در این مقاله به تشریح تجهیزات کنترلی دیگ بخار که فشار و سطح آب را کنترل می‌کنند، پرداخته‌ایم. این تجهیزات شامل آبنما، لول کنترل و پرشر کنترل، سنسور کنترل دمای گاز خروجی (سنسور اگزوز) و  … می‌شود.

حفاظت و ایمنی دیگ بخار به دو دسته تقسیم می شود:

• حفاظت آشکار : حفاظت از خود دیگ بخار

• حفاظت نهان : حفاظت از اطاقک دیگ بخار (boiler room)

حفاظت آشکار یعنی حفاظت از خود دیگ بخار، وظیفه حفاظت آشکار به دو صورت انجام می‌پذیرد:

۱) اپراتور :

در موتورخانه هایی که دیگ بخار مورد استفاده قرار می گیرد، حتما باید عملکرد بویلر به وسیله یک اپراتور ثابت مورد کنترل قرار گیرد تا بتوان از عملکرد صحیح دیگ بخار اطمینان حاصل شود. و همچنین بازرسی های روزانه، هتتگی و ماهیانه را انجام و چک لیست های مربوطه را تکمیل نماید.

۲) تجهیزات کنترلی دیگ بخار:

در دیگ های بخار ۲ آیتم کنترل می شوند:

• سطح آب

• فشار بخار

جهت کنترل سطح آب و فشار بخار بویلر از تجهیزات کنترلی دیگ بخار استفاده می شود. این تجهیزات کنترلی دیگ بخار شامل گیج فشار، پرشر سوئیچ ها، سوپاپ اطمینان (safety valve)، آب نما، لول کنترل، ترموستات اگزوز می باشند که در این مقاله به تشریح نحوه عملکرد و تعداد آنها مطابق استاندارد می پردازیم.

تجهیزات کنترلی دیگ بخار که فشار را کنترل می کنند:

• گیج فشار (Pressure Gauge):

گیج فشار، کنترلی را انجام نمی دهد و فقط میزان فشار بخار داخل بویلر را به اپراتور نشان می دهد. به دلیل اینکه گیج فشار یک تجهیز اندازه گیری می باشد، باید در بازه زمانی مشخص کالیبره شود. اپراتور نیز باید به صورت مستمر گیج فشار را بازدید نماید و نتیجه را در چک لیست های مربوطه یادداشت نماید. اندازه گیج فشار باید به گونه ای باشد که اپراتور بتواند به راحتی از پاینن دیگ بخار، میزان فشار داخل بویلر را بخواند و یادداشت نماید.

• پرشرسوئیچ ها (Pressure Switch):

پرشرسوئیچ یک تجهیز الکترو مکانیکی بوده و فشار بویلر را کنترل می کند. مطابق استاندارد ملی ایران به شماره ۴۲۳۱، روی هر دیگ بخار باید حداقل ۲ دستگاه پرشرسوئیچ نصب شود.

یکی از پرشرسوئیچ ها به عنوان پرشرسوئیچ اصلی، عملکرد عادی بویلر را کنترل می نماید یعنی در فشار کارکرد دیگ بخار تنظیم میشود. پرشرسوئیچ اصلی در فشار کارکرد دیگ بخار تنظیم شده و در صورت رسیدن فشار بخار به فشار کارکرد، مشعل را خاموش کرده و از افزایش فشار بخار بیش از حد جلوگیری می کند. پرشرسوئیچ دوم، پرشرسوئیچ اطمینان بوده که معمولا یک بار بالاتر از فشار کارکرد بویلر تنظیم می شود. در صورت افزایش فشار بیش از فشار کارکرد و عدم عملکرد پرشرسوئیچ اصلی، باعث میگردد تابلو برق به صورت کامل قطع شده و آژیر خطر به صدا درآید.

در برخی بویلر ها ۳ عدد پرشر سوئیچ نصب می باشد. پرشر سوئیچ سوم، طول شعله مشعل را تنظیم می کند. در زمانی که فشار بسیار پایین بوده (مثلا زمانی که بویلر در مدت زمانی طولانی خاموش بوده و دوباره بویلر را روشن می کنیم)، پرشرسوئیچ سوم فرمان شعله بلند را صادر کرده و با توجه به ایجاد حرارت زیاد توسط شعله بلند، بخار با سرعت بیشتری تولید میشود و به طبع آن فشار با سرعت بالاتری ایجاد خواهد شد. با نزدیک شدن به فشار کارکرد بویلر، شعله کوتاه فعال شده و نرخ تولید بخار و افزایش فشار کاهش می یابد. این موضوع از خاموش و روشن شدن بیش از اندازه دیگ بخار جلوگیری کرده و باعث افزایش عمر مفید دیگ بخار خواهد شد.

• سوپاپ اطمینان (Safety Valve):

سوپاپ اطمینان یک تجهیز کاملا مکانیکی است که در صورت افزایش فشار بخار بیش از فشار کارکرد بویلر، به صورت مکانیکی باز شده و بخار را تخلیه می کند. سوپاپ اطمینان باید در فشار ۱٫۱ برابر فشار کارکرد بویلر تنظیم شود. مطابق استاندارد ملی ایران به شماره ۴۲۳۱، دیگ های بخار با ظزفیت بیشتر از ۳۷۰۰kg/hr، باید دارای ۲ دستگاه سوپاپ اطمینان یا یک سوپاپ اطمینان دوقلو باشند.

تجهیزات کنترلی دیگ بخار که سطح آب را کنترل می کنند:

• آبنما (Sight Glass):

آبنما نیز مانند گیج فشار، کنترلی را انجام نمی دهد و فقط سطح آب داخل بویلر را به اپراتور نشان می دهد. مطابق استاندارد ملی ایران به شماره ۴۲۳۱، دیگ های بخار با ظرفیت بیشتر از ۱۴۵kg/hr باید دارای ۲ دستگاه آبنما بوده که حداقل یکی از آنها به صورت مستقیم به بدنه بویلر متصل گردد. آبنما ها در دو نوع شیشه ای و مغناطیسی موجود بوده و استفاده از هر دو نوع آبنما روی دیگ بخار مجاز می باشد.

• لول کنترل (Level Control):

لول کنترل یکی از مهمترین تجهیزات کنترلی دیگ بخار می باشد. لول کنترل ها وظیفه کنترل سطح آب در سطح نرمال واتر را دارند. روی دیگ بخار باید حداقل ۲ دستگاه لول کنترل نصب گردد. لول کنترل اول، لول کنرتل اصلی بوده و میزان آب در سطح حداقل ۱۰۰ میلیمتر بالاتر از آخرین لوله تنظیم میکند. لول کنترل دوم، لول کنترل اطمینان می باشد. لول کنترل اطمینان در سطح پایین تری نصب شده و در صورت عدم عملکرد لول کنترل اصلی، تابلو برق را کامل قطع کرده و آژیر خطر به صدا در می آید.

• ترموستات اگزوز (Exhaust Thermostat):

ترموستات اگزوز جزء تجهیزات کنترلی دیگ بخار می باشد که در استاندارد به آن اشاره ای نشده است ولی یک کلید ایمنی بسیار مهم بوده که در مواقع کم آبی از انفجار بویلر جلوگیری خواهد کرد. ترموستات اگزوز در خروجی دودکش نصب می شود و عملکرد آن بدین صورت است که چنانچه دمای خروجی دود در دودکش، بیش از میزان تنظیم شده ترموستات باشد، ترموستات دودکش عمل کرده و تابلو برق را به صورت کامل قطع و آژیر خطر به صدا در می آید. کم آبی و کاهش انتقال حرارت، باعث افزایش دوای دودکش دیگ بخار می شود. ترموستات دودکش معمولا باید حدود ۳۰ درجه سلسیوس بالاتر از دمای خروجی دود در حالت نرمال تنظیم شود.

جهت مشاوره با کارشناسان شرکت بازرسی آستا تماس بگیرید.

منبع : شرکت آستا