع دزهای ناشی از پرتوگیری های شغلی (همزمان یا متناوب )حاصل از هر نوع اشعه یونساز ست که از منابع خارجی یا داخلی منتشر می گردد و نباید از حدود مقرر در فصل دوم این آئیننامه تجاوز نماید .

فعالیت ویژه
فعالیت ویژه عبارتست از مجموع فعالیت ایز.توپ معین در هر گرم از ماده

شخص صلاحیتدار
شخص صلاحیتدار شخصی است که صلاحیت فنی او مورد تایید وزارت کار و امور اجتماعی باشد .

پزشک مسئول
پزشک مسئول پزشکی است که صلاحیت فنی او از لحاظ اجرای مقررات مربوط در این آئیننامه مورد تایید وزارت بهداری باشد .

فصل دوم – مقررات عمومی
قسمت اول – کلیات
ماده 2- مقررات این آئین نامه در مورد موسسات صنعتی که در آنها مواد رادیو آکتیو باز یا بسته بکار برده یا نگهداری میشود. و یا در موسساتی که در آنها دستگاه های قادر به تولید پرتوهای یونساز به کار برده خواهد شد به مورد اجرا گذارده میشود.
تبصره – موسسات و منابع زیر مشمول مقررات این آئیننامه نخواهند بود.
الف – کارخانجات شیمیائی یا متالوژی که مواد رادیو آکتیو طبیعی یا سوخت های هسته ای را مورد عملیات مخصوصی قرار می دهند .موسساتی که مقادیر زیاد مواد رادیو آکتیو انبار می کنند .و همچینین راکتورهای هسته ای و شتاب دهنده های با انرژی زیاد که هسته های رادیو آکتیو تهیه می کنند . (این گونه موسسات تابع مقررات خاص خود خواهند بود )
ب – چشمه هائی که آکتیویه ویژه آنها کمتر از دو هزارم میکرو کوری عنصر شیمیائی رادیو آکتیو اصلی در هر گرم از ماده باشد .
ج – چشمه هائ بسته ای که دز R.B.E حاصل از آن از دو میلی رم در ساعت تجاوز نکند.

ماده 3- حداکثر دز مجاز در مناطق تحت مراقبت بشرح زیر است :
الف – دز متوسط پرتوگیری سالیانه برای تمام بدن نباید از 5 رم تجاوز کند .
ب – دز جذب شده در غدد تناسلی تا سن 30 سالگی نباید از 50 رم تجاوز کند.
ج – دز جذب شده در تمام بدن در هر هفته نباید از 300 میلی رم تجاوز کند.
د – در حالت های استثنائی اگر شخصی در یک هفته بیش از 300 میلی رم اشعه دریافت نماید باید ترتیبی داده شود که در 13 هفته متوالی بیش از 3 رم و در هر حال در سال بیش از 5 رم اشعه دریافت ننماید.

ماده 4- در پرتوگیری خارجی به وسیله اشعه ایکه قدرت نفوذ آنها بسیار کم است (لایه نیم جذبی کمتر از یک میلی متر آب باشد ) حداکثر پرتوگیری مجاز در هفته برای تمام بدن ( به جز چشم ها ) 1.5 رم است در همین شرایط حداکثر دز مجاز در 13 هفته متوالی 15 رم می باشد .

ماده 5- در پرتوگیری موضعی ناشی از هر نوع تابش که مربوط به دستها تا آرنج و پاها تا قوزک باشد حداکثر دز مجاز در هفته 1.5 رم است و در همین شرایط حداکثر دز مجاز در 13 هفته متوالی 15 رم می باشد .

ماده 6- به منظور تامین حفاظت کافی برای کارکنان یک موسسه ، طرح ریزی و محاسبات ساختمانی آن موسسه باید طوری انجام پذیرد که بدن کارکنان ( تمام بدن ) در هفته بیش از 100 میلی رم پرتوگیری نکند.

ماده 7- موقعی که خطر پرتوگیری داخلی وجود دارد .حداکثر مقدار مجاز در بدن و حداکثر غلضتهای مجاز در هوا و در آب نباید از حدودیکه توسط وزارت کار وامور اجتماعی تعیین و اعلام خواهد شد تجاوز نماید .

ماده8- در خارج از مناطق تحت مراقبت در تاسیسات صنعتی .دزها و تراکم ها نباید از ده درصد مقادیر مندرج در مواد 3 و 7 تجاوز کند.

ماده 9- محاسبات و طرح ریزیهای مربوط به تاسیسات باید بر این اساس باشد که دز جذب شده در تمام بدن اشخاص خارج از مناطق تحت مراقبت کمتر از 0.5 رم در سال باشد .

ماده 10- کارفرما باید حداقل یک ماه قبل از اقدام در موارد زیر وزارت کار وامور اجتماعی را کتبا مطلع سازد.
الف – کاری که برای اولین بار انجام گیرد و در آن نوعی خطر پرتوزدگی وجود داشته باشد .
ب – توسعه تاسیسات یا تغییرات اساسی در وسائلی که اشعه یونساز منتشر می کنند.
ج – تامین شرایط ایمنی در برابر پرتوهای یونساز در تاسیسات مربوطه

ماده 11- در انتخاب روشهای حفاظت در تاسیسات روش ایجاد حفاظت کلی و دائمی باید بروش تامین حفاظت فردی رجحان داده شود.

قسمت دوم – وسائل حفاظتی
ماده 12- در تهیه و تامین وسائل و کاربرد دستگاههای حفاظتی باید نکات زیر رعایت شود:
الف – وسائل متناسب با نوع کار مورد نظر انتخا ب شود.
ب – کارکردن با وسائل مذکور اسان باشد .
ج – وسائل حفاظتی توسط شخص صلاحیتدار قبل از به کار انداختن دستگاه و همچنین بعد از هر نوع تغییر آزمایش شود تا از صحت کار آنها اطمینان حاصل گردد دستگاههای حفاظتی باید حداقل هر سه ماه یک بار بازرسی شده و نتایج در دفتر مخصوص ثبت گردد.
د – هر گونه نقصی که هنگام بازرسی مشاهده میشود فورا بر طرف گردد.

قسمت سوم – مراقبت و اندازه گیری
ماده 13- در مناطقی که امکان خطر پرتوزدگی وجود دارد میزان پرتوگیری باید به وسیله شخص صلاحیتدار مشخص و ثبت گردد.

ماده 14- در مواردی که میزان پرتوزدگی کارکنان مناطق خطر بیش از ده درصد ماگزیمم مجاز ( مذکور در ماده 3 ) باشد افراد باید تحت آزمایشهائ مذکور در مواد ( 19 و 20 ) این آئین نامه قرار گیرند.

ماده 15- اگر خطر تنها محدود به پرتوگیری خارجی باشد کنترل فردی باید بطور مداوم (با استفاده از فیلم بج واتاقک یونیزاسیون جیبی یا دوزیمترهای مخصوص دیگری که کارکنان همراه دارند ) انجام گیرد.

ماده 16- اگر خطر شامل قرار گرفتن فرد در معرض منبع باز رادیوآکتیو باشد کنترل فردی نیز باید شامل سنجش آلودگی اشخاص به مواد رادیو آکتیو و در صورت امکان تعیین مقدار مواد رادیو آکتیو موجود در بدن باشد .
تبصره – روشهای کنترل فردی باید با مشورت متخصص طرح ریزی شود. و هر موقع که تغییراتی لازم باشد باید با مشورت متخصص مذکور انجام گیرد.

ماده 17- تعیین میزان پرتوگیری باید به وسیله یک موسسه صلاحیتدار و یا متخصص انجام گیرد.

ماده 18- با اشخاصی که قصد دارند در محلیکه خطر پرتوهای یونساز وجود دارد کار کنند نباید قبل از انجام آزمایش های پزشکی مندرج در ماده 21 اجازه کار داده شود و این آزمایشها نباید زودتر از دو ماه قبل از شروع کار انجام شده باشد .

ماده 19- افرادی که در حین کار مواجه با خطر پرتوهای یونساز هستند باسد حداقل یک مرتبه در سال و در صورت امکان هر شش ماه یکبار تحت آزمایشهای پزشکی مندرج در ماده 21 قرار گیرند.

ماده 20- در موارد پرتوگیری بیش از حد مجاز و یا آلوده شدن به مواد رادیو آکتیو باید ازمایشهای پزشکی مجدد به عمل اید.

ماده 21- آزمایش های پزشکی باید شامل اقدامات زیر باشد :
الف – تشکیل پرونده پزشکی شامل تاریخچه پزشکی فرد و خانواده و مشخصات حرفه ای گذشته او وهمچنین اطلاعات لازم در مورد آزمایشهائ تناوبی در حین کار.
ب – آزمایش کلینیکی کامل .
ج – آزمایش های مخصوص روی اعضا و بافت هائی که نسبت به پرتوها بیشتر حساسند و همچنین اعضا و بافت هائی که بیشتر در معرض خطر تابش قرار گرفته اند مانند :
1- آزمایش خون در حالت پرتوگیری عمومی بدن از منابع داخلی یا خارجی .
2- آزمایش پوست در حالت پرتوگیری یا آلودگی قسمتی از سطح بدن به مواد رادیو آکتیو
3- آزمایش چشم مخصوصا در صورت پرتوگیری از نوترون و یا پرتوگیری از ذره های سنگین یونساز .
4- تشخیص آلودگی درونی بدن به مواد رادیو آکتیو در صورت وجود آلودگی در محیط کار.
5- آزمایش ریوی در صورت استنشاق هوای آلوده به گازها و یا مواد رادیو اکتیو

تبصره 1- آزمایش های خون باید شامل موارد زیر باشد :
الف – شمارش گلبولهای سفید و قرمز و پلاکت ها
ب – تعیین فرمول لوکوسیت ها
ج – جستجو و ثبت سلول های غیر عادی خون
د – تعیین مقدار هموگلوبین
ه – تعیین زمان انعقاد خون

تبصره 2- آزمایش های پوستی باید علاوه بر تعیین بافتهای سرطانی .شامل تشخیص تغییرات جزئی مانند تغییر خطوط اثر انگشت نیز باشد .

تبصره 3- آزمایش های چشم مخصوصا باید شامل تعیین تغییرات شفافیت عدسی چشم باشد .

تبصره 4- تشخیص آلودگی بدن به مواد رادیو آکتیو باید براساس مطالعه در نوع و مقدار و اهمیت ماده رادیو آکتیو بوده که این تشخیص مجموعه اثرهای مکانیکی و شیمیائی و رادیو آکتیو ذرات و گازهای استنشاق شده می باشد .

ماده 22- کارفرما باید شخص واجد صلاحیتی را به عنوان مسئول ایمنی انتخاب نماید تا در امر حفاظت کارکنانی که با خطر پرتوگیری مواجه می باشد نظارت نموده و با توجه به روش های مطمئن کار و اندازه گیری مقادیر پرتوگیری مقررات حفاظتی را به مورد اجرا بگذارد.

ماده 23- نام مسئول ایمنی باید از طریق آگهی در تابلوی اعلانات با به روشهای دیگر باطلاع اشخاصی که احتمالا با خطر پرتوگیری مواجه هستند برسد .

ماده 24- برای کارکنانی که با خطر پرتوگیری روبرو هستند باید پرونده پرتوگیریکه مورد تایید شخص صلاحیتدار باشد تشکیل گردد.
تبصره – نتایج پروندهای پرتوگیری که شامل اطلاعات زیر باشد باید به سرویس پزشکی موسسه ارسال گردد تا تحت نظر پزشک مسئول در پرونده پزشکی مربوط منعکس و نگاهداری شود:
الف – تعیین نوع کار با توجه بخطر ونوع پرتوها
ب – نتایج حاصل از اندازه گیری پرتوگیری ها

ماده 25- مدت نگاهداری و نحوه تنظیم پرونده های پزشکی به وسیله وزارت کار وامور اجتماعی تعیین و به کارفرما ابلاغ میشود.

قسمت چهارم – تغییر شغل یا ممانعت از ادامه کار
ماده 26- پزشک مسئول آزمایشهای پزشکی در مورد کارکنانی که با خطر پرتوگیری مواجه شده اند موظف است نسبت به جلوگیری از ادامه کار آنها بطور موقت و یا تغییر شغل آنها به کار فرما دستور لازم را بدهد و کارفرما موظف است دستور پزشک را به موقع اجرا گذارد.

ماده 27- افرادی که به دلائل مندرج در ماده 26 از ادامه کار آنها جلوگیری شده یا تغییر شغل یافته اند نباید بدون اجازه کتبی پزشک مسئول به کار یکه در آن خطر پرتوگیری وجود دارد گمارده شوند.

آموزش افراد
ماده 28- کارفرما مکلف است نکات زیر را به تمام کارکنانی که با خطر پرتوگیری روبرو هستند به وسیله شخص صلاحیتداری با مناسبترین روش آموزش دهد :
الف – خطرات حرفه ای که سلامت کارکنان را تهدید می کند.
ب – روشهائی که سلامت کارکنان را تامین میکند.
ج –رعایت احتیاط ها و دلائل لزوم به کار بستن آنها.
د- اهمیت و لزوم به کار بردن دستورات پزشکی

قسمت پنجم –برتوگیری بیش از حد مجاز
ماده 29- در مورد کارکنانی که بیش از مقادیر مندرج در ماده 3 پرتو دریافت کرده باشند رعایت نکات زیر ضروری است :
الف – معاینات پزشکی مربوط به دریافت پرتوهای بیش از حد مجاز
ب – اطلاع وقوع حادثه به مقام صلاحیتدار به وسیله کارفرما.
ج – بررسی و آزمایش شرایط ونحوه پرتوگیری بیش از حد مجاز توسط پزشک مسئول و مقام صلاحیتدار و گزارش آن به کار فرما.
د – اظهارنظر پزشک مسئول با توجه به اثرات به جا مانده روی کارگر مورد معاینه و اقدام لازم طبق تبصره یک ماده 21
ه – اقدامات لازم از طرف کارفرما برا ی جبران ضایعات و جلوگیری از تکرار حادثه بنا به توصیه مقام صلاحیتدار.

فصل سوم – مقررات اختصاصی
قسمت اول – چشمه های بسته ومولدهای پرتوهای یونساز
ماده 30- مقررات پیش بینی شده در این قسمت تنها در مورد چشمه های بسته و دستگاههائی که ممکن است ایجاد خطر پرتوگیری خارجی بنماید (نظیر مولدهای اشعه ایکس و شتاب دهنده های ذرات و دستگاه های که ممکن است به عللی پرتوهای یونساز ایجاد نمایند) قابل اجراست .

ماده 31- محل هائی که ممکن است چشمه ها و دستگاههای مشمول این آئیننامه ایجاد خطر پرتوگیری خارجی نماید ، باید با علائم خطر مناسبی که به آسانی قابل تشخیص باشد مشخص شوند.

ماده 32- در داخل و خارج محل استفاده از دستگاه مولد اشعه و همچنین در نزدیکی آن باید علائم خطر مانند چراغ یا آژیر و یا هر دو نصب شود تا هنگام پرتوافکنی و یا قبل ازآن خطر را آگاهی دهد.

ماده 33- وسابل و تدابیر موثری باید به کار برده شود که هنگام پرتوافکنی از ورود اشخاص به داخل اتاقی که دستگاه در آن قرار ددارد جلوگیری شود.

ماده 34- درهای ورودی و خروجی باید طوری تعبیه شود که امکان خروج اشخاص از اتاقی که دستگاه در آن قرار دارد همواره به آسانی میسر باشد .

ماده 35- برای جلوگیری از برتوگیری یا قطع فوری اشعه در داخل محفظه باید وسایل موثری تعبیه شود که وصل مجدد آن از خارج اتاق میسر نباشد.

ماده 36- محل هائی که دستگاه های برتوزای بدون محافظ و همچنین اجسام مورد برتوگیری در آن قرار دارند باید به عنوان منطقه خطر مشخص شود و به طریق زیر محافظت شوند:
الف – فقط افراد مجاز به آن دسترسی داشته و تنها تحت شرایط ذکر شده در ماده 38 بتوانند هنگام استفاده از دستگاه در داخل آن محوطه باقی بمانند.
ب – در خارج از محوطه مذکور در کلیه شرایط کار برای همه افراد حفاظت کافی وجود داشته باشد .

ماده 37- دستگاه های مولد اشعه مذکور در این قسمت باید از محوطه های مورد استفاده دیگر مجزا باشد .

ماده 38- در جاهائی که از چشمه بسته استفاده میشود باید منحصرا بافراد معینی از کارمندان مربوط که مجهز به وسایل حفاظتی مناسب باشند اجازه داده شود که به منظور تنظیم دستگاه برای کمترین مدت لازم به منطقه پرتوافکنی وارد شده و یا در آن باقی بمانند.
تبصره – قبل از اقدام به تنظیم دستگاه باید میزان برتوگیری حاصل از این کاربرآورد و در صورت لزوم از طریق آزمایش اندازه گیری شود.

ماده 39- چشمه بسته باید طوری ساخته شده باشد که از فاصله دور امکان به کاربردن با استفاده از آن با وسائل مخصوص فرمان دور میسر باشد .
هیچ چشمه ای بسته ای نباید با وسائلی غیر از وسائل فرمان دور مورد استفاده قرار گیرد.

ماده 40-روی هر چشمه بسته باید یک شماره نوشته شده و یا علامت مخصوص نصب گردد تا آن چشمه از چشمه های بسته دیگر موجود در موسسه مشخص شود.

ماده 41- ضخامت جدار کپسول چشمه های بسته ایکه برای تولید اشعه گاما یانوترون مورد استفاده قرار می گیرد باید به اندازه ای باشد که تقریبا همه برتوهای بتای حاصل را جذب کند.

ماده 42- در هر موسسه صنعتی باید مشخصات چشمه های بسته بشرح زیر در دفتر مخصوص ثبت گردد:
الف – شماره ردیف یا علامت مشخص کننده چشمه بسته
ب – نوع چشمه و تاریخ وصول و میزان اکتیویته آن در موقع تحویل به موسسه .
ج – تاریخ واگذاری و نحوه خروج از موسسه هنگامیکه چشمه از کنترل موسسه صنعتی خارج شود.

ماده 43- مسئول ایمنی باید در فواصل زمانی که از طرف مقام صلاحیتدار تعیین میشود کلیه چشمه های بسته را بازرسی نموده و مراتب را در دفتر مخصوص ثبت نماید.

ماده 44- هر چشمه بسته باید در فواصل تعیین شده از طرف مقام صلاحیت دار از نظر نشت مواد رادیو اکتیو به خارج با در نظر گرفتن جنس و نوع و شرایط کاربرد آن به وسیله موسسه ایکه صلاحیت آن از طرف وزارت کار وامور اجتماعی تایید شده باشد و یا شخص واجد شرایط کنترل بشود.
تبصره – فاصله بین دو کنترل متوالی نباید از یکسال تجاوز نماید و نیز جزئیات معاینه مندرج در این ماده باید در دفتر مخصوصی که در ماده 43 ذکر شده قید گردد.

ماده 45- اگر کسی مطلع شود که چشمه بسته ای مفقود شده و یا در جای خود نیست باید مراتب را فورا باطلاع مسئول ایمنی برساند. اگر گم شدن چشمه تایید شود باید مراتب فورا به مقام صلاحیتدار اطلاع داده شود.

ماده 46- هر گاه چشمه بسته ای دچار خوردگی و یا آسیب دیدگی باشد و با هنگامیکه یقین حاصل شود که خطر آلودگی به مواد رادیو آکتیو ایجاد می کند باید آن را در محفظه بدون منفذی قرار داد و تا زمانی که از آن بطور کامل رفع نقص نشده مورد استفاده قرار نداد.

ماده 47- موسسات صنعتی که از چشمه های بسته استفاده می کنند باید برای جلوگیری از خطراتی که در اثر وقوع سانحه از قبیل شکسته شدن کپسول چشمه پیش می اید روش کار بخصوص وضع و طبق آن عمل نمایند این روش کار باید باطلاع همه افرادی که با چشمه های بسته کار می کنند برسد .

ماده 48- اقدامات فوری که هنگام وقوع سانحه برای چشمه بسته و ایجاد آلودگی باید اجرا شود شامل مقررات زیر است :
الف – محل کار و سایر جاهائی که مورد تهدید قرار می گیرند باید فورا تخلیه شود همچنین کارکنان مربوطه باید برای جلوگیری از گسترش آلودگی اقدامات فوری به عمل آورند.
ب – پزشک کار و شخص صلاحیتدار باید فورا از جریان امر با خبر شوند تا اگر شخصی دچار آلودگی شده باشد مشخص و برای رفع آلودگی از او اقدامات لازم معمول دارند.
ج – جریان حادثه باید فورا به وزارت کار وامور اجتماعی اطلاع داده شود.
د – قبل از جمع آوری و تخلیه مواد رادیو آکتیو باید کلیه اقدامات لازم برای جلوگیری از پخش مواد رادیو اکتیو به وسیله یک یا چند نفر شخص کارآزموده که بطور مناسب برای این کار مجهز شده باشند بعمل آید.

ماده 49- موقعی که از چشمه بسته استفاده نمی شود باید آن را در محفظه ایکه دارای شرایط ایمنی لازم باشد قرارداده و درب محفظه قفل شود.

ماده 50- در هر محل که بیش از یک چشمه بسته انبار شده باشد هر یک از آنها باید بطور جداگانه در محفظه ای که دارای حفاظت کافی باشد نگهداری شود.

ماده 51- در مواردی که از چشمه های بسته گازهای رادیو آکتیو متصاعد می شود باید قبل از بازکردن محفظه ایکه چشمه در آن قرار دارد محفظه را بطور کامل با وسائل میکانیکی و با ارتباط به هوای آزاد تهویه کرد.

ماده 52- کلیه محفظه های مخصوصی که برای حمل و نقل و با جابه جا کردن چشمه های بسته به کار می روند باید با علائمی که به تصویب مقام صلاحیت دار رسیده باشد مشخص شوند.
تبصره – در صورت امکان باید از علائم خطر تصویری استفاده گردد.

ماده 53- چشمه های بسته ای که دیگر مورد احتیاج نیست باید به تولید کننده آن مسترد با به طریقی که مورد تایید مقام صلاحیتدار باشد از محل کار دور گردد.

قسمت دوم – حفاظت لامپهای اشعه ایکس
ماده 54- لامپهای اشعه ایکس که در موسسات صنعتی به کار می روند باید در محفظه هائی که در مقابل شوکهای الکتریکی مصون باشند قرارداده شوند.

ماده 55- دستگاههائی که در آنها الکترون ها با ولتاژی بیش از 5 هزار ولت شتاب داده می شوند چشمه های مولد پرتوهای یونساز محسوب میشوند و باید مقررات حفاظتی در برابر پرتوهای یونساز نسبت به آنها رعایت گردد.

ماده 56- میکروسکوپ های الکترونی و لامپهای اشعه کاتودیک ویک سوکننده های الکترونیکی با ولتاژ زیاد ووسائل مشابه دیگر باید طوری آزمایش و نصب و بکار برده شوند که حفاظت کافی برای افراد تامین شده باشد .

قسمت سوم – رادیوگرافی صنعتی
ماده 57- محفظه چشمه های بسته ای که در رادیوگرافی صنعتی با اشعه گاما مورد استفاده قرار می گیرد باید دارای وسائل فرمان دور باشد .

ماده 58- محفظه بسته یا چشمه در وضع قطع اشعه باید دارای شرایط ومشخصات زیر باشد :
الف – میزان دز متوسط در فاصله 5 سانتیمتری از سطح محفظه نباید از 20 میلی رم در ساعت و حداکثر میزان در ماکزیمم آن از 100 میلی رم در ساعت تجاوز کند.
ب – میزان دز متوسط در فاصله یک متری از سطح محفظه چشمه نباید از 2 میلی رم در ساعت تجاوز کند.

ماده 59- برای اطمینان از اجرای صحیح کار باید قبلا تمرین لازم وسیله یک نمونه بدلی مشخص که دارای مشخصات چشمه باشد انجام شود.

قسمت چهارم – ضخامت سنج ها – کاهنده های الکتریسته ساکن و سایر وسائل مشابه که از چشمه های بسته استفاده می کنند.
ماده 60- مواد رادیو اکتیویکه در وسائل ضخامت سنج و کاهندهای الکتریسته ساکن و سایر وسائل مشابه مورد استفاده قرار می گیرند باید همیشه به صورت چشمه بسته ای باشند که مقررات مندرج در مواد 38 تا 47 درباره آنها قابل اجراست .

ماده 61- قسمت بدون حفاظ چشمه بسته باید در مقابل صدمات مکانیکی حفاظت شده و بیک صفحه پوشش یا دریچه و یا حفاظی که بتوانند باسانی اشعه مورد استفاده را قطع کند مجهز باشد . این وسائل باید به طریقی نصب و یا محافظت شوند که میزان پرتوگیری برای کلیه افراد منجمله کسانی که چشمه بسته یا ماشین آلات مجاور آن را تعمیر و یا نصب می کنند کمتر از ده درصد میزان مشخص شده در ماده 3 باشد .

ماده 62- دستگاههای ضخامت سنج و کاهنده الکتریسته ساکن و وسائل مشابه آنها باید بطور دائم و واضح علامت گذاری شوند که افراد را از وجود مواد رادیو آکتیو و احتمال برتوگیری آگاه نماید .

قسمت پنجم – رادیوگرافی با اشعه ایکس
ماده 63- محفظه لامپهائی که برا ی رادیو گرافی صنعتی به کار برده می شوند باید طوری باشد که با حداکثر میزان تعیین شده جریان و ولتاژ در فاصله یک متری از آنتی کاتد شده پرتو از یک رم در ساعت تجاوز ننماید.

ماده 64- استفاده از روش هائی که مستلزم ورود افراد به داخل اطاق اشعه ایکس باشد فقط در شرایط زیر مجاز است:
الف – قدرت حفاظتی دریچه قطع کننده پرتو باید لااقل باندازه قدرت حفاظتی محفظه لامپ باشد .
ب – دریچه قطع کننده پرتو باید طوری تعبیه شده باشد که فقط از محل کنترل دستگاه بتوان آن را باز نمود.
ج – دریچه قطع کننده پرتو باید طوری با درب ورودی اطاق دستگاه ارتباط یابد که با باز نمودن درب ورودی دریچه بسته شده و جز از طریق محل کنترل دستگاه قابل باز کردن نباشد و علاوه بر این باید قبل از ورود ولتاژ محرک لامپ به نصف تقلیل داده شده و دریچه قطع کننده اشعه بسته شود.

ماده 65- محفظه لامپهائی که برای رادیو سکپی با اشعه ایکس به کار می رود باید با مقررات مندرج در ماده 61 تطبیق نماید .

ماده 66- دستگاه رادیو سکپی باید در محفظه ای نصب گردد که دارای حفاظت کافی بوده و مجهز به وسائلی باشد که هنگام کار دسترسی به داخل محفظه ممکن نباشد .

ماده 67- حتی الامکان مشاهده صفحه رادیو سکپی باید به وسیله آئیننه بطور غیر مستقیم صورت گیرد و اگر برای دید مستقیم از شیشه های سرب دار یا مواد حفاظتی شفاف دیگر استفاده شده باشد باید حفاظت کافی را تامین نمایند.

ماده 68- کلیه افرادی که با دستگاههای رادیوسکپی کار می کنند باید به وسائل حفاظت انفرادی مجهز باشند.

قسمت ششم – دستگاههای پراش (Difraction ) اشعه ایکس

ماده 69- محفظه لامپهائی که در دستگاههای پراش اشعه ایکس ووسائل مشابه آن به کار می رود باید طوری باشد که شدت اشعه نشتی را در سطح خارجی محفظه هنگامی که لامپ بطور مداوم در حداکثر ولتاژ و شدت جریان کار می کند به کمتر از 100 میلی رنتگن در ساعت کاهش دهد.

ماده 70- دستگاههای پراش اشعه ایکس ووسائل مشابه آن باید طوری ساخته و نصب و به کار برده شوند که حفاظت کافی در آنها تامین شده باشد .

ماده 71- در دستگاه های پراش اشعه ایکس برای جذب اشعه پراکنده باید از دریچه های قابل تنظیم که بتوانند از عبور اشعه غیر مفید جلوگیری نماید استفاده شود و برای جذب اشعه مفید نیز موانع موثری در مقابل این اشعه تعبیه گردد.

قسمت هفتم – تعیین ضخامت به وسیله اشعه ایکس
ماده 72- کسانی که با دستگاه ضخامت به وسیله اشعه ایکس کار می کنند و همچنین کلیه افرادی که در حوالی محل کار این دستگاه هستند باید همیشه از حفاظت کافی برخوردار باشند.

ماده 73- هنگامی که لامپ اشعه ایکس به کار می افتد باید یک علامت نورانی قابل رویت (چراغ خبر) روشن شود.

قسمت هشتم – چشمه های رادیو اکتیو باز
ماده 74- چشمه های رادیو آکتیو باز اعم از این که قادر به ایجاد خطر برتوگیری خارجی یاداخلی باشند و همچنین تهیه و مصرف و انبار نمودن چشمه های باز که در صنعت به کار می رود مشمول مقررات این فصل خواهند بود. کارخانه های صنایع فلزی و شیمیائی که روی مواد رادیو آکتیو طبیعی یا سوختهای هسته ای که با مقادیر زیاد مواد رادیو اکتیو کار می کنند و همچنین راکتورهای هسته ای مشمول مقررات خاص خود خواهند بود.

ماده 75- هیچکس نباید در معرض پرتوگیری خارجی یا داخلی بیش از مقادیر مشخص شده در مواد 3 و 4 قرار داده شود.

ماده 76- از نظر انواع عملیاتی که روی چشمه های رادیو آکتیو باز انجام می شود و خطرات ناشی از آن ( براساس نوع کار ، خواص فیزیکی و نوع ماده و مقدار ماده رادیو اکتیو مورد استفاده و بر حسب میزان خطر پرتوگیری )باید کارگاه های جداگانه ای برای هر یک از عملیات زیر طبق جدول پیوست در نظر گرفته شود :
الف – انبار کردن ( مانند نگهداری محلول های رادیو اکتیو )
ب – عملیات خیلی ساده مرطوب ( مانند تهیه کردن محلول های رادیو اکتیو )
ج – عملیات معمولی ( مانند جداکردن مواد رادیو اکتیو و بطریقه ساده یا معمولی )
د- عملیات پیچیده مرطوب و عملیات ساده خشک ( مانند عملیاتی که ممکن است در آن خطر ریختن مایع یا گرد رادیو اکتیو باشد)
ه – عملیات خشک و گردآلود (مانند آسیاب و خردکردن مواد رادیو اکتیو )

ماده 77- کلیه گارگاهها باید متناسب با نوع عملیاتی که در آنها انجام می شود به وسیله علائم خطری که به آسانی قابل تشخیص باشد مشخص گردند.

ماده 78- برای این که حداکثر غلظت مجاز در اعضا بدن در حدی باشد که مجموع پرتوگیری داخلی و خارجی از مقادیر مندرج در مواد 3 و4 (راجع به خطرات پرتوگیری خارجی و به خصوص برتوگیری داخلی )تجاوز ننماید باید اقدامات حفاظتی فردی و جمعی به عمل آید .

ماده 79- اقداماتی که درباره خطرات پرتوگیری خارجی به عمل می آید باید مشابه مقررات مربوط به مواد 40 تا 53 در مورد چشمه های بسته باشد .

ماده80- کارگاهائی که در آنها از مواد رادیو آکتیو استفاده می شود باید به وسیله علامت خطر مناسب قابل تشخیص شود.

ماده 81- دیوارها و کف کارگاه و همچنین کلیه سطوح ووسائل موجود در آن باید از مصالح صاف و غیر قابل نفوذ و عاری از هر گونه موانع ساخته شده و یا این که با مواد صاف و غیر قابل نفوذ به نحوی که تمام منافذ و درزها بطور کامل گرفته شده باشد پوشانیده شده وتمیز نگاهداری شود.

ماده 82- غلظت مواد رادیو اکتیو در هوای محیط کار باید کمتر از حداکثر مقادیر مذکور در مواد 2 تا 7 باشد .
تبصره 1- هوای محیط کار باید به وسیله دستگاههای تهویه مناسب بطور مطمئن تجدید گردد.
تبصره 2- سیستم تهویه باید طوری باشد که بازگشت مجدد هوا ممکن نبوده و هوای خارج شده نتواند کارگاه دیگری را آالوده نماید .
تبصره 3-در صورتی که نتوان غلظت مواد رادیو اکتیو موجود در هوا را به کمتر از حداکثر مقادیر مجاز کاهش داد باید کارکنان را برای جلوگیری از آلوده شدن جهاز تنفس با وسائل حفاظت فردی مذکور در تبصره ماده 98 مجهز نمود.

ماده 83- برای هر فرد که با مواد رادیو اکتیو کار می کنند باید سطح محل کار با ابعاد 5/0 ×2/1 متر تخصیص داده شود.

ماده 84- سطح محل کار باید دارای یکی از شرایط زیر باشد :
الف – از یک ماده سخت و صاف و غیر قابل نفوذ ساخته شده باشد .
ب – از یک ماده صاف و غیر قابل نفوذ پوشیده شده باشد .
ج – دارای سطح سخت با پوششی از یک ماده جاذب الرطوبه باشد .

ماده 85- کلیه کارهای که ممکن است موجب آلوده شدن فضای محیط کار به مواد رادیو آکتیو شوند باید در محل هائی که شرایط ایمنی زیر در آن تامین شده باشد انجام گیرند:
الف – در یک کحفظه مخصوص دستکش دار که فشار داخلی آن کمتر از فشار خارجی باشد .
ب – به دستگاه هواکش قوی که به طور مناسب در نزدیک محل کار نصب شده مجهز باشد .

ماده 86- سیستم تهویه باید دارای شرایط زیر باشد :
الف – با مقررات عمومی این آئیننامه مطابقت نماید.
ب – طوری ساخته شده باشد که به سهولت به توان آن را برای تمیز کردن باز نمود.
ج- قسمت خروجی دستگاه تهویه به نقطه مناسب منتهی شود که شرایط ایمنی لازم در آن رعایت شده باشد و هوای خروجی از یک صافی یا دستگاه جذب کننده عبور داده شود تا از بازگشت مجدد هو.ای آلوده به محیط کارگاه کاملا جلوگیری گردد.
د – دستگاه باید با سایر مشخصاتی که مورد نظر شخص صلاحیتدار است تطبیق نماید .

قسمت نهم – حفاظت فردی
ماده 87- روشهای کار با مواد رادیو اکتیو و اشعه یونساز باید قبل از شروع به کار آزمایش شده و مورد تایید شخص صلاحیتدار قرار گیرد.

ماده 88- روشهای کار در کارگاهها تا آن جا که مربوط به خطر پرتوگیری داخلی میشود باید با مواد 89 تا 97 تطبیق نماید .

ماده89- برای افرادی که با چشمه های رادیو اکتیو باز کار می کنند باید دسشوئی تهیه گردد و اگر خطر آلودگی به مواد رادیو اکتیو نسبتا زیاد باشد باید برای آنها حمام و دوش نیز آماده گردد.

ماده 90- پیش از صرف غذا و قبل از پایان کار روزانه باید وقت کافی جهت استفاده از دستشوئی برای کسانی که با چشمه های رادیو اکتیو باز کار می کنند اختصاص داده شود. اوقات مذکور جز ساعات کار محسوب می شود.

ماده 91- برای کارکنان باید حوله یا دستمالهای کاغذی که پس از استعمال دور انداخته میشود تهیه گردد.
تبصره 1- زباله دان مخصوصی باید برای هر یک از محلهای کار تهیه شود تا این گونه حوله ها و دستمال های استعمال شده را در آن بیندازند.
تبصره 2- با این حوله ها و دستمال ها باید مانند زباله های رادیو اکتیو قابل اشتعال طبق مواد این آئیننامه رفتار شود.

ماده 92- بردن و همچنین استفاده از وسائل زیر در کارگاهائیکه در آن جا چشمه های رادیو اکتیو باز تهیه یا به کار برده میشود ممنوع است :
الف – خوردنیها و نوشیدنی ها و همچنین وسائل خوردن و آشامیدن
ب – مواد ووسائل مربوط به استعمال دخانیات و انفیه
ج – کیف های دستی ووسائل و لوازم آرایش
د- دستمال های جیبی باستثنای دستمال های کاغذی که در ماده 91 به آن اشاره شد.

ماده 93- به کارکنان کارگاههائی که در آن جا چشمه های رادیو اکتیو باز تهیه و یا به کار برده میشود نباید قبل از انجام آزمایش های مربوط به تعیین آلودگی مواد رادیو اکتیو ( روی دستها –بدن و لباس ها) که نحوه و نوع آن توسط شخص صلاحیتدار تعیین شده اجازه خروج داده شود.

ماده 94- کارفرما باید وسائل و لباس و کارمناسبی که برا ی حفاظت در مقابل خطر آلودگی تهیه و بطور مشخص علامت گذاری شده باشد در دسترس کارکنان خود قرار دهد.
این وسایل و لباس ها از نظر ایمنی باید مورد تایید شخص صلاحیت دار باشد .
تبصره – اگر آلودگی فضای کار را نتوان تا میزان حداکثر غلظت مجاز کاهش داد باید از کلاه و ماسک مخصوص که مجهز به دستگاه تنفسی باشد استفاده شود.

ماده 95- در کارگاههائی که چشمه های رادیو اکتیو باز تهیه و یا به کار برده میشود باید از کارکردن افرادی که فاقد لباس حفاظتی هستند جلوگیری به عمل آید.

ماده 96- کلیه لباس های حفاظتی باید بطور مستمر از نظر آلودگی مورد رسیدگی قرار گرفته و تمیز نگهداری شود و لباس های آلوده به مواد رادیو اکتیو باید جدا از لباس های دیگر به روشی شسته شود که مورد تایید شخص صلاحیتدار باشد .

ماده 97- برای تعویض لباس های عادی به لباس کار و بر عکس باید اطاقی مخصوص مجاور اطاق شستشوئ بدن آماده گردد تا از آلوده شدن لباس های عاد ی جلوگیری شود.

ماده 98- برای اندازه گیری میزان پرتوگیری خارجی در کارگاهها باید وسایل تشخیص و اندازه گیری مناسب (ثابت یا قابل حمل )در دسترس بوده و مورد استفاده قرار داده شود.

قسمت دهم – تشخیص و تعیین آلودگی
ماده 99- در کارگاه هایی که چشمه های رادیو اکتیو باز تهیه یا به کار برده میشود باید میزان آلودگی کف کارگاه ،میز کار ،دستشوئی ،اسبابها ، وسایل کار و غیره و همچنین هوای محیط کار با وسایل مناسبی که مورد قبول شخص صلاحیتدار باشد اندازه گیری شود.

ماده 100- هنگامی که کار با چشمه های باز همراه با خطر پرتوگیری خارجی باشد کارکنان باید بطور دائم دتکتورهای فردی ( مانند فیلم بج و اطاقک یونیزاسیون جیبی و غیره )که منطبق با مقررات مواد 12 تا 25 باشد همراه داشته باشند)

ماده 101- در کارگاه هائی که چشمه های رادیو اکتیو باز به کار برده می شوند باید وسایل تشخیص و اندازه گیری ثابت و یا قابل حمل تهیه و به کار برده میشود تا میزان آلودگی دستها و لباسها و کفشهای همه کارکنان را بطوری که مورد تنایید شخص صلااحیتدار باشد تعیین نماید .

ماده 102- تعیین میزان آلودگی داخلی به مواد رادیو اکتیو با توجه به درجه خطرات آن وخواست مقام صلاحیتدار باید در فواصل زمانی مشخص از طریق اندازه گیری مستقیم و یا به روش غیر مستقیم طبق ماده 21 این آئیننامه انجام گیرد .

قسمت یازدهم –رفع آلودگی
ماده 103-در مواقعی که آلودگی به مواد رادیواکتیو از میزان حداکثر مجاز که بوسیله مقام صلاحیت دارتعیین شده است تجاوز نماید باید روش های رفع آلودگی مورداستفاده قرار گیرد.
تبصره –اینگونه روش ها و دستورالعمل ها باید قبل ازشروع کاربا چشمه های رادیو اکتیو باز توسط شخص صلاحیتدارتعیین شده باشد.

ماده 104-هرگاه رفع آلودگی بطور کامل ورضایت بخش ممکن نباشد باید محل آلوده را ترک نمود و اشیاء آلوده با نظر شخص صلاحیت دارنگهداری یا ازبین برده شوند.
تبصره 1-وروداشخاص غیرمجازباینگونه محل هل باید ممنوع شود.
تبصره2-اینگونه محل هاباید بوسیله علائم خطر مخصوص که بسهولت قابل تشخیص باشند علامت گذاری شوند.

ماده 105-ازلباس های آلوده نباید تا حصول اطمینان کامل از بر طرف شدن آلودگی آنهااستفاده نمود و اگر رفع آلودگی میسر نباشدباید بالباس های آلوده مانند زباله های رادیواکتیو عمل شود.

ماده 106-هنگام وقوع آلودگی فردی بایدفورا طبق دستوالعمل هائی که قبلا توسط پزشک کار وشخص صلاحیت دارتهیه شده عمل شود . درضمن باید بلافاصله بشخص مسئول اطلاع داده شود تا هر آینه اقدامات معموله کافی نباشد پزشک کار را از جریان امر مطلع نمایند تا الودگی را بحد مجازتقلیل داده و در صورت لزوم آزمایش های بعدی را انجام دهد.

قسمت دوازدهم –انبار کردن چشمه های رادیواکتیو باز
ماده 107-برای انبار کردن چشمه های رادیواکتیو باز باید بمنظور کنترل پرتوی گیری داخلی وخارجی برابر مقرات این آئین نامه تاسیسات مخصوص احداث شود.

ماده 108-برای جلو گیری از خط آلودگی بمواد رادیواکتیوباید احتیاطات زیر بعمل آید:
الف-ترکیبات مواد رادیواکتیو که از نظر شیمیایی فعال هستند نباید در بطری های شیشه ای که دارای در پوش پیچی با در شیشه ای هستند نگهداری و انبار گردند بلکه باید از درهای لاستیکی یا چوب پنیه ای ویا نظیر آنها استفاده شود.
ب-محلول های پایداری که محتوی اکتیویته آلفا بمیزان بیش از 5 میلی کوری یا اکتیویته بتا به میزان 50 میلی کوری باشند و محلول های ناپایدار با هر نوع و هر درجه آکتیویته باید در ظروف قابل تهویه نگهداری شوند.
ج-محلول هایی که درجه آکتیویته آلفای آنها متجاوز از یک میلی کوری در سانتیمتر مکعب باشد نباید در ظروف شیشه نازک نگهداری و انبار شوند.
د-بطری های محتوی محلول های رادیواکتیوباید در ظرف لبه دار یا در سطحی به اندازه مناسب گذارده شوند تا در صورت شکسته شدن آنها از پراکندگی محلول جلو گیری شود.

ماده 109-محل انبار کردن چشمه های بازی که قادرند از خودگاز رادیواکتیو متصاعد سازندباید بطور کلی تهوبه شود.

ماده 110-باید فهرست کاملی از کلیه مواد رادیواکتیو انبار شده تهیه شده در محل نگهداری شود.

ماده 111-انبارها باید در فواصله زمانی منظم مورد برسی قرار گیرند.

قسمت سیزدهم –پسمانده های مواد رادیو اکتیئو
ماده 112- دستور کار مربوط به دفع پسمانده های مواد رادیو اکتیو باید قبلا براساس مقررات وضع شده بین المللی که از طرف وزارت کار وامور اجتماعی اعلام می شود تهیه گردد.
تبصره – تحویل گرفتن و یا بکاربردن چشمه رادیو اکتیو باز موکول به کسب اجازه قبلی از وزارت کار وامور اجتماعی می باشد . صدور این اجازه منوط به آمادگی کارفرما برای اجرای دستور کار فوق الذکر می باشد .

ماده 113- پسمانده های جامد رادیو اکتیو قابل اشتعال و غیر قابل اشتعال باید بطور جداگانه جمع آوری و نگهداری شود.

ماده 114- پسمانده های رادیو اکتیو قابل اشتعال باید در کوره مناسبی که از پراکنده شدن مواد رادیو اکتیو جلوگیری نماید سورازنده شود و خاکستر باقی مانده از سوزاندن مواد مذکور باید همراه با پسمانده های غیر قابل اشتعال به طریقی انبار یا دفن شود که از پراکنده شدن آنها جلوگیری به عمل آید .

ماده 115- پسمانده های رادیو اکتیو مایع باید با نظر شخص صلاحیتدار بر حسب آکتیویته ویژه وسمیت رادیو اکتیو موجود در آنها مجزا و طبقه بندی شوند.

ماده 116-تخلیه پسمانده های رادیو اکتیو مایع در فاضلاب عمومی باید منحصرا طبق مقررات وضع شده وسیله وزارت کار وامور اجتماعی انجام گیرد.

ماده 117- پسمانده های رادیو اکتیو مایع غیر از آن چه که در ماده 116 ذکر شده باید طبق دستور وزارت کار وامور اجتماعی از طریق رسوب گیری تغلیظ و غیره مورد عمل قرار گیرد و با مواد جامدی که ممکن است در نتیجه عملیات فوق به دست آید طبق ماده 114 رفتار شود.

ماده 118- در مورد پسمانده های رادیو اکتیوی که به شکل گاز یا آئروسل باشد باید به یکی از طریق زیر عمل کرد:
الف – رها کردن در هوای آزاد بطور مستقیم و یا پس از رقیق کردن آن .بشرطی که خطر پرتوگیری حاصل کمتر از یک دهم مقادیر ماکزیمم ذکر شده در ماده 7 باشد .
ب – طبق دستور العملهای وضع شده از طرف مقام صلاحیتدار از صافی مناسب عبور داده شود.

ماده 119- با پسمانده های جامدی که از تصفیه فوق حاصل می شود باید طبق ماده 115 عمل شود.

ماده 120 – پسمانده های حاصل از کار با چشمه های رادیو اکتیو باز باید در ظروف مخصوص مناسبی جمع آوری و طبق مواد 107 و 111 نگهداری شود .

ماده 121- مفاد مواد 114 تا 120 تنها در مورد پسمانده های حاصل از عملیات مذکور در ماده 74 قابل اجراست .

قسمت چهاردهم – ختم کار با چشمه های رادیو اکتیو باز
ماده 122-هر گاه انبار کردن یا کار با چشمه های رادیو اکتیو باز در محلی پایان یافته باشد آن محل نباید به منظور دیگری مورد استفاده قرار گیرد مگر با رعایت نکات زیر :
الف – کارفرما در مهلت تعیین شده از طرف مقام صلاحیتدار اجازه کتبی برای استفاده از محل به منظور کار جدید کسب کرده باشد .
ب – از کارگاه ووسایل و دستگاههای باقی مانده در آن بنحوی که مورد تایید مقام صلاحیتدار قرار گیرد رفع آلودگی شده باشد .

ماده 123- هر گاه از وسایل و دستگاههائی که از انبار یا محل کار خارج شده اند طبق استاندارد تعیین شده به وسیله وزارت کار وامور اجتماعی رفع آلودگی نشده باشد نباید آنها را در قسمتهای دیگر مورد استفاده قرار داد بلکه باید با آنها مانند پسمانده های رادیو اکتیو برابر ماده 112 عمل شود.

ماده 124- در پایان کار با چشمه های رادیو اکتیو باز باید عمل رفع آلودگی طبق توصیه های شخص صلاحیتدار انجام گیرد.

قسمت پانزدهم – طبقه بندی کارگاه ها
ماده 125- کارگاه ها و روش هائی که برای انواع مختلف کار طبق جدول پیوست طبقه بندی شده اند علاوه بر شرایط عمومی مندرج در آئیننامه باید شرایط مندرج در مواد 126 تا 128 نیز رعایت شود.

ماده 126- کارگاه های نوع اول باید دارای شرایط زیر باشد :
الف – دیوارها و کف کارگاهها صاف بوده و تمیز نگهداری شود.
ب – سطوح کار صاف و غیر قابل نفوذ باشد .
ج – به طریق مناسبی مانند آزمایشگاه شیمی تهویه شود.
د – کارکنان باید از لباسهای حفاظتی ساده مانند روپوشهائی که در آزمایشگاههای شیمی یا فلز شناسی به کار می رود استفاده نمایند.
ه – محل کار باید متناوبا مورد آزمایش و کنترل قرار گیرد تا در صورت آلودگی سطوح کار به مواد رادیو اکتیو میزان و محل آن تعیین شود
و – کارکنان باید به وسائل اندازه گیری قابل حمل به منظور تعیین پرتوگیری خارجی بدن مجهز باشند و همچنین به وسابل تشخیص الودگی دسترسی داشته باشند تا در صورت وقوع حادثه دستها و لباسهای خود را از نظر آلودگی به مواد رادیو اکتیو آزمایش کنند.
ز- چشمه های رادیو اکتیو در قفسه هایی که دارای حفاظت کافی بوده و تنها برای انبار کردن این چشمه ها به کار می رود نگهداری شوند.
ح – کاهش اکتیویته مواد رادیو اکتیو با نیمه عمر کوتاه یا رقیق کردن مواد رادیو اکتیو باید به نحوی باشد که مورد قبول شخص صلاحیتدار قرار گیرد .

ماده 127- کارگاههای نوع دوم باید دارای مشخصات زیر باشد .
الف – دیوارها و کف کارگاهها دارای پوشش صاف و غیر قابل نفوذ باشد .
ب – پوشش های سطوح کار طبق نظر مقام صلاحیتدار با نوع عملیات مطلابقت داشته باشد .
ج – تهویه به طریقی صورت گیرد که مواد خطرناک به نحو مطلوب تخلیه گردد و بازگشت ذرات رادیو اکتیو به کارگاه با سرایت آلودگی به نقاط دیگر امکان پذیر نباشد.

ماده 128- کارگاتههای نوع سوم باید منحصرا اختصاص به کار با مواد رادیو اکتیو داشته و از سایر محلهای کار کاملا مجزا .و دارای شرایط زیر باشد :
1 – پوشش دیوارها و کف کارگاهها و پوشش سطوح کار به نحوی باشد که زدودن آلودگی از آنها آسان باشد .
2- آگر عملیات توام با ایجاد خطر آلودگی هوای محل کار است باید در محفظه های سر بسته ای مجهز به صافی که فشار آن نسبت به هوای خارج کمتر باشد انجام گیرد .
3- کار با محلولهای رادیو اکتیو باید مطابق بند واو ماده 126 صورت گیرد .
4- ورود اشخاص مجاز باید تحت شرایطی خاص نظیر آن چه در بندهای 5 و 6 همین ماده به آنها اشاره شده است باشد وورود اشخاص متفرقه ممنوع گردد.
5-رخت کنهای مخصوص باید به نحوی تعبیه و در دسترس کارکنان گذارده شود که از هر گونه آلودگی لباسهای غیر کار جلوگیری به عمل آید.
6- برای هر یک از کارکنانی که در منطقه خطر کار می کنند باید لباس مخصوص و مشخص تهیه شود به نحوی که تمام قسمتهای آن کاملا بسته بوده و شامل کلاه مخصوص و کفش غیر قابل نفوذ و سایر لوازم باشد . لیباسهای مذکور باید بطور جداگانه و با احتیاط لازم شسته شود.
7- برای کار در محلهائی که خطر آلودگی وجود ندارد از لباسی که بطریق دیگری علامت گذارده شده باشد استفاده شود.
8- هر گاه ماکزیمم غلظت مجاز در هوا از حداکثر قابل قبول تجاوز نماید باید وسایل مخصوصی نظیر ماسکهای تنفسی و کلاه و لباس مخصوص در اختیار کارکنان قرار داده شود.
9- کارکنان باید همیشه برای پرتوگیری خارجی به وسائل تشخیص دهنده فوری مجهز یباشند.
10- برای کارگاههائی که خطر آلوده شدن هوا به مواد رادیو اکنتیو همراه است کارگاه باید به هواکش مخصوص مجهز بوده و در صورت امکان از محفظه غیر قابل نفوذ دستکش دار یا سایر وسابل مشابه استفاده شود.
11- ورود اشخاص غیر مجاز به محلهای کار باید ممنوع گردد.
12-لباسهای حفاظتی باید شامل لباس کار یکپارچه و بدون منفذ و کلاه مخصوص و کفش و دستکش های غیر قابل نفوذ باشد .
13-برای جابه جا کردن و دستکاری مواد رادیو اکتیو باید از وسایل مناسب استفاده شود.
14-کار با محلول های رادیو اکتیو باید روی سینی لبه دار با ظروف دوگانه ای که یکی داخل دیگری باشد انجام شود تا خطر ناشی از شکستن و یا ریختن به حداقل برسد.
15- کارکنان باید همواره وسایل انفرادی برای اندازه گیری پرتوگیری خارجی همراه داشته باشند.
16- برای انبارکردن مواد رادیو اکتیو باید اطاق مخصوص در نظر گرفته شود.
17- به منظور دفع پسمانده های رادیو اکتیو باید ظروف مخصوص جداگانه ای برای پسمانده های رادیو اکتیو مایع و جامد تهیه شود.
18- پسمانده های رادیو اکتیو مایع به دو دسته زیر تقسیم می گردد:
الف – مایعاتی که دارای فعالیت ویژه کم تا میزان حداکثر غلظلت مجاز در آب آشامیدنی باشد طبق ماده 123 دفع شود.
ب – مایعاتی که دارای فعالیت ویژه بیشتر هستند باید به طریقی که مورد تایید شخص صلاحیتدار باشد دفع شود.
19- هر بار که کارکنان محیط کار را ترک کی نمایند باید آلودگی دست ها و لباس های آنها تحت کنترل قرار گیرد.
20-مواد رادیو اکتیو باید در محل مخصوصی که دارای پوشش های حفاظتی مناسب و سیستم تهویه مخصوص و شرایط مواد 107 تا 111 این آئیننامه باشد نگهداری شود.
21- از بین بردن پسمانده های مواد رادیو اکتیو باید کاملا مطابق مواد 112 تا 118 این آئین نامه انجام گیرد