در این مبحث در خصوص یک موضوع کاربردی، بهویژه در صنایع فرایندی، به نام PSSR یا Pre Startup Safety Review ایمنی پیش راهاندازی میرویم. در این بخش موضوعات پایه ای و اصولی PSSR را تشریح میکنیم و در یک قسمت ویژه به بحث PSSR در صنعت نفت و گاز می پردازیم.
ما همیشه سعی میکنیم به گروه های مختلف توضیح دهیم که بخش زیادی از فعالیت های HSE، رویکردهای پیشگیرانه دارد. یعنی اگر ما فعالیت های پیشگیرانه و واکنشی را مثل دو بال پروانه ببینیم، بال اول که فعالیتهای پیشگیرانه است باید بسیار بزرگتر باشد. همیشه باید تمرکز روی فعالیت های پیشگیرانه باشد. مگر جاهایی که نمیتوان اقدام پیشگیرانه ای انجام داد، یا برای اطمینان خاطر باید به سراغ اقدامات واکنشی رفت.
تعریف PSSR
فرض کنید شما چترباز هستید و میخواهید با چتر از ارتفاعی به پایین بپرید. طبیعی است که قبل از عملیات همه چیز را خوب کنترل میکنید، قدم اول لباس ها را چک میکنید. قدم دوم ابزارآلاتی که همراه دارید و برای جهتیابی قرار هست کمک کنند، مرحله بعد ابزارهای ارتباطی را چک میکنید. تأیید سایر افراد مرتبط را میگیرید و برای بار آخر چتر را چک میکنید و بعد از اطمینان از کلیه موضوعات پرش را انجام میدهید.
کارهایی که شما قبل از پریدن انجام میدهید، در صنایع مختلف به PSSR شناخته میشود.
نکتهی مهم این هست که بسیاری از افراد بر این باور هستند که PSSR فقط در صنایع فرایندی کاربرد دارد، درحالیکه این تصور اشتباه است، و در سایر صنایع نیز وجود دارد. و نکته دیگر این هست که افراد تصور میکنند که کار جدیدی است، درحالیکه حدود بیست تا سی سال است که به شکل سیستماتیک و هدفمند انجام میشود.
کاربرد PSSR
PSSR به این دلیل انجام میشود تا از طریق آن اطمینان حاصل گردد که تمامی تأسیسات جدید یا طرحهای توسعه ای و پروژهها، و واحدهایی که بعد از مدتی توقف مجدداً آغاز به کار میکنند، بهطور کامل و به صورت ایمن بهره برداری میشوند. درواقع با هدف حفظ یکپارچگی طراحی واحدها، تمامی الزامات ایمنی و فرایندی در فازهای طراحی، ساخت و نصب، قبل از راهاندازی مجدداٌ کنترل میشوند.
PSSR تأییدیهی نهایی قبل از راهاندازی اولیهی فرایند یا استارتآپ است. باید توجه داشته باشیم که PSSR یکی از قسمتهای اصلی مدیریت ایمنی فرایند یا PSM هست.
دامنه کاربرد PSSR
ابعاد و عمق PSSR بستگی به ریسکهای پروژه، وسعت پروژه، زمان توقف و برگشت به کار واحد یا فرآیند دارد. علاوه بر آن به لحاظ حجم کار وابسته به شرایط است. در برخی فعالیت ها فرآیندPSSR از طریق یک چکلیست با ۲۰ تا ۳۰ آیتم بررسی میشود که در چند ساعت انجام می شود. ولی در برخی فرآیندهای با وسعت زیاد و پیچیده، ممکن است یک روز به طول انجامد.
بنابراین ما با موضوعی مواجه هستیم که میتواند بسیار اساسی، با جزئیات دقیق و عمیق باشد و از طرف دیگر میتواند سطحی، کوتاه مدت و شامل موضوعات عمومی باشد. این موضوعات به ویژگیهای واحد یا بخشی که در سرویس قرار میگیرد، بستگی دارد.
فرآیند PSSR اگر حتی برای سازمان، شرکت یا پروژه الزام نشده باشد، انجام آن میتواند اثربخشی زیادی داشته باشد. برای انجام آن لازم است کل فرآیند بهصورت مکتوب، مستند و بر اساس یک رویهی مشخص انجام شود. اصل مهم این روش به کارگیری چک لیست برای بررسی موضوعات و ثبت نتایج است. در کل این فرآیند تبدیل به اسناد و سوابقی میشود که نشان میدهد کار در مرحله پیش راهاندازی به نحو کامل انجام شده است.
کلیات اجرای PSSR
برای آنکه بتوانیم یک فرایند PSSR اثربخش داشته باشیم، باید بتوانیم یک سند اجرایی مناسب تدوین نماییم که در آن جزئیات اجرایی مشخص و هدف اصلی از PSSR مشخص باشد، مسئولیت افراد مختلف را تعیین کنیم. دامنهی کاربرد PSSR را مشخص نماییم و روش اجرا بهصورت کامل تشریح داده شود. PSSR یک کار گروهی است و برای اجرای آن افراد از بخشهای مختلف همکاری مینمایند.
در واقع قلب سیستم بازبینی ایمنی پیش از راهاندازی، چکلیستهایی است که باید طراحی شود و قبل از راهاندازی بررسی میشوند. کل فرایند PSSR در این بخش خلاصه میشود که چک لیست برای پیش راهاندازی تدوین شود، زمان، مسئولیت و نحوهی تکمیل این چکلیستها مشخص باشد. به افراد آموزشهای لازم داده شود و در نهایت چک لیست ها تکمیل گردد. اگر نواقصی وجود داشت نسبت به رفع آنها اقدام کنیم و چک لیست ها مجدداٌ بررسی گردد و در نهایت اگر تمامی موارد بینقص ارزیابی شد، راهاندازی آغاز گردد.
مراجع زیادی برای نوشتن دستورالعمل PSSR وجود دارد. اما بهتر است که فرایند پیچیده نباشد. باید به یاد داشته باشیم که اسناد و روش های اجرایی هرقدر ساده تر باشد اجرایی تر خواهد بود.